حمام کردن با یک تکه نان!
می‌دانستید شب یلدا شب تولد عیسی مسیح هم هست؟ یک روایت جالب تاریخی حکایت از آن دارد که مسیحیان سرتاسر جهان تا قرن چهارم میلادی آخرین شب پاییز و روز نخست دی ماه (۲۱ دسامبر) را به عنوان تولد عیسی مسیح جشن می‌گرفتند اما بر اثر یک اشتباه عجیب از سوی مورخان در شمارش سال‌های کبیسه از قرن چهارم میلادی به بعد روز ۲۵ دسامبر به عنوان روز تولد عیسی مسیح جشن گرفته شد. از سوی دیگر ایرانیان باستان آخرین روز ماه پاییز را شب تولد ایزد مهر یا میترا می‌دانستند و آن را جشن می‌گرفتند. رسمی که هنوز هم در نزد ایرانیان پا برجاست. شاید برای‌تان جالب باشد که بدانید به دلیل این تقارن شب یلدا که به عبارتی شب تولد مسیح هم هست هنوز در برخی کشورهای اروپایی، آفریقایی و آسیایی جشن گرفته می‌شود. مردمان تمدن مایا اعتقاد داشتند که دنیا در ۲۱ دسامبر ۲۰۱۲ به پایان خواهد رسید که البته نرسید و همین امر نشان می‌دهد که آخرین روز ماه پاییز در تمدن‌های باستان چقدر اهمیت داشته است
ایران خوردن غذاها و میوه‌های سنتی و شعرخوانی و شب نشینی
با رسوم و رسوم یلدا در کشور ایران تقریبا همگی کم و بیش آشنا هستیم. از خرید آجیل و شیرینی و تنقلات مختلف گرفته تا پختن غذاهایی مثل سبزی پلو با ماهی و مرغ، کوکو سبزی، انواع آش و در مجموع غذاهایی که یک جز آن‌ها را سبزیجات مختلف تشکیل می‌دهند و البته سنت خوردن هندوانه و انار و انواع شب چره. خوردن اغلب این خوراکی‌ها هر کدام نماد و سمبل یک باور قدیمی است و ایرانیان از دوران باستان تا به امروز هر کدام از آن‌ها را به نیت خاصی میل می‌کنند. خواندن شعرهای حافظ، شاهنامه‌خوانی، شعرهای محلی هر منطقه که اغلب کتابت شده‌اند یا سینه به سینه از حافظه نسلی به نسل دیگر رسیده‌اند یکی دیگر از رسوم دلنشین شب یلدای ایرانیان است. در برخی مناطق هم انواع بازی و سرگرمی و گفتن قصه و متل در شب‌نشینی‌های شب یلدا رایج است و بعضی هم عادت دارند در شب یلدا به کوچک‌ترها عیدی بدهند.
اسکاتلند؛ مراسمی شبیه چهارشنبه سوری
اصلا فکرش را هم می‌کردید اسکاتلندی‌ها شب یلدا را جشن بگیرند؟ در حقیقت مراسم آخرین روز ماه آذر و فصل پاییز در اسکاتلند به عنوان یکی از جشن‌های زمستانی برگزار می‌شود و به نوعی شب چهارشنبه سوری خودمان است. این رسم که به آن «هاگمانی» می‌گویند از نیمه شب آغاز می‌شود و با روشن کردن آتش، خوردن انواع شیرینی، دسر و میوه‌های مختلف ادامه پیدا می‌کند. اتفاقا یک رسم جالب اسکاتلندی‌ها در شب یلدا هم این است که یک نفر به شکل و شمایل حاجی فیروز صورتش را سیاه می‌کند با کاسه‌ای در دست به در خانه همسایه‌ها می‌رود تا هدیه‌هایی مثل نان و نمک، شکلات و میوه بگیرد.
جامائیکا و آمریکا؛ کارناوال با ماسک
یکی از عجیب‌ترین آداب و رسوم شب یلدا در کشورهای دیگر در باهاماس، جامائیکا و آمریکا و البته غرب آفریقا برگزار می‌شود. در حقیقت این کشورها با جشن گرفتن آخرین روز پاییز به استقبال زمستان می‌روند. برگزاری کارناوال‌های خیابانی با پخش موسیقی‌های سنتی و پوشاندن سر و صورت با ماسک‌های مختلف از کله شیر گرفته تا اسب و گاو و نمادهایی مثل شیطان و فرشته از جمله رسم و رسوم یلدا در کشورهایی مثل جامائیکا، ایالات کارولینا و ویرجینیا آمریکا و کشورهای غرب آفریقاست.
روسیه؛ نان و پنیر و عسل
از جمله آداب و رسوم شب یلدا در کشورهای دیگر می‌توان به رسم روس‌ها اشاره کرد. آخرین روز پاییز در روسیه با آذین‌بندی خیابان‌ها همراه است. کلوچه، انواع شیرینی و غذای سنتی که شامل نان و پنیر و عسل است خوراک این شب است و نیایش و دعا بخشی دیگر از رسم شب یلدا در روسیه است.
عجیب‌ترین آداب شب یلدا ؛ دست و پای خورشید را ببندیم
تا حالا دست و پای خورشید را با طناب بسته‌اید؟ به نظر می‌رسد این رسم از جمله عجیب‌ترین آداب و رسوم شب یلدا در کشورهای دیگر باشد. بعد از شب یلدا و فرا رسیدن زمستان روزها کوتاه‌تر و شب‌ها طولانی‌تر می‌شوند. به همین خاطر در کشورهای آمریکای جنوبی مثل اکوادور و بولیوی رسم جالبی در این شب دارند. قبل از غروب آفتاب با سر و صدا و ساز و دهل به ارتفاعات می‌روند و در آیینی نمادینی تظاهر می‌کنند که دارند دست و پای خورشید را با طناب می‌بندند که غروب نکند. در قرن‌های گذشته این رسم در اسپانیا هم برقرار بوده است و مردم برای بستن خورشید با طناب به ارتفاعات ماچوپیچو می‌رفتند، شهری باستانی که لقب شهر گمشده قوم «اینکاها» لقب گرفته، دیوارهایی سنگی دارد و در منطقه مقدسش معبدی به نام «معبد خورشید» هم دارد که اتاقی شامل سه پنجره است.
عجیب‌ترین آداب شب یلدا در پاکستان؛ حمام با تکه‌ای نان
آداب و رسوم شب یلدا در کشورهای دیگر شاید اندکی عجیب به نظر برسد اما پاکستانی‌ها به عنوان قومی که روزگاری داد و ستد فرهنگی نزدیک‌تری با ایرانیان باستان داشتند به عنوان یکی از مالکان معنوی شب یلدا با با آداب ویژه خودشان برگزار می‌کنند. عجیب‌ترین آداب و رسوم پاکستانی‌ها در شب یلدا این است که در حالت ایستاده غسل کنند و در همان زمان تکه‌ای نان هم در دست داشته باشند. این آیین در تمام روز ادامه دارد و سرانجام هنگام غروب پایان می‌پذیرد. بعد از آن حمام طولانی روشن کردن آتش، جشن و پایکوبی و خوردن آبگوشتی که با شکمبه بز درست شده حسابی می‌چسبد.
افغانستان؛ شب شعر
عجیب نیست اگر آداب و رسوم شب یلدا در کشورهای دیگر به خصوص کشورهای همسایه هم مثل ایران با شب‌نشینی و شعرخوانی همراه باشد. یکی از این کشورها که شب یلدا را با این سنت‌ها برگزار می‌کند افغانستان است. اهالی ولایت بلخ در افغانستان برای برگزاری شب یلدا بسیار مقید هستند و این شب را با شب‌نشینی و خواندن شعر و قصه و خوردن تنقلات برگزار می‌کنند.
ژاپن؛ حمام آب میوه
به قول معروف ژاپنی‌ها سرشان درد می‌کند برای برگزاری آیین‌های سنتی. شب یلدا یکی از آیین‌های مهم برای ژاپنی‌ها برای خداحافظی با پاییز و رفتن به استقبال فصل زمستان است. در حقیقت یکی دیگر از عجیب‌ترین آداب و رسوم شب یلدا در کشورهای دیگر را ژاپنی‌ها برگزار می‌کنند. ژاپنی‌ها هم در این روز مثل پاکستانی‌ها یک دوش طولانی می‌گیرند اما نه با آب معمولی بلکه با آب مرکبات. ژاپنی‌ها معتقدند دوش گرفتن با آب مرکبات در آخرین روز پاییز باعث می‌شود که هم انرژی‌های منفی را از خودشان دور کنند و هم در طول زمستان سرما نخورند. در دوران باستان ژاپنی‌ها در وان آب مرکبات حمام می‌کردند اما حالا دیگر این رسم با انداختن چند عدد لیمو و پرتقال در یک وان پر از آب برگزار می‌شود.
کره؛ رهایی از دست هیولای زمستان
کره‌ای‌ها هم به برگزاری مراسم سنتی و آیینی علاقه ویژه‌ای دارند. مراسم شب یلدا در کشور کره با ریختن یک آب مقدس در چهار گوشه اطراف خانه برای دور کردن ارواح خبیثه و هیولای زمستان که به دنبال غذایی برای روزهای سرد سال به خانه روستاییان سرک می‌کشد آغاز می‌شود. البته این یک افسانه قدیمی شرقی است اما هنوز هم برخی از کره‌ای‌ها به صورت نمادین این کار را انجام می‌دهند تا خیالشان از بابت در امان ماندن از شر هیولای زمستان راحت باشد. خوردن یک غذای سنتی متشکل از لوبیا قرمز و برنج سفید در شب یلدا یک رسم دیگر آخرین روز پاییز در این کشور است.
در مجموع اهالی شرق آسیا به آخرین روز پاییز و آغاز زمستان به چشم یک آیین مهم و حیاتی نگاه می‌کنند و به آن «دونگ ژی» می‌گویند. آن‌ها شب نشینی در این شب طولانی را امری واجب می‌دانند. در کشورهایی مثل فیلیپین و ویتنام خوردن غذاهایی مثل کوفته برنجی و تانگ یوان رسم است. در مجموع این شب نشینی در شرق آسیا از غروب آخرین روز پاییز شروع می‌شود و تا پاسی از شب ادامه دارد چرا که اعتقاد دارند بودن اعضای فامیل در این شب کنار هم همبستگی و پیوندهای خانوادگی را مستحکم‌تر می‌کند.
ارسال نظر