بی‌برنامگی، کاهش تقاضا و گرانی نهاده

در چند روز گذشته انتشار و وایرال شدن فیلم و خبر معدوم جوجه‌های یک‌روزه انتقاد و اظهار نظرهای بسیاری را به دنبال داشته است. مهمترین نکته‌ای که دربین همه انتقادها و گفت‌وگوها مطرح شده، موضوع بی‌برنامگی، کاهش تقاضا و گرانی نهاده تولید است.

اینکه چرا این همه جوجه یکروزه به یکباره باید معدوم شوند در حالی که جوجه یکروزه قابل عرضه در بورس کالا یا صادرات است. تولید جوجه یکروزه و دوره تولید مرغ حداقل شش ماه زمان ‌می‌برد و این دوره برای یک مرغدار باید حساب و کتاب کامل اقدام به جوجه‌ریزی و نطف‌دار کردن تخم‌مرغ‌ها کند. پیش‌بینی کار تا اینجا بر عهده تولید‌کنندگان است.

به گزارش مستقل آنلاین اما نکته مهمتر نیاز بازار (داخلی و خارجی) و نیاز سنجی است که باید از طریق مراجع بالادستی یعنی وزارت جهادکشاورزی و وزارت صنعت معدن و تجارت است. ستاد تنظیم بازار (زیر مجموعه وزارت صنعت) نیز با توجه به دخالت دولت در تعیین قیمت از جمله نهادهایی است که در میزان تولید دخالت دارد. البته این دخالت از طریق قیمت‌گذاری اعمال می‌شود تا جنبه حمایت از بازار را نیز داشته باشد.

با توجه به شرایط اقلیمی تغییر فصل یا نیاز سالانه به طور قطع برنامه‌‌ریزی برای تولید هر سال علام می‌شود اما مشخص نیست که امسال نیز این شیوه انجام شده یاخیر. اما نکته مهم اینجاست که تولیدکنندگان مرغ و جوجه یکروزه چاره‌ای جز اینکه جلوی ضرر بیشتر را بگیرند ندارند.

ضمن آنکه با توجه به گران شدن دان و نهاده‌های پرورش مرغ، امکان نگهداری از جوجه‌ها و تبدیل آن به محصول قابل مصرف یا فراورده وجود ندارد. هرچند که مهمترین جایگزین مصرف داخلی صادرات به بازارهای همجوار است اما به دلیل شیوع کرونا محصول خام و غیرفراوری شده شانس صادرات کمتری برای صادرات دارد.

به گزارش مستقل آنلاین حال همه این موضوعات به‌خصوص عدم برنامه‌ریزی صحیح و انعطاف پذیر، کاهش تقاضا برای گوشت مرغ و گران شدن نهاده‌های پرورش مرغ و قطع زنجیره تولید تا رسیدن به فراورده یا محصول نهایی خام، باعث شده تولیدکننده مرغ از خیر پرورش محصول گذشته و جوجه یکروزه را با وجود همه هزینه‌هایی که برای تولیدش شده،‌ معدوم کند و از ضرر چندین و چند هزار میلیاردتومانی و ورشکستگی احتمالی صرف نظر کند.

حبیب اسدالله نژاد سخنگوی کانون انجمن صنفی مرغداران معتقد است این امکان وجود داشت که جلوی ضرر مرغداران را خیلی زودتر گرفت او دراین باره می‌گوید: این امکان وجود داشت که به جای معدوم کردن جوجه‌ها، با پیش‌بینی شرایط بازار، به جای حذف جوجه تولید شده، تخم‌مرغ‌های موجود در جوجه کشی‌ها را معدوم یا روانه بازار می‌کردند.

او اضافه می‌کند: این جوجه‌ها، مازاد بر نیاز بازار هستند و چون بازار داخلی به دلیل شیوع کرونا با کاهش تقاضا و افت کشش مواجه شده و بازار صادرات هم وجود ندارد.

انجمن جوجه یک روزه اقدام به صدور بخشنامه به واحدهای تولیدی کرد و اعلام کرد با توجه به شرایط بازار باید ۱۵ میلیون قطعه جوجه یک روزه معدوم شود.

این فعال بخش خصوصی ادامه داد: راه‌های دیگری نیز وجود داشت تا ضمن کاهش ضرر واحدهای تولیدی، اینگونه باعث فضا سازی و هجمه نشود.

اما تولیدکننده تا لحظه آخر انتظار و امید دارد که مشتری پیدا شود و جوجه را بفروشد و وقتی از فروش قطع امید می‌کند، ناچار به چنین کاری می‌شود.

او با بیان اینکه قیمت مصوب برای هر قطعه جوجه ۲,۵۵۰ تومان است، گفت: قیمت تمام شده تولید جوجه یک روزه طبق اعلام تولیدکنندگان حدود ۳ هزارتومان است اما به دلیل شرایط بازار حاضر هستند آن را با زیان به ۵۰۰ تا ۶۰۰ تومان تومان بفروشند.

زیان واحدهای تولیدکننده

سخنگوی کانون انجمن صنفی مرغداران گوشتی کشور با تاکید بر اینکه میزان تفاوت بین قیمت تمام شده و قیمت فروش مشخص است، افزود: به دلیل شرایط بازار، واحدهای مرغ مادر چنین زیان سنگینی را متحمل می‌شوند. به همین خاطر برای اینکه بین عرضه و تقاضا تعادل ایجاد شود تصمیم گرفته شد که بخشی از جوجه‌ها معدوم شوند.

او ادامه داد: برنامه‌ریزی انجمن جوجه یک روزه این است که امروز و فردا تمام جوجه‌هایی را که تولید می‌شوند، معدوم کند که این به سرمایه ملی و اقتصاد کشور و تولیدکنندگان آسیب بزرگی وارد می‌کند.

اسدالله نژاد با اشاره به اینکه تمام این مسائل ناشی از تصمیم غیرکارشناسی و غلط ستاد تنظیم بازار برای افزایش حجم تولید جوجه و عدم تخصیص به موقع ارز برای واردات نهاده‌های دامی است توضیح داد: این اتفاق موجب استمرار زیان مرغداران به واسطه عدم تعادل بین عرضه و تقاضا، بالا رفتن قیمت نهاده‌ها و زیان‌های سنگین و ترس از جوجه‌ریزی دوباره شده است؛ در واقع عدم تخصیص ارز از سوی بانک مرکزی و برنامه‌ریزی غیرکارشناسی ستاد تنظیم بازار بدون توجه به نیاز بازار این بحران را رقم زده است.

اسدالله نژاد با بیان اینکه در حدود ۴۵ روز گذشته میزان خسارت مرغداران به شدت افزایش یافته است، گفت: این زیان آسیب جدی به صنعت مرغداری وارد کرده که به این راحتی قابل جبران نیست. در روزهای اخیر صنعت مرغداری بیش از ۱,۵۰۰ میلیارد تومان زیان کرده است.

وی در واکنش به مباحث مطرح شده مبنی بر غیرانسانی بودن عمل معدوم سازی جوجه‌ها، گفت: تولیدکنندگان با توجه به اینکه جوجه‌های تولیدی مازاد بر نیاز هستند، چاره‌ای جز این کار ندارند و مقصر آن نیز ستاد تنظیم بازار است که بدون نیازسنجی و به صورت دستوری، واحدهای تولیدی را مکلف به افزایش تولید جوجه یک روزه کرد در حالی که حجم جوجه‌ریزی باید در فروردین حداکثر روی ۱۰۵ میلیون قطعه بسته می‌شد.

اسدالله نژاد با بیان اینکه وزارت جهاد کشاورزی موافق این حجم از جوجه‌ریزی نبود، گفت: اگر صادرات و بازار صادراتی پایدار داشتیم نه تنها این سرمایه ملی معدوم و پایمال نمی‌شد بلکه می‌توانست با حفظ منافع تولید کننده برای کشور ارزآوری هم ایجاد کند.

اما نبود برنامه‌ریزی و سیاست پایدار برای صادرات و وجود تصمیمات خلق الساعه و غیرکارشناسی به صورت دستوری، مزیت تولید را به چالش تبدیل کرده است.

البته معدوم کردن جوجه‌های یک روزه تنها یک مشکل نبود بلکه باعث شده تا اتفاقات زنجیره‌واری در صنعت تولید مرغ رخ دهد. برای مثال تا اطلاع ثانوی جوجه‌ریزی متوقف شود. در روزهای اخیر تولیدکنندگان جوجه یک‌ روزه طی اطلاعیه‌ای به تمام تولیدکنندگان اعلام کرده که روزهای شنبه و یکشنبه اقدام به جوجه‌ریزی نکنند.

این در حالی است که جوجه یک روزه زیر بنای تولید مرغ گوشتی است و مفهوم آن می‌تواند کاهش تولید مرغ و تخم مرغ در آینده باشد.

تصمیم با عواقب نامعلوم

به گزارش مستقل آنلاین طبق بخشنامه‌ای که بر اساس آن به تولیدکنندگان اعلام شده جوجه‌ریزی متوقف شود، دبیر انجمن صنفی تولیدکنندگان جوجه یک روزه دلیل این امر را جلوگیری از خسارت بیش‌تر تولیدکنندگان عنوان می‌کند.

محمدرضا صدیق پور دبیر انجمن صنفی تولید کنندگان جوجه یک‌روزه در مورد دلایل معدوم شدن جوجه‌های یک‌روزه می‌گوید: باوجود اینکه در ماه‌های گذشته 130 میلیون جوجه یک روزه تولید کردیم اما به دلیل کاهش تقاضا در روزهای اخیر و برای جلوگیری از زیان بیشتر تولیدکنندگان مجبور به کاهش تولید شدیم.

دبیر انجمن صنفی تولید کنندگان جوجه یک‌روزه توضیح می‌دهد: طی بخشنامه‌های به همه تولیدکنندگان اعلام کردیم که در روزهای شنبه و یکشنبه جوجه‌ریزی انجام نشود. میزان مصوب جوجه‌ریزی توسط ستاد تنظیم بازار به میزان 115 میلیون در ماه بوده اما برای این میزان در بازار تقاضایی وجود ندارد.

او تاکید کرد:‌ اگر دولت در قیمت‌ها مداخله کرده و قیمتی را تصویب می‌کند، باید به فکر خرید تضمینی آن هم باشد. نمی‌توان برای تولید کنندگان تصمیم گرفت اما عواقب آن تصمیم را در نظر نگرفت.

حال تعداد زیادی از جوجه‌های یک روزه معدوم شده و پیش‌بینی می‌شود که در آینده‌ای نه چندان دور بازار محصولات پروتئینی بازار کمبودهای اساسی و قابل ملاحظه‌ای روبرو شود. اما کمبود نهاده‌های دامی برای پرورش طیور به‌خصوص کمبود دان و گرانی آنکه حتی در بازار سیاه با قیمت‌های نجومی یافت نمی‌شده موضوعی قابل تأمل است.

در سال ۹۸ نزدیک به ۲.۱ میلیارد دلار ارز فقط برای تأمین ذرت علوفه‌ای تخصیص داده شده است. به نظر می‌رسد با توجه به اینکه این نهاده‌ها در بازار سیاه هم پیدا نمی‌شود این گمانه وجود دارد که ارز تخصیص یافته به خرید ذرت، صرف خرید کالاهای دیگری شده است.

همانطور که بیش از ۴.۸ میلیارد دلار ارز ۴۲۰۰ تومانی اختصاص یافته در سال ۹۷ به جای خرید کالاهای اساسی صرف کالاهایی نه چندان ضروری شده یا مشخص نشده محل مصرف آن چیست و کجاست؟ حال باید منتظر توضیحات بانک مرکزی و وزارت جهاد سازندگی بود که چرا علاوه بر وجود نداشتن برنامه‌ریزی، ارز اختصاص یافته به خرید نهاده‌های دامی که به طور مشخص مربوط به پرورش مرغ می‌شود کجاست؟