رژیم‌های غذایی اینترنتی معتبر هستند؟

 اضافه وزن و چاقی که نتیجه  گسترش شهرنشینی، کم‌تحرکی و مصرف غذاهای پرکالری است، به یکی از عوامل تهدیدکننده سلامت انسان‌ها در سراسر جهان تبدیل شده است. از این رو اهمیت یافتن بهترین رژیم غذایی برای کاهش اضافه وزن و حفظ تناسب اندام دوچندان شده است.

انتخاب رژیم غذایی مناسب مستلزم رعایت نکاتی همچون در نظر گرفتن ویژگی‌های جسمانی، سن، قد، فعالیت روزانه و مواردی از این قبیل است که ممکن است در بسیاری از نسخه‌های رژیم‌های آنلاین در نظر گرفته نشود.

دکتر تیرنگ نیستانی - مدیرگروه تحقیقات تغذیه دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی - درباره رژیم‌های غذایی آنلاین با اشاره به اینکه هیچ مشکل تغذیه‌ای را نمی‌توان بدون مراجعه به پزشک متخصص حل کرد، توضیح داد: در رژیم های غذایی آنلاین بسیاری از عوامل مهم در تعیین آداب تغذیه ای مناسب هر فرد در نظر گرفته نمی‌شود.

این متخصص تغذیه و رژیم‌درمانی  با اشاره به نکات حائز اهمیت در تعیین یک رژیم غذایی مناسب برای هر فرد اظهارکرد: افراد برای دریافت مشاوره تغذیه مناسب باید پزشک را از وضعیت سلامت، اقتصاد، فرهنگ و عادات غذایی خود مطلع کنند و بهتر است سمت و سوی مشاوره تغذیه، اصلاح عادات غذایی فرد با امید پایایی و تداوم برنامه غذایی باشد.

به گفته وی، در رژیم‌های آنلاین و توصیه‌هایی که بین افراد دست به دست می شود، هیچ کدام از این عوامل در نظر گرفته نمی‌شود.

مدیرگروه تحقیقات تغذیه دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی ادامه داد: استفاده از آداب غذایی توصیه شده توسط افراد عادی یا قوانین کلی که در اینترنت به چشم می‌خورد، به هیچ وجه منطقی نیست چراکه برنامه‌های تغذیه‌ای همچون لباس‌های «فری سایز» نیستند که به تن همه بیایند.

وی با اشاره به لزوم مراجعه به افراد اهل فن و متخصص در این زمینه اظهار کرد: پرسش مهم این است که فردی که تصور می‌کند از راه تغذیه می‌تواند گره مشکل خود را باز کند، تا چه زمانی می‌تواند اجرای برنامه غذایی دریافتی را ادامه دهد. اگر مدت کوتاهی بتوانند از آن پیروی کند، تلاش‌هایش بی‌نتیجه است و به‌سرعت به شرایط قبلی باز می‌گردد که این موضوع ممکن است هزینه سنگینی داشته باشد.

نیستانی تغییر عادات غذایی را امری بسیار دشواری دانست و گفت: این سختی را باید با کمک متخصصان کاهش دهیم تا بتوانیم در مسیر سبک زندگی سالم گام برداریم. از طرفی بسیاری از نیازهای اساسی بدن از طریق خوردن و آشامیدن تامین می‌شود و اندام‌های مختلف از بدو تولد با دریافت مواد غذایی لازم رشد می‌کنند، به همین دلیل رژیمی مناسب است که هم نیازها را تامین کند و هم آسیبی به بدن نرساند اما رژیم‌های غذایی آنلاین یا توصیه اطرافیان به هیچ کدام از این نکات توجه نمی‌کند.

این متخصص تغذیه و رژیم درمانی، به تبعات ناگواری که پیروی از این رژیم ها برای افراد با مشکلات پاتولوژی به همراه دارد، اشاره کرد و گفت: افرادی که با مشکلاتی نظیر کبد چرب، دیابت و بیماری های قلبی و عروقی دست و پنجه نرم می‌کنند، نیاز به مداخله افراد با دانش پایه پزشکی دارند و جست وجو در اینترنت و فضای مجازی نه تنها دردی از آن‌ها دوا نخواهد کرد بلکه ممکن است روند درمان واقعی را نیز دشوارتر کند.

نیستانی در خصوص مشاوره‌های آنلاینی که این اواخر بسیار گسترش پیدا کرده است، گفت: بسیاری از متخصصان اقدام به مشاوره افراد از طریق فضای مجازی کرده‌اند؛ به طوری که پرسشنامه‌های آنلاینی را طراحی می‌کنند و مطابق با پاسخ افراد برنامه غذایی مناسب را در اختیار آن‌ها قرار می‌دهند اما این موضوع که چه میزان این روش موثر است را نمی‌توان دقیق بیان کرد چراکه به علت نوپا بودن این روش، هنوز ارزیابی در این خصوص صورت نگرفته است.

وی با بیان اینکه همچنان بسیاری از پزشکان به لزوم برقراری ارتباط نزدیک با بیمار معتقدند، اظهارکرد: هیچ راه حلی برای رفع معضلات تغذیه ای وجود ندارد که شما را از مراجعه به متخصص، به‌صورت حضوری یا آنلاین بی‌نیاز کند.

رژیم های اینترنتی بی اعتبار است

همچنین  دکتر پروین میرمیران- رییس مرکز تحقیقات تغذیه پژوهشکده غدد درون ریز و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی - رژیم‌های اینترنتی را بی‌اعتبار دانست و گفت: در صورتی می‌توان به توصیه‌های تغذیه ای موجود در فضای وب اعتماد کرد که فقط موارد کلی را بیان کرده باشد، اما رژیم غذایی‌ای که با هدف بهبود سلامت عمومی در دسترس تمامی افراد، فارغ از مشخصات شخصی آنان قرار می گیرد، قابل قبول نیست.

وی در خصوص میزان حساسیت تعریف برنامه غذایی برای هر فرد گفت: متخصصان تغذیه برای شناسایی عوامل موثر بر تعیین رژیم تغذیه‌ای نیاز به حداقل ۲۰ تا ۲۵ دقیقه مشاوره با فرد بیمار و دو تا سه جلسه آموزش نحوه جایگزینی واحدها به فرد را دارند.

این عضو هیئت علمی دانشگاه اظهارکرد: در برخی موارد حتی عادات ژنتیک هم علاوه بر الگوی غذایی منطقه، فعالیت بدنی، شغل، قد و وزن و دور مچ، فرهنگ درشت مغزی و ریز مغزی و میزان انرژی مورد نیاز اهمیت دارد.

میرمیران با اشاره به کاربرد پرسشنامه بسامد خوراک، FFQ، در این زمینه اظهار کرد: این پرسشنامه در ایران هم اعتبارسنجی شده است و در نتیجه میزان مصرف یک سال فرد از هر ماده غذایی را مشخص می‌کند که طبق آن می‌توان مصرف روزانه شخص را نیز محاسبه کرد.

رییس مرکز تحقیقات تغذیه پژوهشکده غدد درون ریز و متابولیسم افزود: پرسشگری این روش بسته به بیماری‌هایی که فرد به آن مبتلاست، صورت می‌گیرد و تعداد سوالات آن از ۸۰ عدد تا ۱۸۰ عدد متغیر است البته این الگو باید بومی سازی شود.

میرمیران، مشاوره‌های تغذیه‌ای آنلاین که طبق پرسشنامه‌های اصولی با مرجع علمی فعالیت می‌کنند را نیز قابل اعتماد اعلام کرد و گفت: تمام ویژگی های فردی هر شخص باید استخراج و طبق آن برنامه غذایی متناسب با فاکتورهای موثر تعریف شود، در این صورت رژیم ارائه شده مورد قبول خواهد بود.

به گزارش روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، وی در پایان با اشاره به ترویج فرهنگ استفاده از برخی رژیم‌های غذایی مطابق با فرهنگ تغذیه‌ای کشورهای دیگر اظهار کرد: بسیاری از این سبک‌ها و قوانین توجیه پزشکی دارند اما افراد باید با تشخیص پزشک از آن‌ها استفاده کنند. از طرفی تداوم این برنامه‌ها مستلزم ایجاد زیرساخت‌های مناسب فرهنگی و آداب تغذیه‌ای است چراکه این ناهماهنگی فرهنگی، پایایی و استمرار رژیم را مختل می کند.