کاهش عوارض پرتو درمانی با ورزش

فرناز المعی نژاد متخصص فیزیوتراپی درباره نقش رادیوتراپی در درمان مبتلایان به سرطان اظهار کرد: در مبتلایان به سرطان پس از جراحی و برداشتن توده سرطانی، رادیوتراپی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی باقیمانده در ناحیه انجام می‌شود تا خطر عود سرطان از بین برود.

او بیان کرد: رادیوتراپی عوارض جانبی دارد که از جمله این عوارض می‌توان به آسیب پوست ناحیه‌ای که تحت رادیو تراپی قرار گرفته است یا آسیب سلول‌های عضلانی قلب در مواردی مانند سرطان سینه که ناحیه قفسه سینه تحت پرتودرمانی قرار می‌گیرد، کم خونی و خستگی اشاره کرد. ورزش صحیح برای کاهش این عوارض در برخی از این موارد بسیار مفید است.

پرتودرمانی 

این متخصص فیزیوتراپی افزود: فرد مبتلا به سرطان هنگام انجام رادیوتراپی می‌تواند ورزش کرده، اما پیش از آغاز ورزش باید به چند نکته توجه کند. برای این منظور او باید با پزشک معالج خود درباره آغاز ورزش و نوع ورزشی که قصد انجام آن را دارد، مشورت کند. مطالعات نشان می‌دهند که ورزش کردن در هنگام پرتو درمانی می‌تواند عوارضی مانند کم خونی، خستگی و اختلال خواب را کاهش دهد.

المعی نژاد تاکید کرد: بیمار سرطانی در مرحله بعد باید به فیزیوتراپیست مراجعه کرده تا فیزیوتراپیست سیستم عضلانی-اسکلتی فرد را به دقت ارزیابی کند و ضعف، ناتوانی، درد و محدودیت حرکتی مرتبط یا غیر مرتبط با رادیو تراپی که ممکن است فرد را برای ورزش کردن با محدودیت مواجه کند، مورد بررسی دقیق قرار دهد. علاوه بر این فیزیوتراپیست می‌تواند ضمن تشخیص لنف اِدم احتمالی در اندام‌ها، مشاوره لازم را برای کاهش تورم ناشی از اِدم لنفاوی به فرد بدهد. خستگی یکی از شکایت‌های بسیار شایع در هنگام درمان سرطان و انجام رادیوتراپی است که به علت استرس، افسردگی، کم خونی، درد، اختلال خواب و سوء تغذیه ایجاد می‌شود که در بسیاری از موارد تنها به بیمار پیشنهاد می‌شود که استراحت کند.

 دوچرخه سواری

او تصریح کرد: بر طبق مطالعه‌ای که در کشور انگلیس درباره بیماران سرطانی انجام شده است، تنها به ۱۴ درصد از بیماران پیشنهاد می‌شود که با خستگی ناشی از درمان سرطان و انجام رادیوتراپی مقابله کنند و تنها به ۴ درصد آنها گفته می‌شود که ورزش کنند. انجام ورزش‌های هوازی مانند پیاده روی، دوچرخه سواری و شنا می‌تواند با خستگی مقابله و از ضعف عمومی و عضلانی بیشتر مقابله کند. در مطالعه‌ای که بر روی گروهی از مردان مبتلا به سرطان پروستات که رادیوتراپی می‌شدند، انجام شد، به گروهی از آنها گفتند که سه روز در هفته تمرین هوازی متوسط با شدت ۶۰ تا ۷۰ درصد ضربان قلب خود را انجام دهند، (حداکثر ضربان قلب فرد با کم کردن عدد سن او از ۲۲۰ بدست می‌آید.) پس از گذشت چهار هفته گروهی که ورزش می‌کردند در مقایسه با بیمارانی که ورزش نکرده بودند، قادر بودند مسافت طولانی تری را بدون خستگی طی کنند. تمرین‌های هوازی با شدت متوسط مانند پیاده روی تند، دوچرخه سواری یا شرکت کردن در برنامه‌های ورزشی ایروبیک گروهی هنگام انجام رادیوتراپی یا پس از آن، عملکرد فیزیکی بیمار را بهبود یا ارتقاء می‌دهد.

 پیاده روی

مبتلایان به سرطان برای ورزش کردن هنگام انجام پرتو درمانی باید به چه نکاتی توجه کنند؟

این متخصص فیزیوتراپی گفت: فرد مبتلا به سرطان هنگام انجام پرتو درمانی سیستم ایمنی ضعیف تری دارد و بیشتر مستعد ابتلا به عفونت‌هاست، بنابراین اگر در محیط‌های عمومی مانند باشگاه‌ها ورزش می‌کند، پس از استفاده از وسایلی مانند دمبل و تردمیل باید دستان خود را به طور کامل بشود. شخص همچنین باید از کفش و لباس ورزشی راحت  و پوشیده استفاده کند تا پوست بدنش در تماس با اشیاء به زخم و جراحت دچار نشود.

المعی نژاد اظهار کرد: پایین‌تر بودن تعداد گلبول‌های سفید خون یکی از عوارض شیمی درمانی و رادیوتراپی است. اگر تعداد گلبول‌های سفید خون فرد کمتر از ۳۵۰۰ در هر میکرولیتر باشد، او باید از انجام ورزش در محیط‌های عمومی مانند باشگاه‌ها یا سالن‌های یوگا پرهیز کند تا زمانی که میزان گلبول‌های سفید خونش بیشتر شود.

او بیان کرد: شنا کردن در آب استخر به دلیل بالا بودن کلر آب ممکن است به پوست ناحیه رادیوتراپی آسیب بزند بنابراین بهتر است که در هنگام رادیوتراپی فرد از شنا کردن در استخر پرهیز کند. اگر به دلیل ابتلا به سرطان سینه، قفسه سینه شخص تحت رادیو تراپی قرار می‌گیرد، این احتمال وجود دارد که استخوان‌های دنده‌اش ضعیف شده و مستعد شکستگی بر اثر ضربه باشد، بنابراین در هنگام رادیو تراپی و تا مدتی بعد از آن فرد باید از انجام تمرین‌های سنگین ورزشی در ناحیه بازو‌ها و قفسه سینه پرهیز کند.

المعی نژاد یادآوری کرد: اگر فرد مبتلا به سرطان در هنگام ورزش به تنگی نفس، درد و گرفتگی در قفسه سینه دچار شده یا در پوست ناحیه پرتودرمانی، قرمزی و التهاب ایجاد شود، او باید بلافاصله ورزش را متوقف و با پزشک خود مشورت کند.