فجایع طبیعی که دنیا را زیباتر کردند

پارک ملی یلوستون بهترین پارک ملی در آمریکاست. سانتورینی در یونان یکی از مقاصد گردشگری محبوب برای ماه عسل است. در سافاری‌های آفریقا چیز‌های بیشتری نسبت به یک سفر معمولی می‌توان دید. اما همه این مکان‌ها علاوه بر زیبایی منحصربه‌فردشان یک نقطه مشترک دارند: می‌توان تاریخچه شکل‌ گیری هر یک از آن‌ها را به یک فاجعه طبیعی نسبت داد.

گودال یوکاتان و سیارک چیکشلوب (Chicxulub)

بسیاری از گودال‌های شبه جزیره یوکاتان در مکزیک بی‌نظیر هستند. آب‌های فیروزه‌ای آن‌ها که زیر آسمان قرار دارند غار‌ها را روشن می‌کنند. گیاهان انبوه در امتداد دیواره‌های بلند آن‌ها رشد می‌کنند و دهانه‌ای رو به آسمان آبی دارند. اما جادوی واقعی در آب‌های زیر گودال‌های آهکی اتفاق می‌افتد.

۱۰ متر پایین‌تر از لایه بالایی آب زیرزمینی تمیز، لایه دیگری از آب شور قرار دارد. دو لایه با هم ترکیب نمی‌شوند و در بیشتر اوقات سال، شفاف و کریستالی هستند. این گودال‌ها در دوران خشکسالی منبع آب شیرین مایا‌ها بودند. آن‌ها همچنین نقش مهمی در معنویت مایا‌ها داشتند. اگر یکی از این گودال‌ها را ببینید، دیگر سوالی برایتان باقی نمی‌ماند که چرا مایا‌ها در چنین مکانی عبادت می‌کردند.

تمرکز و آرامش در چنین مکان زیبایی آسان است. گودال‌های یوکاتان چیزی بیش از یک نگاه اجمالی به زندگی مایاها که در نزدیکی آن زندگی می‌کردند، به ما ارائه می‌دهند. آن‌ها نتیجه برخورد سیارک چیکشلوب هستند. یعنی همان سیارکی که به انقراض گسترده پایان دوره کرتاسه اعتبار می‌دهد. در امتداد لبه محل برخورد، حلقه گودال‌های یوکاتان قرار دارد. این حلقه به ما نشان می‌دهد که سیارک هنگام برخورد چقدر بزرگ بوده است. احتمالا ۲۴۰ کیلومتر قطر داشته است.

آبشار نیاگارا و عصر یخبندان

پرتگاه نیاگارا به خاطر آب زیادی که روی آن جاری می‌شود مشهور است. رود نیاگارا در نیویورک و انتاریو، کانادا از ارتفاع ۳۴ متر پایین می‌ریزد. بیش از ۱۷۰هزار مترکمعب آب در هر دقیقه از این آبشار پایین می‌ریزد و منظره تماشایی برای تعطیلات و عکاسی فراهم می‌کند.

به وجود آمدن آبشار نیاگارا بیشتر از برخورد سیارک با زمین طول کشید. پلیستوسن که این مکان و بسیاری مکان‌های دیگر را شکل داد، یک پدیده طبیعی بسیار طولانی بود. بیشر مردم پلیستوسن را با نام رایج آن یعنی عصر یخبندان بزرگ می‌شناسند. دورانی که بسیاری از حیوانات از جمله ماستودون‌ها و ماموت‌های پشمالو منقرض شدند.

علاوه بر انقراض، در چشم انداز جهان هم تغییرات بزرگی رخ داد. یکی از این تغییرات پیدایش آبشار نیاگارا بود. آبی که این آبشار را تامین می‌کند از آخرین عقب نشینی یخچال‌های طبیعی به سمت شمال است که جنوب انتاریو را با ورقه‌های یخی به ضخامت دو تا سه کیلومتر پوشانده بودند.

دریاچه کراتر (Crater)

در جنگل‌های جنوب غربی اورگان دریاچه زیبای کراتر قرار دارد. آب‌های آبی بکر، کاج‌های سبز انبوه و جزیره جادوگر. چیزی درباره دریاچه کراتر هست که شما را جذب می‌کند. این دریاچه شما را وسوسه می‌کند که چند شب در جنگل ملی دریاچه چادر بزنید. زیر این دریاچه دهانه آتشفشانی است که عمیق‌ترین قسمت آن ۵۹۲ متر عمق دارد. ترکیب زیبایی و رازآلودی دریاچه کراتر آن را یکی از مقاصد محبوب سفر کرده است.

درباره پیدایش دریاچه هیچ رازی وجود ندارد. ۲۵۰ سال طول کشید تا آب باران این دهانه آتشفشانی باستانی را پر کند. تقریبا ۷۷۰۰ سال پیش آتشفشان کوه مازاما بیش از ۳۶۰۰ متر ارتفاع داشت. فوران آن تا ۲۰ کیلومتر بالا رفت و ابری از خاکستر و قطعات گدازه تا مرکز کانادا پرتاب شدند. ذرات خاکستر این انفجار تا گریلند رفتند.

پارک ملی یلوستون (Yellowstone)

تقریبا ۱۳۰۰کیلومتر دورتر از دریاچه کراتر، پارک ملی یلوستون قرار دارد. این پارک ترکیب منحصربه فردی از پوشش گیاهی، جانوری و چشمه‌هایی است که بخار آب را به آسمان فواره می‌کنند. یلوستون به خاطر آبفشان الد فیتفول (Old Faithful) مشهور است که فوران‌های مکرر آن تا ۵۶ متر بالا می‌رود. از دیگر دیدنی‌های نادر  آن می‌توان به گیاه شاه‌پسند ماسه‌ای یلوستون و گندم سیاه وحشی گوگردی اشاره کرد که بومی این منطقه هستند یعنی فقط در این پارک یافت می‌شوند. بعد از چند ساعت گذراندن در این چشم انداز زیبا، دیدن گاومیش کوهان‌دار، گوزن شمالی، گرگ و خرس عجیب نیست.

اما یلوستون تاریخچه خطرناکی دارد. افراد زیادی درباره پتانسیل فوران ابَرآتشفشان یلوستون در آینده می‌دانند. اما کمتر کسی می‌داند که قبل از اینکه اینجا پارک ملی شود سه فوران بزرگ اتفاق افتاده است.

این پارک با قدمت ۲.۱میلیون سال، شاهد سه فوران گسترده بود. قدرت این فوران‌ها ۶۰۰۰ برابر قدرت فوران کوه سنت هلنز در سال ۱۹۸۰ بوده است. دهانه‌های آتشفشانی باقیمانده، گیاهان و حیوانات چیز‌هایی هستند که پارک امروزی را تشکیل می‌دهند.

دهانه نگورونگورو  (Ngorongoro)

دهانه نگورونگورو در نزدیکی دشت‌های معروف سرنژیتی (Serengeti) است. این ششمین دهانه آتشفشانی بزرگ در جهان است. در این دهانه می‌توانید فیل، گورخر و کرگدن سیاه پیدا کنید. یوزپلنگ‌ها و شیر‌ها هم در این دهانه همراه با ۵۰۰ گونه از پرندگان پرسه می‌زنند. پوشش گیاهی آن از بامبو تا علف‌های کوتاه و درختان بومی متغیر است. حتی جنگل‌های بارانی در نزدیکی لبه وجود دارد. اما پوشش گیاهی و جانوری تنها چیز‌هایی نیستند که ممکن است در این دهانه ببینید.

قبیله بومی ماسایی و دام‌های آن‌ها هم در هماهنگی با حیات وحش محلی در آن زندگی می‌کنند. دهانه اولموتی (Olmoti) هم در نزدیکی آن، آبشار‌های خیره کننده‌ای دارد. امپاکای (Empakai)، دهانه دیگر این پارک است که یک دریاچه عمیق با دیوار‌ه‌های سرسبز دارد. مناظری که منطقه حفاظت شده نگرونگورو به ما ارائه می‌دهد بی‌پایان است.

سه میلیون سال پیش، دهانه نگرونگورو یک آتشفشان بزرگ بود که بین ۴۵۰۰ تا ۵۸۰۰ متر ارتفاع داشت، یعنی تقریبا به اندازه ارتفاع امروزی کلیمانجارو.

این دهانه آتشفشانی ۶۱۰ متر عمق و ۲۶۰ کیلومتر مربع مساحت دارد. این فوران آتشفشانی سه میلیون ساله که یک فاجعه طبیعی بزرگ بود و همه چیز را سر راهش ویران کرد، امروزه یک مکان زیبای فوق‌العاده‌ است.

دلتای اوکاوانگو (Okavango)

وقتی به بیابان کالاهاری فکر می‌کنید، احتمالا یاد ماسه‌های نارنجی و خورشید درخشان آن می‌افتید. اما دلتای رود اوکاوانگو در آن یک میراث جهانی منحصربه فرد است که مثل اکثر دلتا‌ها در اقیانوس تخلیه نمی‌شود. در عوض، کالاهاری را به یک باتلاق دائمی تبدیل کرده است.

آب‌های آبی کریستالی و اکوسیستم وسیعی از حیات گیاهی و جانوری در این دلتا رونق دارد. فیل‌های آفریقایی، گورخرها، اسب‌های آبی و چند حیوان بزرگ دیگر در این دلتا زندگی می‌کنند. وقوع سیل سالانه که از سوی آنگولا می‌آید، حیات را در این منطقه ممکن است که در غیر این صورت یک کویر خشک بود.

اما اگر زلزله‌ای که باعث ایجاد دره بزرگ شرق آفریقا شد، اتفاق نمی‌افتاد، شاید هرگز این دلتا را نداشتیم. رودخانه اوکاوانگو زمانی مثل همه رودخانه‌ها از دریاچه‌های بزرگ به اقیانوس سرازیر می‌شد. سپس صفحات جدیدی به نام نوبی و سومالی شکل گرفتند. در نتیجه، شکاف‌ها و زلزله‌ها جریان رودخانه را مختل کردند و آن را وارد بیابان کردند تا منظره سرسبزی را ایجاد کند.

تونل‌های گدازه‌ای آندارا (Undara)

هنگام سفر به استرالیا احتمالا اولین چیزی که به ذهنتان می‌رسد دیواره مرجانی بزرگ است. شهر‌های سیدنی و بریزبن هم ممکن است جزء مقاصد شما باشند. اما ۳.۵ ساعت رانندگی از شهر کنز در کوئینزلند، شما را به مجموعه‌ای از تونل‌های گدازه‌ای می‌رساند که نباید دیدنشان را از دست بدهید. آندارا یک کلمه بومی به معنای «راه طولانی» است، یک نام مناسب برای یکی از طولانی‌ترین تونل‌های گدازه‌ای دنیا.

این تونل‌ها حدود ۳۲ کیلومتر طول دارند. راه رفتن در آن یک پیاده روی طولانی است، اما ارزشش را دارد. سقف‌های فروریخته غار‌ها اجازه می‌دهد نور خورشید به گیاهان و حیواناتی که در آن زندگی می‌کنند برسد که شامل چهار گونه خفاش و والاروی (wallaroo) معمولی می‌شود. جنگلی از درختان تاک همیشه سبز هم در غار‌ها وجود دارد. منشا این تاک‌ها به جدایی ابَرقاره باستانی گوندوانا می‌رسد.

ایجاد این لوله‌های گدازه‌ای حاصل یک فاجعه طبیعی بوده است، یک فوران آتشفشانی بزرگ که ۲۳.۳ کیلومتر مکعب گدازه تولید کرد. جریان گدازه با سرعت ۱۰۰۰ مترمکعب در ثانیه حرکت کرد و بیش از ۱۶۰ کیلومتر پیمود و همه چیز را سر راهش نابود کرد. تونل‌های گدازه‌ای آندارا زمانی تشکیل شدند که گدازه‌ها در بستر خشک رودخانه روان شدند و لایه بالایی منجمد شد.

اوجونگ کولن (Ujung Kulon)، کراکاتوآ (Krakatoa)

تنها ۶۰ عدد کرگدن جاوه‌ای در دنیا باقی مانده، بنابراین یکی از نادرترین‌ها هستند. این گونه در معرض انقراض فقط در پارک ملی اوجونگ کولن یافت می‌شود. همچنین ۵۷ گیاه نادر هم وجود دارد که در این پارک اندونزیایی یافت می‌شود. این پارک ملی به عنوان سایت میراث جهانی، منظره‌ای خیره کننده از سواحل ماسه‌ای نرم و غواصی ارائه می‌دهد. کوه‌های گرمسیری و چندین جزیره هم ممکن است توجه شما را جلب کند.

ویژگی اصلی اوجونگ کولن آتشفشان خاموش کراکاتوآ است. کراکاتوآ به خاطر فوران شدیدش در سال ۱۸۸۳ مشهور است. این انفجار جان ۳۶هزار نفر را گرفت و صدایی تولید کرد که از فاصله ۴۸۰۰ کیلومتری شنیده شد. این بلندترین صدایی است که تاکنون روی زمین ثبت شده است. ابر خاکستر چند روز جلوی خورشید را در این منطقه مسدود کرد.

کشته شدن هزاران نفر و ویرانی جزایر نتایج این فاحعه طبیعی بودند. جنگل‌های سرسبز و اکوسیستم طبیعی بکر هم از نتایج آن بودند. پارک ملی که اکنون در اطراف آتشفشان وجود دارد، نمایشی از مقاومت سیاره است.

بحران شوری مسینین مدیترانه

دریا‌های فیروزه‌ای، زمستان‌های گرم و تابستان‌های آفتابی، سواحل ماسه‌ای سفید و دیوار‌های سفید، شهر‌هایی که روی صخره‌های رو به اقیانوس ساخته شده اند؛ این‌ها تصور ما از یک مقصد تعطیلات ایده‌آل هستند. این همان جایی است که وقتی درباره سفر به دور دنیا صحبت می‌کنید، آرزویش را دارید. این مدیترانه است.

تمدن‌هایی که در جزایر مدیترانه رونق گرفتند، تاریخ و غذا‌های منحصربه‌فردی برای ما به ارمغان آورده اند. رم، یونان، سیسیل و قرطاج سال‌ها برای به دست گرفتن کنترل مدیترانه جنگیدند. این دریا با ۳۹۰۰ کیلومتر طول، نقش مهمی در ظهور و سقوط آن‌ها داشت. همچنین تجارت بین آسیا و اروپا را امکان‌پذیر کرد. با این حال، فرهنگ‌ها و تمدن‌های امروزی زمانی در معرض نیستی بودند.

این دهانه‌های آتشفشانی، سواحل و جزایر زیبا شاید هرگز وجود نداشتند. اگر سیل زانکلین نبود، شاید مدیترانه هنوز همان حوضه بیابانی ۵.۶میلیون سال پیش بود. به دلیل مسدود شدن منابع اقیانوسی، چهار کیلومتر از آب مدیترانه ناپدید شد. حدود ۸۰۰هزار سال مدیترانه خشک ماند. تا اینکه ۵.۳۳میلیون سال پیش دریا دوباره به سرعت پر شد. همان تنگه جبل‌الطارق که اقیانوس را بسته بود دوباره باز شد. حدود ۹۰درصد از مدیترانه در یک دوره دو ساله پر شد و با سرعت ۱۰متر در روز پر می‌شد. جزایری که امروزه داریم با یک سیل عظیم بازگشتند.

طوفان گالوستون (Galveston)، ۱۹۰۰

جزیره گالوستون در تگزاس ۵۰ کیلومتر با ساحل فاصله دارد و تعطیلات آرامش بخشی را به مسافران ارائه می‌دهد. این جزیره با اتومبیل تنها ۵۰ دقیقه با هوستون فاصله دارد. فروشگاه ها، جاذبه‌ها و تفریحات زیادی در آن وجود دارد که شما را مشغول نگه دارد. سواحل، شنای دلفین‌ها و اسب سواری شما را به جنبه طبیعی این جزیره سوق می‌دهند.

اما گالستون همیشه یک شهر آفتابی و شاد مثل امروز نبوده است. این جزیره همان جایی است که طوفان مشهور گالوستون در سال ۱۹۰۰ در آن اتفاق افتاد. این طوفان با سرعت ۲۲۵ کیلومتر بر ساعت جزیره را ویران کرد، جان ۶۰۰۰ نفر از ۳۷هزار سکنه آن را گرفت و بیش از ۳۵۰۰ ساختمان را از بین برد. برخی آن را بدترین فاجعه طبیعی تاریخ آمریکا می‌نامند. این طوفان واقعا یک تراژدی بود. با این حال هنوز هم می‌توانید به گالوستون بروید، در ساحل بنشینید و به دریای آرام آن خیره شوید.‌ می‌توانید صدای خنده کودکان محلی را بشنوید و شهر زیبایی را ببینید که با افتخار ایستاده است.

این فجایع طبیعی زمین را تکه تکه کردند. آن‌ها گودال‌هایی روی زمین ایجاد کردند و جان افراد زیادی را گرفتند. با این حال، گیاهان، حیوانات و انسان‌ها روی آن زندگی می‌کنند. هروقت تراژدی اتفاق می‌افتد، ما بهبود می‌یابیم و ترمیم می‌شویم. این ویرانی از یاد می‌رود و راهی برای دنیای زیباتر باز می‌کند.