غذای نذری را به وقتش بخورید

عزاداری در ایام سوگواری سرور و سالار شهیدان برکات بسیاری دارد، اما با توجه به قرارگیری این ایام در گرمای تابستان و مصرف بیش از حد غذاها و نوشیدنی‌های نذری در این روزها، متخصصان طب سنتی تدابیری اندیشیده‌اند که با رعایت آن به میزان زیادی از مشکلات و بیماری‌های احتمالی در این ایام کاسته خواهد شد.

 برای دستیابی به این تدابیر و نکات با دکتر سیدمهدی میرغضنفری، پزشک و متخصص فیزیولوژی و دکتر راحله حسنی، پژوهشگر طب سنتی گفت‌وگویی انجام داده‌ایم.طب ایرانی همواره بر شناخت مزاج و تطبیق شیوه زندگی براساس آن تاکید داشته و بر این باور است که هر فرد در هر زمان و مکانی برای حفظ سلامت خود باید مزاجش را بشناسد و بر اساس آن اصول شش‌گانه زندگی سالم را رعایت کند. با توجه به گرمای هوا و قرار گیری عزاداران به مدت طولانی در زیر آفتاب و با توجه به این‌که ماهیت عزاداری، سینه زنی و زنجیرزنی، سبب بالا‌رفتن حرارت بدن می‌شود، مصرف خنکی جات نظیر سکنجبین، شربت لیمو، بوییدن گلاب و امثال آن به‌خصوص برای گرم مزاجان توصیه می‌شود.

غذای نذری را به وقتش بخورید

یکی از اصول شش‌گانه حفظ سلامت رعایت در مصرف خوردنی‌ها و نوشیدنی‌ها با توجه به نوع مزاج است. در ایام سوگواری ماه محرم به‌خصوص در دهه اول و در روزهای تاسوعا و عاشورای حسینی معمولا در هر شهر و روستایی شاهد برگزاری مراسم عزاداری و در کنار آن ادای نذورات به اشکال مختلف از جمله به شکل غذا، نوشیدنی و سایر اقلام خوراکی هستیم.

اول باید دقت شود که هر فرد غذای خود را در موعد وعده‌های غذایی و فقط به هنگام گرسنگی میل کند و با توجه به این‌که در این ایام معمولا در هر وعده چند نوع غذا ارائه می‌شود، بهتر است افراد غذایی را انتخاب کنند که متناسب با مزاجشان باشد.

مخلوط کردن غذاها و استفاده از چندین نوع غذا در یک وعده و پرخوری هرگز توصیه نمی‌شود و به یاد داشته باشید زمان صحیح مصرف نوشیدنی‌ها و میوه‌ها باید بین وعده‌های اصلی غذا باشد. غذا را به‌صورت گرم در حالت نشسته و با آرامش خوب بجوید و از تند خوردن و ایستاده خوردن غذا دوری کنید. همچنین یک پیاده روی مختصر و استراحت بعد از غذا توصیه می‌شود.

مطابق با مزاج غذا بخورید

گاهی اوقات دیده می‌شود که برای خوشرنگ یا خوش‌طعم‌تر شدن غذا از ادویه‌های تند زیادی به‌خصوص فلفل استفاده می‌شود که برای گرم‌مزاجان و کسانی که آلرژی دارند، مضر است‌. توصیه بر این است که از خوردن غذاهای با رنگ یا بوی تند پرهیز شود.

به‌طور معمول گوشتی که در اغلب غذاهای نذری استفاده می‌شود گوشت گاو است که هضم سختی دارد و از دیدگاه طب سنتی، خونی غلیظ تولید می‌کند که برای افراد با مزاج دموی یا دچار سوءمزاج گرم و تر مضر است. به این افراد توصیه می‌شود که مصرف گوشت خورش را محدود کرده و از ترکیبات دیگر خورش استفاده کنند؛ ضمن این‌که افراد دچار اضافه‌وزن بهتر است برنج کمتری بخورند.

تنقلات متناسب با مزاج

برای تعدیل مزاج و کنترل اشتها یا هضم بهتر غذاهای نذری همراه داشتن مقداری انجیر، بادام خام، پسته، مویز و نخودچی و خوردن آن در طول روز به‌خصوص برای افراد با مزاج سرد و مصرف برگه میوه‌هایی مانند زردآلو و هلو و لواشک‌های خانگی و لیموترش برای افراد با مزاج گرم توصیه می‌شود. خوردن این تنقلات متناسب با مزاج نسبت به تنقلات موجود در بازار علاوه بر داشتن مواد مغذی سبب حفظ سلامتی عزاداران در طی سوگواری خواهد شد .

مصلح غذاهای خام و بی‌کیفیت

گاهی مشاهده می‌شود که به علت تهیه مقادیر زیاد غذا در حجم بالا، غذا به‌صورت خام و نپخته توزیع می‌شود. برنجی که کیفیت خوبی نداشته یا خوب دم نکشیده یا لوبیا و حبوبات نپخته خورش می‌تواند باعث بروز نفخ، شکم‌درد، یبوست و اثرات نامطلوب آن روی عملکرد مغز شود. بر این اساس مصرف پودر زیره، نعنا و موسیر بعد از خوردن غذاهای نفاخ توصیه می‌شود.

برخی افراد که در این ایام از نظر گوارشی دچار اختلالاتی مانند اسهال می‌شوند خوردن چند عدد سنجد یا مقداری کشک یا مصرف کته با کمی سماق می‌تواند وضعیت آنها را بهبود بخشد. کسانی هم که دچار یبوست می‌شوند استفاده از انجیر، آلو بخارا، تمر‌هندی تازه یا روغن زیتون و روغن بادام شیرین توصیه می‌شود.

نوشیدنی‌های جایگزین

اغلب نوشیدنی‌هایی که این روزها نذر می‌شود چای و شربت‌های آماده است. بهتر است چای به صورت کمرنگ و رقیق باشد و به جای شربت‌های آماده از شربت‌های اصیل ایرانی مانند سکنجبین، خاکشیر، تخم‌شربتی یا شربت لیمو با کمترین میزان شکر استفاده شود. سرکه موجود در سکنجبین باعث می‌شود که حرارت بالا رفته در اثر خوردن غذاهای سنگین تعدیل شود. در صورت گرم بودن هوا، نوشیدن آب خنک و نه یخ توصیه می‌شود.

همچنین بوییدن و خوردن گلاب باعث شادابی می‌شود و برای فروکش کردن حرارت بدن و بی‌خوابی مفید است. برای رفع خشکی گلو و صدای مداحان و قاریان، مصرف گل پنیرک در آب سرد نیز می‌تواند کمک‌کننده باشد.

یکی دیگر از اصول شش‌گانه حفظ سلامتی خواب کافی در زمان صحیح آن است. بهتر است شب‌ها عزاداری زودتر تمام شود تا افراد بتوانند صبح زود بیدار شده و فعالیت خود را از سر گیرند. نکته قابل توجه این‌که در ایام عزاداری همراه داشتن یک لیوان کوچک و قاشق و چنگال ضمن این‌که به حفظ محیط‌زیست کمک می‌کند به میزان زیادی مصرف ظروف یک‌بار مصرف را تقلیل می‌دهد و توصیه دیگر این‌که از رها کردن باقیمانده غذاهای نذری و ظروف آن در سطح شهر خودداری کنید.