عاقبت چاپلوسی برای اسرائیل

سرویس ترجمه: مستقل آنلاین/امیرحسین نظری: رئیس جمهور کوزوو، هاشم تاچی، پیش از اعلام استقلال از صربستان در سال 2008 گفت: «من عاشق اسرائیلم، کوزوو دوست اسرائیل است». یک دهه بعد، تاچی گفت که اگر اسرائیل کوزوو را به رسمیت بشناسد، در اورشلیم سفارتخانه تاسیس می‌کند.

بیش از یک دهه است که نخبگان سیاسی کوزوو به اسرائیل التماس می‌کنند تا حمایت سیاسی آنها را دریافت کنند. علی‌رغم امتناع اسرائیل در به رسمیت شناختن کوزوو، مقامات کوزوو اصرار می‌کنند تا احترام اسرائیل را کسب کنند.

در آوریل سال جاری، وقتی شش سرمایه‌گذار آمریکایی به پریشتینا، پایتخت کوزوو، سفر کردند، راموش هارادینای، در دفتر خود از آن‌ها استقبال کرد؛ درحالی‌که دفترش مزین به پرچم‌های کوزوو، آمریکا و اسرائیل بود. او در آن جلسه گفت: «ما به همکاریمان با ایالات متحده و مردم یهودی بسیار مفتخریم و ملت اسرائیل، الگویی برای پیروی است».

در جولای، ولورا چیتاکو، سفیر کوزوو در ایالات متحده با برنامه‌ریزی بنیاد یهودیان آمریکا به اسرائیل سفر کرد. او گفت «بسیار به حکومت صهیونیستی علاقمند است» و ملت کوزوو همواره «به اسرائیل به چشم الگویی برای ساخت حکومت نگاه می‌کنند». این حقیقت که حکومت صهیونیستی بر پایه پاکسازی قومی فلسطینیان بنا شده است و او، در نتیجه پاکسازی قومی مشابهی، روزگاری مجبور به مهاجرت شده بود، او را اذیت نمی‌کرد.

این مسئله که مردم معمولی کوزوو واقعا عاشق اسرائیل هستند، قابل بحث است. اما این نکته واضح است که دولت کوزوو، با لج‌بازی موضعی حامی اسرائیل گرفته، تاریخ و ملاحظات اسرائیل را نادیده گرفته است.

حمایت قاطعانه از ایالات متحده

کوزوو، برای کسب مشروعیت جهانی تقلا کرده است، با اینکه بیش از نود درصد مردم کوزوو آلبانی‌تبار هستند، دولت صربستان بر کوزوو ادعای مالکیت دارد و به مالکیت تاریخی خود بر منطقه کوزوو پافشاری می‌کند.

در نبرد سال 1389 کوزوو، عثمانی صرب‌ها را شکست داد و سرزمین‌های صرب را تحت سلطه خود آورد.

در دوران ملت‌سازیِ صربستانِ تازه استقلال یافته در قرنِ نوزدهم، این خاطره ستون اصلی شخصیت ملت صرب شد.

با وجود اینکه طی چهار قرن حکومت عثمانی، بافت جمعیتی صربستان بسیار تغییر کرده است. در افسانه‌های ملی صرب، کوزوو قلب صربستان یا حتی «اورشلیم صربستان» تصویر شده است.

تحت حکومت یوگوسلاو و سپس صرب، آلبانی‌های کوزوو به انواع مختلفی سرکوب شدند؛ از فعالیت‌های استعماری در اوایل قرن بیستم تا پاکسازی قومی در دهه 1990. طی جنگ 1999، نزدیک به نود درصد مردم این سرزمین جابجا شدند و هزاران نفر پیش از دخالت نیروهای ناتو کشته شدند.

در نتیجه‌ی دخالت ناتو، اهالی کوزوو و نخبگان این کشور قاطعانه از آمریکا حمایت می‌کنند. بنابر یک نظرسنجی گالوپ، جمعیت کوزوو بیش از همه جا در دنیا حامی آمریکا هستند. نزدیک به 75 درصد مردم کوزوو از دولت کنونی ایالات متحده حمایت می‌کنند. بیشتر فضاهای عمومی در کوزوو با پرچم ایالات متحده تزئین شده‌اند و مجسمه‌هایی از بیل کلینتون و آلبرایت در شهر پریشتا وجود دارند. به نظر طبیعی می‌رسد که در بحث سیاست خارجه، همانطور که چیتاکو اشاره کرد، کوزوو همواره مواضع ایالات متحده را تقلید می‌کند.

اختلافات فلسطین و کوزوو

سیاستمداران کوزوو به ندرت درخصوص فلسطین صحبت می‌کنند و فلسطینی‌ها نیز کوزوو را به رسمیت نمی‌شناسند و هیچ رابطه دیپلماتیکی با آنها ندارند. این دوکشور هردو قربانی بوده‌اند، اما دلایلی برای اختلافاتشان نیز وجود دارد. یوگوسلاوی، به عنوان عضو پیشتاز جنبش عدم تعهد از سازمان آزادی بخش فلسطین –ساف- حمایت کرد و پس از جنگ شش روزه همه ارتباطاتش با اسرائیل را برهم زد.

اما، پس از تجزیه یوگوسلاوی، کشورهای تازه ظهور خود را لیبرال دموکراسی‌های غربی معرفی کردند و سیاست‌های اسرائیل‌دوستانه در پیش گرفتند تا در اتحادیه اروپا ادغام شوند. کوزوو نیز استثنا نبود.

برخلاف کوزوو، صربستانِ تحت حکومت اسلوبودان میلوشویچ مسیر دیگری اتخاذ کرد. صربستان اولین کشور یوگوسلاوی سابق بود که در تل‌آویو سفارت افتتاح کرد، اما مواضع سمبولیکی نیز در حمایت از فلسطین داشت. صربستان اولین کشور منطقه بود که به عضویت غیرناظر فلسطین در سازمان ملل در سال 2012 رای داد.

در پاسخ به حمایت بین‌المللی صربستان از فلسطین، نه تنها دولت خودگردان فلسطین از صربستان تشکر کرده است، بلکه با استقلال کوزوو نیز مخالفت کرده است. در ژانویه سال 2000، دولت مسلمانِ فلسطین، میلوشویچ را برای جشن گرفتن سال نوی ارتدکس به بیت‌اللحم دعوت کردند؛ تنها چندماه پس از اقدامات وحشیانه او علیه آلبانی‌تبارهای کوزوو.

اخیرا، محمد نبهان، سفیر فلسطین در صربستان، از حمایت طولانی مدت صربستان از فلسطین تشکر کرد و اطمینان داد که فلسطین با عضویت کوزوو در اینترپل مخالفت می‌کند.

مخالف فلسطین با استقلال کوزوو به تقلای خود فلسطین برای به رسمیت شناخته شدن بازمی‌گردد. بحث‌های اروپایی، آمریکایی و اسرائیلی برای نپذیرفتن فلسطین، اعلام استقلال یکجانبه است، موردی که درخصوص کوزوو وجود نداشته است.

پس از اینکه کوزوو اعلام استقلال کرد، سیاستمدار مطرح فلسطینی، یاسر عبد ربه گفت: «کوزوو بهتر از ما نیست. ما بیش از آنها لیاقت استقلال داشتیم. ما از ایالات متحده و اتحادیه اروپا برای استقلالمان کمک می‌خواهیم».

نظرات مقامات کوزوو درخصوص فلسطین بدون شک به بی‌تفاوتی مقامات فلسطینی درخصوص استقلال کوزوو و رابطه خوب فلسطین با صربستان برمی‌گردد.

حمایت اسرائیل از صربستان

با وجود اینکه کوزوو در مسئله فلسطین از اسرائیل حمایت می‌کند، رابطه کوزوو و اسرائیل با یک مشکل عمده مواجه است: تل‌آویو متوجه شباهت کوزوو و فلسطین می‌شود و می‌ترسد که با قبول استقلال یکجانبه کوزوو، به آزادی فلسطین کمک کند.

به دلیل مشابه، همان زمان که جمهوری‌خواه‌های یوگوسلاو درحال اعلام استقلال بودند، اسرائیل در دهه 1990 با بلگراد باقی ماند. درحالی که مقامات غربی و نهادهای یهودی در دهه 1990 رژیم صرب را محکوم کردند، موضع اسرائیل در آن زمان را، در بهترین حالت می‌توان «محافظه کار» و در بدترین حالت «حمایتگر» نامید.

حتی نشانه‌هایی وجود دارد که رژیم اسرائیل تحریم‌های غرب بر یوگوسلاوی را بی‌اثر کرد و به بلگراد اسلحه فروخت. بنابر گفته پروفسور یهودی، یائر ارون، تقریبا شکی وجود ندارد که خمپاره‌هایی که در اوت 1994 بر بازار مارکله فرود آمدند توسط اسرائیل تولید شده بودند. آن روز، در سارایوو 68 نفر مردند و 142 نفر زخمی شدند. در پاسخ به این فاجعه، اسرائیل اعلامیه‌ای در محکومیت حادثه منتشر کرد که در آن، فرقی میان عاملان و قربانیان وجود نداشت. سال 2016 آئورون و یک فعال یهودی حقوق بشر، ایتای ماک، شواهد مبنی بر فروش تسلیحات اسرائیل به یوگوسلاوی را ارائه کردند و طی طوماری، از رژیم [اشغالگر] درخواست کردند تا مدارک مشارکت رژیم در نسل‌کشی بوسنی را افشا کند. اگرچه دیوان عالی اسرائیل، اعلام کرده است که افشای چنین مواردی امنیت ملی و روابط خارجی اسرائیل را تهدید خواهد کرد.

وقتی جنگ به کوزوو کشیده شد، اسرائیل مردد بود که موضعی مشخص دربرابر صربستان اتخاذ کند. پس از یک دوره سکوت، نتانیاهو، تنها قساوت انجام شده توسط نیروهای صرب را محکوم کرد. وزیر خارجه او، آریل شارون در سال 1999، دخالت ناتو در کوزوو را محکوم کرد. او مخالفتش با خودمختاری کوزوو را با لحن اسلام‌ستیزانه بیان کرد. او ادعا کرد که خطرات یک «بلوک بزرگ اسلامی» با تشکیل «آلبانی بزرگ»، «دنیای آزاد» را تهدید می‌کند.

پس از شکست نتانیاهو در انتخابات آن سال، او با اشتیاق از پذیرش 200 مهاجر و ارسال کمک‌های بشردوستان سخن گفت؛ اقداماتی که صرفا برای پروپاگاندای سیاسی انجام شده بود.

یک سال پس از استقلال کوزوو، سفیر اسرائیل در کوزوو، تاکید کرد که اسرائیل کوزوو را به رسمیت نمی‌شناسد. او از مردم و مقامات صربستان درخواست کرد که با تمجید از موضع اسرائیل، این اقدام را نشانه دوستی بدانند. پس از تهاجم اسرائیل به غزه در سال 2014، الکساندر ووچیچ(که در رژیم میلوشویچ حضور داشت) به اسرائیل سفر کرد و اعلام کرد صربستان، به دوستی‌اش با اسرائیل بسیار مفتخر است.

علیرغم حمایت شدید اسرائیل از صربستان(در عمل و در گفتار) همچنان مقامات کوزوو، در هر فرصتی از دولت اسرائیل حمایت می‌کنند. اگرچه یک دهه چاپلوسی کورکورانه برای اسرائیل و حمایت از رژیم آپارتاید [اشغالی] هنوز به لحاظ سیاسی فایده‌ای نداشته است.

همزمان، برای دو ملت فلسطین و کوزوو که تجربه سرکوب و هدف آزادسازی ملی و به رسمیت شناخته شدن را به اشتراک می‌گذارند، زمینه‌های بزرگی برای همبستگی وجود دارد. احتمالا مردم، به زودی و به جای رهبرانشان، سرنوشت روابط فلسطینی-کوزوویی را رقم خواهند زد.