طرح خانه دار کردن کارمندان محکوم به شکست است / جای خالی پژوهش های بین المللی در طرح های مسکن

اواخر ماه گذشته بودکه وزیر راه و شهرسازی از طرح خانه دار کردن کارمندان دولت رونمایی کرد واز ساخت 5 میلیون واحد مسکونی طی 5 سال برای کارمندان خبر داد. اگرچه کارمندان دولت از رونمایی و اجرای این طرح استقبال کرده اند اما انتقادات بسیاری نسبت به طرح خانه دارکردن کارمندان دولت وجود دارد، نخستین انتقاد این است که کمتر از 10 درصد از مستأجران کنونی کشور کارمندان هستند بنابراین اختصاص طرحی برای ساخت سالانه یک میلیون واحد مسکونی طی 5 سال برای این قشر در اولویت نیست زیرا هم اکنون دهک های پایین درآمدی حتی برای تأمین هزینه ودیعه و کرایه ماهانه خود با مشکلات متعددی دست و پنجه نرم می کنند.

ایراد دیگری که به طرح خانه دارکردن کارمندان دولت وارد می شود، این است که در جزییات آن ابهام های بسیاری وجود دارد یکی از این ابهامات بحث چگونگی تأمین مالی هزینه ابتدایی ساخت و ساز است، موضوعی که در گام نخست اجرای طرح، بسیار مهم و حیاتی است، چون بودجه دولت در بخش مسکن محدود است و از سوی دیگر کارمندان هم در ابتدای امر توان مالی کافی برای پرداخت هزینه های هنگفت ساخت و ساز را ندارند ضمن اینکه باید به این موضوع هم توجه شود که انبوه سازان هم باید انگیزه ای برای ساخت و ساز داشته باشند و نمی توان انتظار داشت که بدون تأمین منابع مالی سازندگان مسکن، شاهد استقبال آنها از این طرح باشیم.

عباس اکبرپور استاد دانشگاه در گفت و گو با مستقل آنلاین در پاسخ به این که آیا با توجه به وجود دهک های پایین درآمدی در کشور الویت دادن به مسکن کارمندان ایده خوبی به نظر می رسد، تصریح کرد: با در نظر گرفتن کاهش ارزش پول ملی کشور و درآمد نامتناسب با هزینه ها ،‌کارمندان به خصوص کارمندان جوان برای خرید خانه قطعا با مشکل مواجه می شوند و بدون وجود حمایت های دولت قادر به خرید خانه نخواهند بود. بنابراین دولت باید برای کارمندان خود تمهیداتی بیاندیشد و کمک حال انها باشد. البته این کار نیازمند انجام پژوهش های میدانی در سطح جهانی است تا بدانیم کشورهای توسعه یافته برای رفع این معضل چه راهکارهایی در پیش گرفته اند. باید ازتجربیات کشورهای دیگر ایده بگیریم و بعد متناسب با شرایط داخلی و میزان سرمایه موجود راه مناسبی برای کمک به این اقشار در نظر گرفته شود.

جای خالی پژوهش های میدانی در طرح های مسکن

این کارشناس ارشد بازار مسکن در ادامه افزود: آنچه معمولا در طرح های اینچنینی مغفول واقع می شود این است که بررسی های میدانی بین المللی انجام نمی شود واحساسی تصمیم می گیریم. علاوه بر این منابع مربوطه به شکل کامل احصا نمی شود و از پتانسیل بخش خصوصی نیز غافل هستیم.همچنین از فرایندهایی که می تواند دراین راستا معافیت های مالی گوناگون برای بخش خصوصی در نظر گیرد، استفاده نمی کنیم. از منابع بین المللی و سرمایه گذاران ایرانی های مقیم خارج که تمایل به کمک درسرمایه گذاری در این زمینه دارند ، بهره نمی بریم و به آنها اجازه ورود به بازار مسکن داده نمی شود.

او با اشاره به این که بررسی های میدانی ممکن است به ما راهکارهایی دهد که تاکنون هیچ گاه از آن در کشور استفاده نشده است، عنوان کرد:یقینا برای این امر می توان راه حل مناسبی  پیدا کرد و باید به اقشار نیازمند برای خانه دار شدن ،کمک شود در غیر این صورت با این قیمت های نجومی مسکن حتی اگر وام های قابل توجهی در اختیارشان قراردهیم قادر به تهیه مسکن مورد نیازشان نخواهند بود.

اعطای تسهیلات به گیرندگان وام

اکبرپور با بیان این که هزینه های ساخت بسیار بالا رفته است و قیمت زمین نیز در سال های گذاشته افزایش چشمگیری داشته است، تصریح کرد: در فرایند اعطای وامی که برای خرید مسکن به کار برده می شود ،‌آن چه در کشورهای پیشرفته متداول است این است که بهره ای را که وام گیرنده مسکن پرداخت می کند،‌از حجم مالیاتی که از حقوق و مزایای درآمدش در طول سال به دولت پرداخت می کند کم می شود و مابه التفاوت اش را باید مالیات بدهد بنابراین بخشی از مالیات پرداخت شده باید به حقوقش برگردد. اما در کشور ما چنین تسهیلاتی برای گیرندگان وام در نظر گرفته نشده است.

قرار است در قالب این طرح سالی یک میلیون خانه ساخته شود و طی 5 سال ،‌5 میلیون خانه در اختیار کارمندان قرارگیرد. این استاد دانشگاه در پاسخ به این که آیا ساخت سالی یک میلیون واحدمسکن امری شدنی وممکن است ، گفت: من به این طرح مانند مسکن مهر که یک پروژه تقریبا شکست خورده شد، نگاه می کنم.باید زمین مناسب برای آن وجود داشته باشد و هزینه های ساخت به درستی محاسبه شود و منابع تامین آن مشخص باشد. شک دارم ساخت تعداد زیادی خانه در شرایط رکود اقتصادی بتواند به سرانجام برسد. در این جا هم دولت سعی دارد خودش در راس امور باشد و کار را پیش ببرد و این کار محکوم به شکست است.باید دیدکشورهایی مانند اندونزی، مالزی، آفریقای جنوبی، ترکیه، هند و کشورهایی شبیه ما چطور توانستند این مشکلات را حل کنند. متاسفانه ما در حل مسائل از گرفتن الگوهای مناسب فراری هستیم و می خواهیم خودمان همه چیز را ابداع کنیم.

او تاکید کرد: بعید می دانم این طرح به خانه دار شدن کارمندان هم کمکی کند زیرا همان طور که گفتم حل مشکلات مسکن نیازمند تقویت بخش خصوصی است و باید تمهیدات مورد نیاز را برای این بخش فراهم آوردند تا برای ورود به عرصه تشویق شوند.هر چه دولت کمتر دخالت مستقیم در بازار داشته باشد آن بازار موفق تر خواهد بود.