کور شدن پسر بچه در تماشای نزاع خیابانی

نزاع و درگیری‌های خیابانی یا خانوادگی همواره بخش قابل توجهی از ارجاعات واحد‌های معاینات بالینی مراکز پزشکی قانونی سراسر کشور را به خود اختصاص می‌دهد. طبق آمار‌های موجود بیش از 30 درصد از کل ارجاعات این بخش مربوط به آسیب‌دیدگان نزاع است که رقمی قابل توجه محسوب می‌شود.

درگیری‌های نه چندان جدی با موضوعات پیش پا افتاده که عوارض و خسارات جدی و غیرقابل جبران برای فرد مضروب و مشکلات و آسیب‌های روحی و روانی بسیار برای ضارب به همراه دارد.

بررسی مراجعین نزاع در واحد‌های معاینات پزشکی قانونی نشان می‌دهد که بسیاری از این افراد از روی خشم و عصبانیت آنی دست به عملی می‌زنند که عوارض ناشی از آن نه تنها زندگی فرد آسیب‌دیده بلکه زندگی فرد ضارب را نیز مختل و دچار بحران می‌کند؛ حال آنکه در تعداد قابل توجهی از این نوع ارجاعات می‌شد مسأله به وجود آمده را بدون زد و خورد و تنها با صحبت کردن حل و فصل کرد.

در این گزارش ضمن اشاره به آخرین آمار‌های نزاع و تعداد ارجاعات آن به سازمان در 10 سال گذشته، به برخی پرونده‌ها و مصادیق نزاع نیز اشاره می‌کنیم که نشان‌دهنده نتایج جبران‌ناپذیر خشم‌های لحظه‌ای و بی‌دلیل است.

عدم تغییر تعداد ارجاعات نزاع در سال 1400

بر اساس این گزارش در سال 1400، تعداد ارجاعات نزاع به مراکز پزشکی قانونی سراسر کشور برابر با 586 هزار و 283 نفر بود. این رقم در مقایسه با سال قبل از آن تغییر چندانی نداشته و تنها دو دهم درصد بیشتر شده است.

در این مدت استان‌های تهران با 96 هزار و 496، خراسان رضوی با 51 هزار و 630 و اصفهان با 41 هزار و 64 نفر بیشترین و استان‌های ایلام با سه هزار و 490، بوشهر با سه هزار و 641 و خراسان جنوبی با چهار هزار و 164 نفر کمترین آمار ارجاعات نزاع را داشته‌اند.

از نگاهی دیگر بیشترین نرخ نزاع (تعداد بر حسب جمعیت استان) مربوط به استان‌های اردبیل، آذربایجان شرقی، همدان و زنجان بوده و کمترین نرخ نیز مربوط به استان‌های سیستان و بلوچستان، هرمزگان، بوشهر و خوزستان بوده است.

همچنین ماه‌های خرداد با 60 هزار و 175 و شهریور با 60 هزار و چهار نفر پرارجاع‌ترین ماه‌های سال از جهت موارد نزاع در سال 1400 بوده است.

قطع نخاع زن در درگیری مختصر خانوادگی

اما در گفت و گو با کارشناسان حوزه معاینات بالینی سازمان پزشکی قانونی کشور که مستقیماً با پرونده‌های نزاع و مصدومان آن سروکار دارند به پرونده‌ها و مواردی برمی خوردیم که نشان می‌دهد چگونه یک درگیری لفظی ساده می‌تواند به زد و خورد کشیده و منجر به صدمات جدی برای افراد شود.

دکتر فرزانه مهدیزاده؛ مدیرکل امور معاینات بالینی سازمان پزشکی قانونی کشور با تأیید این موضوع که در بسیاری پرونده‌های نزاع می‌شد مشکل را با حفظ آرامش وگفت‌‌وگو رفع و رجوع کرد، می‌گوید: در طول سابقه کاری در سازمان موارد نزاع بسیاری را بررسی و به پرونده‌های ارجاعی پاسخ داده‌ام اما برخی از آن موارد هیچگاه از ذهنم پاک نمی‌شود.

وی می‌افزاید: از جمله مواردی که هیچگاه فراموش نمی‌شود پرونده‌ای مربوط به درگیری یک زوج بود. ظاهراً این خانم و آقا بر سر موضوعی با یگدیگر درگیری لفظی پیدا می‌کنند و در حال مشاجره بودند. در حین دعوا آقا که کارد میوه‌خوری در دست داشته آن را به سمت خانم پرتاب می‌کند. از قضا چاقو به گردن خانم اصابت و موجب قطع نخاع او می‌شود.

این مقام انتظامی ادامه می‌دهد: خانم بعد از این اتفاق تا آخر عمر ویلچرنشین شد و آقا، همسرش را در حالیکه روی ویلچر بود برای پیگیری امور مربوط به پزشکی قانونی آورده بود.

تخلیه چشم کودکی که در حال تماشای نزاع خیابانی بود

دکتر آذر سلیمی؛ کارشناس معاینات بالینی سازمان پزشکی قانونی کشور نیز با اشاره به برخی پرونده‌های بررسی شده در سازمان می‌گوید: پرونده‌ای با موضوع نزاع در کمیسیون‌های پزشکی قانونی بررسی می‌شد. در این پرونده درگیری ساده‌ای بین یک زن و شوهر پیش آمده بود که متأسفانه پایان آن به مرگ خانم و چند سال زندانی شدن آقا به جرم قتل ختم شده بود.

وی تصریح می‌کند: در این پرونده بین خانم و آقا درگیری پیش آمده بود. آقا، خانم را هل می‌دهد و بر اثر این هول دادن سر خانم به در می‌خورد. هر چند علت مرگ خانم این ضربه نبود و بالارفتن فشار خون ناشی از استرس این درگیری و آسیب قلبی او موجب مرگش شد اما تا اثبات موضوع و رفع‌اتهام، آقا چندین سال به‌اتهام قتل در حبس بود.

به گفته دکتر سلیمی در پرونده دیگر بر سر جای پارک بین دو نفر درگیری پیش می‌آید؛ یکی از طرفین دعوی طرف مقابل را که کمی هم مسن بود هل می‌دهد و فرد همانجا سکته قلبی و فوت می‌کند. در این پرونده نیز فرد ضارب به‌اتهام قتل تا مدت‌ها زندان بود تا اثبات شود علت مرگ چه بوده است.

وی به پرونده دیگری نیز اشاره می‌کند و می‌گوید: در پرونده‌ای دیگر بین عده‌ای نزاع و درگیری پیش می‌آید یکی از طرفین دعوا برای دفاع از خود یا ضربه به طرف مقابل زنجیر در دست داشته، متأسفانه زنجیر با شدت زیاد به صورت کودکی که در حاشیه محل منازعه در حال تماشا بوده برخورد می‌کند و همین ضربه منجر به تخلیه چشم این کودک شد.

کارشناس حوزه معاینات بالینی سازمان با تأکید بر اینکه این تنها بخش بسیار کوچکی از ارجاعات نزاع به سازمان پزشکی قانونی کشور است، ادامه می‌دهد: شاید در تعداد قابل توجهی از پرونده‌های نزاع آسیب‌ها سطحی و محدود باشد اما گاهی ناخواسته و شاید اتفاقی ضربات وارده به طرف مقابل تبعاتی را به بار می‌آورد که جبران خسارات آن تقریباً غیر ممکن است.

وی با دعوت مردم به دوری و پرهیز از هرگونه زد و خورد و درگیری و حفظ آرامش، از آن‌ها خواست در صورت بروز اختلاف سعی کنند تا حد امکان مشکل را با گفت‌وگو حل کرده و به اختلاف خاتمه دهند چرا که در پزشکی قانونی مواری را مشاهده می‌کنیم که به دلیلی بسیار پیش پا افتاده فرد یک عضو بدن خود را از دست داده یا حتی جان خود را از دست داده و یا موجب نقص عضو  یا مرگ فرد دیگری شده است.

به گفته سلیمی، شکستگی بینی، آسیب دندان، فک و صورت یا آسیب‌های تنه و اندام‌ها و در کنار این موارد آسیب‌های روحی و روانی قابل توجه از بیشترین صدماتی است که افراد در منازعات با آن مواجه می‌شوند.

وی، صدمات ناشی از نزاع‌های دسته‌جمعی یا با موضوعات ناموسی را از جمله مواردی عنوان کرد که بیشترین میزان آسیب و تبعات جسمی و روانی را داشته‌اند.

خویشتن داری تا حد زیادی از نزاع‌ها و عوارض ناشی از آن میکاهد

بر اساس بررسی‌های سازمان پزشکی قانونی کشور آمار مراجعین نزاع در فصل تابستان همواره بیشتر از فصول دیگر سال است؛ عوامل متعددی موجب افزایش نزاع در فصول گرم سال می‌شود، گرمای هوا، افزایش تردد‌های خیابانی، تنش‌های اقتصادی و اجتماعی، استرس‌های ناشی از هوای گرم و... از جمله این موارد هستند.

گرما تنها عامل تشدیدکننده نزاع نیست و در کنار آن، استرس‌های دیگری هم در بیشتر شدن برخورد‌های خشن اجتماعی مؤثرند؛ از جمله این موارد می‌توان به مسائل ساده‌ای همچون ترافیک و مشکلات مربوط به پارک وسایل نقلیه مخصوصاً در کلان شهر‌ها تا مشکلات بزرگ‌تری همچون مسائل اقتصادی، گرایش جوانان به مواد روانگردان، عدم برنامه‌ریزی مناسب برای اوقات فراغت، الگوبرداری‌های نادرست از برخی شخصیت‌های خشن در برنامه‌های ماهواره‌ای و اینترنت و کمبود و گران بودن امکانات تفریحی سالم برای جوانان و... اشاره کرد.

این در حالی است که اگر تمام عوامل مؤثر در ایجاد پرخاشگری نیز وجود داشته باشد اما فرد از مهارت لازم برای خویشتن‌داری و پرهیز از رفتار خشن برخوردار باشد میزان نزاع تا حد قابل توجهی کاهش می‌یابد که این خویشتن‌داری تحت تأثیر مسائل سرشتی، تربیتی و فرهنگی، آموزش مهارت‌های فردی مانند کنترل خشم و حل مسأله و نیز روش‌های مدارا با مشکلات و همچنین حمایت فرزندان از سوی والدینشان ایجاد می‌شود./ تسنیم