از حیات وحش ایران چه می‌دانیم؟
کشور ایران به خاطر تنوع جغرافیایی و اقلیمی خود دارای تنوع گونه ای بسیارارزشمندی است و براساس آخرین بررسی و گزارشات کارشناسان محیط زیست حدود ۱۱۳۱ گونه جانوری اعم از پستاندار، پرنده خزنده و دوزیستان در اکوسیستم های خشکی و آبهای داخلی ایران زیست می کنند .
رده پستانداران با ۱۹۴ گونه شناسایی شده طیف وسیعی از جانوران را از نظر جثه در بر می گیرد بطوری‌که پستاندار بسیار کوچکی که حشره‌خوار کوتوله نامیده می‌شود و فقط در حدود دو گرم وزن دارد و نهنگ‌های بزرگی با طول بیش از ۳۰ متر و ۱۳۰ تن وزن در آبهای دریای جنوب را می‌توان در این رده مشاهده کرد. از میان گونه‌های شناخته شده گونه‌های زیادی وجود دارند که فقط در ایران زیست می‌کند و در سایر نقاط دنیا یا وجود ندارد و یا با مهاجرت و دستکاری‌های بشر و روشهای دیگر انتقال یافته‌اند. ازجمله این گونه‌ها می‌توان به یوزپلنگ ، گوزن زرد و گورخر ایرانی اشاره کرد. از میان پستانداران کشورمان راسته جوندگان با ۶۹ گونه (بیش از یک سوم کل پستانداران ایران) به علت اهمیت در انتشار بیماری‌ها، خسارات وارده بر محصولات زراعی، سهولت جمع آوری و نگهداری بیشتر مورد توجه و مطالعه قرار گرفته اند البته عمده این مطالعات بر پایه ریخت‌شناسی انجام شده است اما ضرورت مطالعات نوین نظیر مطالعات کروموزومی ، بیوشیمیایی ، مولکولی و رفتارشناسی نیز به‌شدت احساس می‌شود.
بر اساس تاکید سازمان حفاظت محیط زیست ایران غنای گونه‌ای پستانداران ایران نباید موجب غرور شود چراکه از گونه‌هایی همچون شیر ایرانی و ببر مازندران امروز جز نامی باقی نمانده است و اگر برنامه مدون و جامعی برای حفظ و صیانت از گونه‌های ارزشمند دیگری از پستانداران همچون گور ایرانی ، یوزپلنگ ایرانی ، خرس سیاه ، گوزن زرد وجود نداشته باشد در آینده نه چندان دوری نیز شاهد نابودی این گونه‌های نادر کشورمان خواهیم بود.
رده پرندگان :
در میان مهره‌داران ، پرندگان به سبب برخورداری از قدرت پرواز صاحب وسیع‌ترین محیط بلامعارض در گیتی یعنی هوا هستند. در ایران تاکنون ۵۲۱ گونه پرنده شناسایی و گزارش شده است که این تعداد معادل کل گونه‌های پرنده موجود در قاره اروپا است. بیشترین گونه‌ها را پرندگان متکی به تالاب‌ها تشکیل می‌دهند اما آلودگی و تخریب تالاب‌های ایران در سال‌های اخیر خود عاملی در جهت کاهش تعداد بسیاری از گونه‌های پرندگان ایران شده است و هم اکنون پرندگانی نظیر درنای سیبری، بالابان ، اردک سرسفید ، میش مرغ، عقاب طلایی، اردک مرمری و تعدادی دیگر از گونه‌ها در کشور در معرض تهدید و انقراض هستند.
رده ماهیان:
ماهیان آبهای داخلی ایران شامل ۱۸۰ گونه که در ۲۷ خانواده جای گرفته اند . در گروه ماهیان آبهای داخلی خانواده کپور ماهیان فون غالب ماهیان را تشکیل میدهد که به تنهایی دارای۳۱ جنس و ۷۴ گونه میباشد و ماهی کورغار ، قزل آلای خال قرمز ، ماهی آفینیوس از جمله گونه های منحصر به ایران بشمار می روند و دارای ارزش زیستی بالایی هستند ، متاسفانه به دلیل عدم توجه لازم به حفظ و مدیریت آبزیان آبهای داخلی طی دو دهه اخیر مطالعات جامعی برای شناخت ماهیان در اکوسیستم های آبی مختلف صورت نگرفته و از فراوانی و پراکنش بسیاری از گونه ها اطلاعات و آمار دقیقی در دسترس نیست و یا جمعیت برخی گونه ها نظیر ماهی کورغار در معرض تهدید می باشد .
رده خزندگان :
از رده خزندگان در پنج راسته لاکپشت‌ها ، کروکودیل‌سانان، سوسمارها، کرم سوسمارها و مارها تاکنون ۲۲۵ گونه مورد شناسایی قرار گرفته است اما اطلاعات مفید و قابل دسترس در مورد این جانوران بسیار اندک است. کمبود مطالعات جامع و عمیق در مورد بیولوژی و حفاظت این جانوران از یک طرف و جمعیت رو به زوال با توجه به تخریب زیستگاه‌های آن‌ها در سال‌های اخیر موجب نگرانی نسبتاً زیادی در مورد تعدادی از گونه‌های ارزشمند خزنده کشورمان شده است ، متاسفانه شکار و صید بی رویه صدها و هزاران مار سمی، بسیاری از گونه های مار سمی از جمله افعی شاخدار و افعی دماوندی را در معرض خطر انقراض قرار داده است. خشکسالی های چند ساله در استان سیستان و بلوچستان که زیستگاه تنها گونه تمساح تالابی ایران است، نگرانی را در مورد کاهش جمعیت این گونه به وجود آورده است.
رده دوزیستان:
از رده دوزیستان نیز (وزغ‌ها ، قورباغه‌ها و سمندرها) در کشورمان ۲۰ گونه تاکنون گزارش شده که در بین آن‌ها سمندرها از درجه اهمیت بیشتری برخوردار هستند و اطلاعات بسیار کم و جزئی از بیولوژی و اکولوژی آن‌ها در دست است و گونه‌هایی نظیر سمندر لرستان، سمندر کردستان، سمندرغارزی ایرانی و سمندر آذربایجان در وضعیت بحرانی یا در معرض خطر انقراض قرار دارند./ ایسنا
ارسال نظر