دلایل معده‌ درد بعد از خوردن غذا

شاید شما هم با شکم درد بعد از غذا خوردن آشنا باشید؟ احساس درد یا دل پیچه بعد از خوردن غذا همیشه هم به چیزی که خورده‌اید ربط ندارد. احساس شکم درد بعد از خوردن می‌تواند دلایل گوناگونی داشته باشد، از دلیل ساده‌ای مانند «پُرخوری» گرفته تا دلیل بسیار جدی‌تری مانند «سرطان معده»!

معده، به عنوان اولین خط دفاعی ما برای محافظت از بدن در برابر میکروب‌های مضر عمل می‌کند. هر چند معده یکی از قسمت‌های دستگاه گوارش است که احتمال اینکه میکروب‌ها در آنجا کولونی تشکیل دهند بسیار کم است، اما باکتری‌هایی که در معده جا خوش می‌کنند، از جهت سلامتی و بیماری اهمیت دارند. مثلا رشد زیاد باکتری هلیکوباکتر پیلوری می‌تواند التهاب زیادی در معده ایجاد کرده و به جدار مخاطی معده آسیب زده و سبب زخم معده و سرطان معده شود.

معده درد می‌تواند فورا بعد از خوردن غذا روی بدهد، خصوصا اگر در حال حاضر التهابی وجود داشته باشد. اما این درد می‌تواند کمی بعد از خوردن غذا نیز روی بدهد که احتمالا نشاندهنده‌ی تاخیر در تخلیه‌ی محتوای معده می‌باشد. سطح درد نیز می‌تواند به میزان چشمگیری متفاوت باشد؛ در عده‌ای، معده درد ممکن است به صورت احساس ناراحتی خفیف در اثر بدهضمی باشد که فورا برطرف می‌شود، در حالی که در عده‌ای دیگر ممکن است به صورت دردی بسیار آزاردهنده باشد.

یک هشدار مهم اینکه شما نباید بتوانید درد را در اندام‌های درونی‌تان احساس کنید، اگر شک دارید که مورد شما اینچنین است پس هر چه زودتر به پزشک مراجعه کنید. ضمنا اگر معده دردتان طی هفته‌ها ادامه پیدا کرده و بر زندگی روزمره‌تان اثر گذاشته، پس باید به پزشک مراجعه کنید. دلایل زیر نیز می‌توانند به معده دردتان بعد از خوردن غذا ربط داشته باشند که نیاز به تشخیص و درمان پزشکی دارند:

ریفلاکس اسید معده به مری

تقریبا نیمی از تمام افراد بزرگسال زمانی در زندگی خود دچار ریفلاکس می‌شوند. ریفلاکس زمانی روی می‌دهد که اسید معده به سمت مری بالا می‌آید. مری شما به این اسید قوی عادت ندارد و برای همین دچار احساس سوزش و ناراحتی می‌شوید. این اتفاق می‌تواند به دلیل زیاد غذا خوردن به وجود بیاید یا ناشی از خوردن غذا‌های بخصوصی باشد. ممکن است با ایجاد تغییراتی در سبک زندگی خود و استفاده از دارو‌های بدون نسخه بتوانید ریفلاکس خود را تسکین بدهید.

زخم معده

زخم معده، رخنه‌ای در مخاط معده است که دست کم ۵ میلی متر قطر دارد. زخم معده به دلیل عدم تعادل میان اسید معده و توانایی دیواره‌ی مخاطی معده برای مقاومت در برابر آن روی می‌دهد. جالب است بدانید تحقیقات نشان می‌دهد زخم معده با میزان نرمال یا کم اسید معده مرتبط است، نه بالا بودن سطح اسیدیته‌ی آن. زخم معده ناشی از آسیب یا اختلالی در دفاع مخاطی است.

تاخیر در تخلیه معده

گاستروپارزی یا تاخیر در تخلیه معده یک بیماری مزمن است که در آن، معده‌ی شما به شیوه‌ای درست تخلیه نمی‌شود. این اشکال ناشی از آسیب عصبی در ناحیه‌ای است که بر نحوه‌ی عملکرد عضلات معده اثر می‌گذارد. تاخیر در تخلیه معده می‌تواند منجر به نفخ، احساس ناراحتی، حالت تهوع و درد شود. پزشک برای تشخیص این عارضه از آزمایش خون کمک می‌گیرد.

گاستریت

گاستریت به التهاب دیواره‌ی معده گفته می‌شود که می‌تواند حالت تهوع و سوزش ایجاد کند. گاستریت باعث می‌شود معده نتواند به خوبی اسید ترشح کند. کاهش اسید معده، سبب عفونت در لایه‌ی مخاطی معده شده و تعادل میکروبیوم روده بهم می‌ریزد که این خود نیز سبب التهاب بیشتر شده و عوارضی در دستگاه گوارش ایجاد کند مانند عفونت کلستریدیوم سی دیفیسیل که منجر به کولیت و سرطان روده بزرگ می‌شود.

سرطان معده

هلیکوباکتر پیلوری که مخاط معده را تحت تاثیر قرار می‌دهد بسیار بسیار شایع است و میلیون‌ها نفر به آن دچار هستند، اما یک تا سه درصد افرادی که مبتلا به این عارضه‌اند دچار سرطان معده خواهند شد. علائم شامل درد در بالای معده، احساس پُری فورا بعد از خوردن غذا و ریفلاکس اسید می‌شوند.

IBS یا سندرم روده تحریک پذیر

به طور طبیعی، سندرم روده‌ی تحریک پذیر یا IBS می‌تواند دلیل درد بعد از غذا خوردن باشد و غذا‌های خاص یا استرس می‌توانند برانگیزاننده‌ی علائم این بیماری باشند. اگر تردید دارید ممکن است دچار سندرم روده‌ی تحریک پذیر باشید، باید به پزشک متخصص مراجعه کنید.

عواملی از سبک زندگی که می‌توانند سبب معده درد بعد از خوردن غذا شوند

    غذای اسیدی زیادی خورده‌اید: مثلا آبمیوه یا گوجه فرنگی می‌تواند سبب معده درد در برخی از افراد شود.

    هوا را می‌بلعید: اگر با عجله غذا بخورید، هوای زیادی همراه غذای‌تان می‌بلعید و هوایی که در معده‌تان جمع شده می‌تواند درد ایجاد کند.

    غذای تند زیاد می‌خورید: غذا‌های تند حاوی کپسایسین هستند که می‌تواند معده‌ی حساس را تحریک و درد ایجاد کند.

    قهوه زیاد می‌نوشید: کافئین، محرکی برای معده نیز هست.

    عادت دارید نوشابه‌ی گازدار بنوشید: نوشابه‌های گازدار می‌توانند نفخ‌های دردناک ایجاد کنند.

    استرس دارید: ذهن و گوارش توسط عصب واگوس که طیفی از سیگنال‌ها را از سیستم گوارش و اندام‌ها به مغز می‌رساند و برعکس، به هم مرتبط اند.

سایر علت‌های احتمالی معده درد بعد از خوردن غذا

    آلرژی یا عدم تحمل غذایی: برخی از افراد ممکن است نسبت به یک سری از غذا‌ها آلرژی داشته باشند. این حساسیت می‌تواند معده را تحریک کرده و سبب معده درد بعد از خوردن شود.

    سندرم روده التهابی: سندرم روده التهابی به کولیت زخمی روده و بیماری کرون گفته می‌شود.

    سنگ کیسه صفرا: شکم دردی که می‌آید و می‌رود، خصوصا بعد از خوردن یک غذای پُرچرب، علامت سنگ کیسه صفراست.

    تیروئید پُرکار: غده‌ی تیروئید هورمون‌هایی تولید می‌کند که به بدن دستور می‌دهند چگونه کار کند. پُرکاری تیروئید می‌تواند عوارضی ایجاد کند که ممکن است بر استخوان‌ها، عضلات و قلب اثر بگذارند. یکی از علائم پُرکاری تیروئید، معده درد و اسهال است.

    بد هضمی: بدهضمی غذا نیز می‌تواند معده درد ایجاد کند. سعی کنید سه تا چهار ساعت قبل از خواب چیزی نخورید.

    مسمومیت غذایی: مسمومیت غذایی می‌تواند سبب دردی تند و تیز در معده و شکم بشود.

    داروی فشار خون: دارو‌هایی که برای درمان فشار خون به کار می‌روند ممکن است عوارض جانبی داشته باشند. این عوارض شامل یبوست و گاهی معده درد می‌شوند.