اگر ژن آلزایمر داشته باشید، آیا حتما به زوال عقل مبتلا می‌شوید؟

داشتن ژن آلزایمر به معنی ابتلای حتمی به زوال عقل نیست

"وبسایت یک پزشک" نوشت: کریس همسورث که به خاطر بازی در نقش خدای ثور در فیلم‌های دنیای سینمایی مارول مشهور است، پس از اینکه به او گفته شد دو نسخه از ژن APOE4 دارد، این ژن خطر ابتلا به آلزایمر را افزایش می‌دهد. به دنبال آن همسورث اعلام کرد که از بازیگری فاصله می‌گیرد.

داشتن یک کپی از ژن APOE4 خطر ابتلا به آلزایمر را ۲ تا ۳ برابر افزایش می‌دهد. دو کپی خطر را ۱۰ تا ۱۵ برابر افزایش می‌دهد.

اما نکته کلیدی در اینجا “میزان خطر” است. داشتن یک یا چند نسخه از این ژن تضمین نمی‌کند که کریس یا هر فرد دیگری به آلزایمر، رایج‌ترین شکل بیماری زوال عقل، مبتلا شود.

این روزها تمایل همسورث برای در میان گذاشتن نگرانی‌های خود در مورد ابتلا به آلزایمر با میلیون‌ها نفر باید مورد تحسین قرار گرفته است. این یک یادآوری برای همه ما است که مراقب سلامتی خود باشیم و خطر ابتلا به بیماری‌های بعدی را کاهش دهیم.

آلزایمر،و به طور کلی زوال عقل، سیستم‌های مراقبت‌های بهداشتی را در سراسر جهان به چالش کشیده است.

تنها در استرالیا، بیش از ۵۰۰ هزار نفر مبتلا به زوال عقل هستند که توسط تقریباً ۱.۶ میلیون مراقب حمایت می‌شوند. تا سال ۲۰۳۶، پیش‌بینی می‌شود که روزانه حدود ۴۵۰ نفر به این بیماری مبتلا شوند.

بنابراین درک اینکه چگونه APOE4 خطر علت اصلی زوال عقل را تغییر می‌دهد ممکن است در پیشگیری از ابتلا بسیار مهم باشد.

اما همه افراد دارای ژن APOE4 به آلزایمر مبتلا نمی‌شوند. این به این معنی است که ممکن است ترکیبی از عوامل محیطی با ژن در تعامل باشد که برخی افراد را به آلزایمر مبتلا کند، در حالی که برخی دیگر اینگونه نیستند.

APOE4 چه ربطی به آلزایمر دارد؟

اکثر استرالیایی‌ها دارای ژن APOE3 یا APOE2 هستند. در قفقازی‌ها، تنها حدود ۱۵ درصد است، مانند همسورث، که ژن APOE4 را به ارث برده‌اند.

انواع ژن APOE بیشتر به دلیل نقششان در تعدیل متابولیسم لیپید‌ها (چربی‌ها) مانند کلسترول و‌تری گلیسیرید شناخته شده هستند.

آن‌ها برای سنتز نسخه‌های مختلف پروتئین APOE، با تفاوت‌های ظریف در ساختار، کد می‌کنند. پروتئین‌های APOE بهل یپوپروتئین‌های خون تبدیل می‌شوند. این‌ها ذرات حامل چربی هستند.

پروتئین‌های APOE عملکرد مشابهی در مغز دارند تا سطح چربی را تعدیل کنند. اما در زمینه آلزایمر، محققان تأثیر آن بر یکپارچگی سلول‌های مغز را هم مورد مطالعه قرار می‌دهند.

شواهد انباشته نشان می‌دهد که APOE4 با التهاب مغز و آسیب سلولی مرتبط است.

آیا می‌توانیم از آلزایمر پیشگیری کنیم؟

مراقب مویرگ‌های خود باشید

در آلزایمر، مویرگ‌های آسیب دیده اولین نشانه  آسیب مغزی است که باعث بیماری می‌شود.

پروتئین کدگذاری شده توسط ژن APOE4 ممکن است کمتر قادر به حمایت از مویرگ‌های سالم در مغز باشد.  APOE4 فراوانی کمپلکس‌های خاصی از لیپوپروتئین‌ها و پروتئین‌ها را در خون افزایش می‌دهد که بی سر و صدا به مویرگ‌های مغز آسیب می‌رسانند و باعث نشت آن‌ها می‌شوند.

همچنین در آزمایش‌های مشخص شده رژیم‌های غربی غنی‌تر از چربی‌های اشباع ، نشت مویرگی را در موش‌های افزایش می‌دهند.

کلا چگونگی تاثییر پروتئین‌های APOE بر متابولیسم لیپید و سلامت مویرگی در انسان، به خوبی درک نشده است.

اما مطابق تحقیقات ۶۰ ساله اخیر با اطمینان بگوییم که خوردن غذا‌های مفید برای قلب باید برای مغز نیز مفید است. این امر به ویژه برای افراد دارای ژن APOE4 مرتبط است.

بنابراین اگر ژن APOE4 را دارید و می‌خواهید خطر ابتلا به آلزایمر را به حداقل برسانید، یک رژیم غذایی سالم نقطه شروع خوبی است.

به مغز خود استراحت دهید

کاهش محرک‌های غیرضروری برای «استراحت دادن به مغز» ممکن است تأثیر زیادی در طول سلامت مغزی  شما باشد. اگر ژن APOE4 را داشته باشید، این امر با باید جدی‌تر بگیرید.

به این دلیل که ژن APOE با نحوه استفاده مغز از انرژی نیز مرتبط است که ممکن است منجر به استرس اکسیداتیو و آسیب بیشتر شود.

در حالی که هنوز اطلاعات قوی در مورد انسان جمع‌آوری نکرده‌ایم، هر چند وقت یکبار سم زدایی دیجیتال انجام دهید، برای مدتی از کار افتادگی برنامه‌ریزی کنید و در صورت امکان از استرس غیرضروری خودداری کنید.

آیا باید برای ژن APOE4 آزمایش کنیم؟

برخی از افراد ممکن است وسوسه شوند تا برای ژن APOE4 آزمایش شوند، به خصوص اگر سابقه خانوادگی آلزایمر وجود داشته باشد.

اگر شما جزو آدم‌های نیستید که در پی آزمایش رفتار و سبک زندگی خود را عوض می‌کنید، آزمایش چه فایده‌ای دارد؟ در ضمن تا زمانی که دارویی برای کند کردن روند پیدا نکرده باشیم، باز آزمایش غیرضروری به نظر می‌رسد.

ما نمی‌توانیم ژن‌هایی را که والدینمان به ما هدیه داده‌اند تغییر دهیم، اما می‌توانیم محیط خود را تغییر دهیم.

رژیم غذایی نامناسب، هر قطره الکلی که می‌نوشید، چاقی و دیابت، فشار خون بالا و کم تحرکی همگی به مرور زمان به سلامت عروق ضعیف‌تر کمک می‌کنند و خطر ابتلا به زوال عقل را افزایش می‌دهند.

ما هنوز در حال یادگیری نحوه تعامل این عوامل خطر آلزایمر با ژن APOE4 هستیم. اما دلیلی وجود ندارد که همه ما اکنون مسئولیت بیشتری برای به حداقل رساندن خطر زوال عقل خود بر عهده نگیریم، خواه ژن APOE4 را داشته باشیم یا نداشته باشیم.

منبع:  The Conversation