رویش دوباره طبیعت را خاکستر نکنیم

طبیعت ایران زمین به لطف پروردگار امسال، بهار با نشاطی را مملو از گل و گیاه ارزانی داشت و ذخیره‌های ژنتیک گیاهی طوری قد کشیدند که گویی برای دیدن رخسار خورشید با یکدیگر در رقابتند.

بهار ۹۸ با اینکه روزهای تلخی برای بسیاری از هموطنان رقم زد اما روی دیگر سکه، بارش‌های کم نظیری بود که پس از سال‌ها خشکیدگی زمین و آسمان، نوید بخش ترسالی شد و به هر حال مواهب آن به قدری فراوان شد که از دایره شمارش خارج است.

حدود سه دهه کم بارشی در ایران تا جایی پیش رفت که ذخیره‌های گیاهی به فراموشی می‌رفت و دریاچه‌ها و تالاب‌ها در ترک خوردگی زمین ناپدید شدند، چالش آب به حالت بحران و فراتر در نمودار محیط زیست ایران نقش بست و کم کم اوضاع کشور به سمت تقسیم آب پیش می‌رفت.

با این اوصاف، نزول رحمت الهی، جای جای کشور را در برگرفت و حتی مناطق خشکیده قرون گذشته هم با غرش ابرها، سال پرآبی را تجربه کردند و فصل جدیدی در پیدایش آب و آئینه به وجود آمد.

اینک که پس از سال‌ها نگرانی از کمبود آب و سودا در سوگ طبیعت مرده کشور به لطف پروردگار، دشت، دامن و کوه‌ای کشورمان رنگ و بوی صفا و جلا به خود گرفته اما نگرانی دیگر به نام «آتش بی احتیاطی» دوستداران محیط زیست و طبیعت را می‌آزارد.

این روزها گزارش‌های ناخوشایندی از تکرار آتش سوزی‌ها در مراتع و جنگل‌های کشور منعکس می‌شود، اخباری که بیانگر کم لطفی به این همه مواهب است که دود آن به چشم مردم امروز و آیندگان این سرزمین می‌رود.

آتش سوزی یکی از مهم‌ترین و خطرناک‌ترین عوامل تخریب و نابودی جنگل‌ها و مراتع به شمار می‌رود که متأسفانه همه ساله سطوح وسیعی از این منابع ارزشمند را تهدید کرده و خسارات فراوانی به بار می‌آورد که جبران آن میلیاردها ریال ثروت ملی را به هدر می‌دهد.

جنگل‌ها و مراتع ثروت و سرمایه تمام مردم ایران هستند که تخریب و آتش زدن آن تجاوز به اموال عمومی است.

آنچه در فواید جنگل‌ها و مراتع در توصیف قلم‌ها و انشا دانش آموزی می‌آید تنها وصف ناچیزی از خاصیت این ثروت‌های خدادادی است که کاهش آلودگی هوا و جذب گازهای سمی بخشی از این فواید به شمار می‌رود.

یک لحظه سهل انگاری

آری یک لحظه سهل انگاری با پرتاب ته سیگار یا سایر مواد اشتغال زا به کنار جاده‌ها و طبیعت، کافی است تا فاجعه بزرگ زیست محیطی رخ دهد، درختانی در آتش می‌سوزند که سال‌ها، ابر، باد، مه و خورشید به پای آنها انرژی صرف کرده‌اند تا نسل‌های بشریت از فواید آنها بهره مند شوند.

جنگل‌ها و مراتع ذخیره‌های ارزشمند گیاهی یک سرزمین هستند که باید به وجود آنها عشق ورزید و صفای آنها را با مراقبت همگانی استمرار بخشید، امروز آنچه سبب شده تا جهان دچار پدیده‌ای به نام دگرگونی اقلیم شود، منشأ آن تنها به اقدامات مخرب بشری بر می‌گردد که در سایه سار پیشرفت و فناوری یا توسعه اقتصادی یا رفتارهای سهل انگارانه به وجود آمده است.

به همین دلیل امروز کارگروه ی پیشگیری و اطفای حریق در مراتع و جنگل‌ها ی استان البرز نشستی برگزار کرد تا خطرات احتمالی از سر راه طبیعت پربار و پرنعمت کشور و استان برداشته شود.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان البرز در این نشست گفت: البرز اراضی ملی محدودی را با ترکیب جمعیتی بالایی دارد که در روزهای تعطیل خیل مسافران و گردشگران به این سمت است که بعضی مواقع شاهد اتفاقات ناگواری هستیم.

حامد فرضی افزود: در ۲ هفته گذشته بالغ بر ۲۰ مورد آتش سوزی در استان البرز داشتیم که عامل ۹۹ درصد این آتش سوزی‌ها، عامل انسانی بوده است.

به گفته وی، این آتش سوزی‌ها بیشتر از مستثنیات و باغات مردم آغاز و به سوی اراضی مرتعی و ملی پیشروی داشته است.

وی گفت: از سال ۹۲ تاکنون کارکنان اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری البرز سعی کرده‌اند تا نقشه مناطق بحرانی از لحاظ آتش سوزی را احصاء کنند که بر اساس این نقشه، بیشتر این آتش سوزی‌ها در ۲ شهرستان کرج و طالقان بوده است.

فرضی افزود: بالغ بر ۸۰ درصد آتش سوزی‌ها در این ۲ شهرستان بوده ولی امسال به دلیل اقلیم منطقه و شرایط پوشش گیاهی تمام ۶ شهرستان استان البرز در خطر این آتش سوزی‌ها هستند به طوری که هفته گذشته بیش از ۱۳ مورد آتش سوزی در اشتهارد داشیم.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری البرز ادامه داد: بعد از احصای نقشه مناطق بحرانی، ابزار مورد نیاز برای مقابله و اطفای آتش سوزی‌ها در قالب طرح‌های مختلف خریداری شد که از جمله این ابزار می‌توان به پتروفایر، آتش کوب و کپسول اطفای حریق اشاره کرد.

وی گفت: بیشتر این لوازم پس از خرید در اختیار دهیاری‌ها و شوراهای روستایی استان البرز قرار گرفته است.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان البرز با بیان اینکه در ۲ سال گذشته تعداد آتش سوزی‌ها بسیار بالا بود ولی از نظر سطح با کاهش جدی روبرو بودیم، افزود: کاهش سطح آتش سوزی‌ها در نتیجه کلاس‌های آموزشی و ترویجی است که با فرمانداران، بخشداران، دهیاران و همکاری بین بخشی صورت گرفته است.

وی بیان داشت: شرایط استان البرز به گونه‌ای خاص و ویژه است که مدیریت مناسب این آتش سوزی‌ها نیازمند همدلی ویژه است.

فرضی به ایجاد آتش بر در بعضی از مناطق اشاره کرد و گفت: آتش برها سعی شده در بعضی از نقاط بحرانی و در جاهایی که پروژه‌های جنگلکاری داشته و نزدیک ذخیره گاه‌های جنگلی بوده، ایجاد شود.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان البرز یادآور شد که آنچه که لازمه کم کردن حریق در مراتع بوده انجام شده ولی وسعت منطقه به گونه‌ای است که در ایام تعطیلات به دلیل حضور گردشگران و مسافران شاهد فاجعه آتش سوزی هستیم.

وی گفت: آتش سوزی‌ها در حاشیه جاده کرج - چالوس بیش از سایر مناطق استان البرز نگران کننده بوده زیرا بیشتر این حوادث در مواقع تعطیل و یک طرفه شدن این جاده رخ می‌دهد که مهار آتش سوزی دشوار می‌شود.

فرضی بیان داشت: بر این طبق دستورالعمل وزارت کشور، تکالیفی برای مهار آتش سوزی‌ها بر عهده دستگاه‌های اجرایی گذاشته شده است و به همین منظور ۱۸ دستگاه همکار برای مدیریت موضوع آتش سوزی‌ها در عرصه‌های طبیعی معرفی شده‌اند.

این مسئول افزود: هر چند سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور و ادارات کل تابعه آن در استان‌ها متولی حفاظت از جنگل‌ها و منابع طبیعی هستند اما حظ سرمایه‌های ملی تنها از عهده یک دستگاه بر نمی‌آید بلکه باید سایر دستگاه‌ها و مردم پای کار بیایند.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان البرز ادامه داد: سیل فروردین ماه امسال، بسیج عمومی در کشور به وجود آورد که می‌بایست همین احساس مسئولیت عمومی برای حفاظت از ثروت‌های ملی شکل بگیرد.

معاون حفاظت امور اراضی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان البرز نیز در این نشست گفت: حریق مهمترین عامل خسارتزایی است که ممکن است برای جنگل‌ها و مراتع اتفاق بیفتد و خسارات زیاد مالی و شاید جانی را در پی داشته باشد.

عبدالرضا ابراهیمی افزود: آتش سوزی در استان البرز بیشتر در سطح مراتع است که اگر در سطح جنگل‌ها اتفاق بیفتد امکان گسترش بیشتری دارد و مهار آتش مشکل می‌شود.

وی از جمله دلایل این آتش سوزی‌ها را بی احتیاطی گردشگران، مجاورین، بهره برداران عرصه‌های طبیعی، بی احتیاطی رهگذاران و شکارچیان و چوپانان و همچنین آزمندی افراد سودجو و فرصت طلبی دانست که عرصه‌های طبیعی را به خاطر افزایش زمین‌های زراعی خود به آتش می کشند.

معاون اداره کل منابع طبیعی استان البرز، بروز پدیده خشکسالی پی در پی سالیان اخیر و کمبود نیرو و امکانات برای پیشگیری، کشف و اطفا به موقع حریق را از دیگر دلایل آتش سوزی‌ها و گسترش آن دانست.

ابراهیمی از جمله خسارات ناشی از حریق در جنگل‌ها و مراتع را از بین بردن پوشش گیاهی و مرتعی و فرسایش خاک پس از آتش سوزی و افزایش رواناب‌ها عنوان کرد.

وی یکی از راه‌های کاهش آتش سوزی در عرصه‌های طبیعی را فعالیت‌های ترویجی و آموزش دانست و گفت: به همین منظور از ابتدای سال جاری تا کنون ۶ هزار نسخه بروشور در زمینه راه‌های پیشگیری و مقابله با حریق در بین مسافران و گردشگران توزیع شده است.

وی افزود: همه ساله برای انسجام و آمادگی بین دستگاهی یک مانور داشته‌ایم.

معاون منابع طبیعی و آبخیزداری استان البرز به برخی علل آتش سوزی‌ها در عرصه‌های طبیعی اشاره کرد و اظهار داشت: ظروف شیشه‌ای یا پلاستیکی رها شده در جنگل‌ها و مراتع در زیر تابش آفتاب مانند عدسی عمل کرده و باعث آتش سوزی می‌شود.

وی گفت: همچنین انداختن ته سیگار یا کبریت مشتعل درجنگل و مرتع، بی توجهی در خاموش کردن آتش در عرصه‌ها توسط چوپانان، بهره برداران و مسافران از جمله علل آتش سوزی‌ها می‌باشد.

مدیرکل مدیریت بحران استانداری البرز نیز در این نشست گفت: مقام معظم رهبری حساسیت خاصی نسبت به منابع طبیعی دارند و باید همه مردم و مسئولان این حساسیت را نسبت به این ثروت‌های خدادادی داشته باشند.

مهدی مهرور افزود: در سیل و بارش‌های فروردین ماه امسال، استان البرز خسارات زیادی ندید که اقدامات پیشگیرانه در زمینه آبخیزداری مانع خسارت زایی شد.

وی اظهار داشت: باید برای منابع طبیعی اهمیت ویژه ای قائل شویم و هر چه بیشتر به منابع طبیعی احترام بگذاریم در مقابل از این منابع بهره بیشتری خواهیم برد.

وی ادامه داد: دستور العملی از سوی وزارت کشور ابلاغ شده که بر مبنای آن، فرمانداری‌ها جلسات بحران را با موضوع منابع طبیعی و آبخیزداری و آتش سوزی‌ها تشکیل دهند.

مهرور با اشاره به احتمال وقوع آتش سوزی و جوسازی توسط بعضی از افراد در داخل و خارج از کشور، تاکید کرد که باید رسانه‌های جمعی این موضوع را با حساسیت ویژه مورد توجه قرار دهند.

مدیرکل مدیریت بحران استانداری البرز افزود: در زمینه پیشگیری از آتش سوزی‌ها نیاز به اطلاع رسانی گسترده داریم و باید از تمام ظرفیت‌ها در این زمینه استفاده شود.