حقوق مدنی تراجنسیتی‌ها

ریحانه بهنامی

وکیل پایه یک دادگستری‌

‌

در روزهای گذشته دو خبر و دو اعلام، دوباره بحث در ارتباط با حقوق افراد «ترنس جندر» را به صدر اخبار کشانید.

خالد حسینی، خالقِ «بادبادک‌ باز» و نویسنده افغان_ آمریکایی از آشکار‌سازی جنسیتی فرزندش «حارث» خبر داد و از اینکه حالا دو دختر زیبا دارد ابراز خوشحالی کرد و دیگری مازیار لرستانی، شهره سابق بود که به عنوان ترنس از زندگی جدیدش خبر داد. او هویت سابق خود را دردی نامید که امیدوار است پس از ۵۶ سال به درمانِ آن پیروزی یابد.

منظور او از درمانِ درد، گذاری جنسیتی بود که سه مرحله دارد، مرحله اول را که گذار اجتماعی باشد، مازیار آغاز کرده است، یعنی آشکارسازی، تغییر نام و تغییر پوشش.

گذار پزشکی مرحله دوم است: دریافت هورمون جنسی و جراحی تطبیق و بازتأیید جنسیت

 و گذار آخر گذار حقوقی: تغییر نام در اسناد حقوقی و مدارک شناسایی.

‌از مهم‌ترین اسناد بین المللی در ارتباط با حقوق افراد تراجنسیتی «سند اصول جاکارتا» مصوب ۲۰۰۷ میلادی می‌باشد، این سند که دارای ۲۹ اصل است، تبعیض بر مبنای هویت جنسیتی را منع می‌کند و حمایت برابر در مقابل هر گونه تبعیض را برای افراد تراجنسیتی ضروری می‌داند.

در کشورهای مختلف نیز قوانینی در حمایت از افراد ترنس به تصویب رسیده است، بطور مثال برای حق داشتن مسکن در ایالات متحده قانونی تصویب شد که عدم معامله با افراد تراجنسیتی را ممنوع اعلام کرد.

همچنین دولت انگلستان طرحی را تهیه کرده است که در پی تضمین ارتقای برابری افراد تراجنسیتی در تمام حوزه‌های زندگی با سایر افراد اجتماع می‌باشد.

در حقوق داخلی ما قانون مشخصی برای حمایت از افراد تراجنسیتی وجود ندارد اما بطور کلی اصول ۲۹ و ۳۰ قانون اساسی، حق برخورداری از خدمات بهداشتی، بیمه همگانی، تامین اجتماعی و آموزش رایگان را برای همه افراد ملت به رسمیت شناخته است، افراد مشمول این اصول تمامی آحاد ملت، صرف نظر از نژاد، قوم و جنسیت هستند. همچنین بر اساس استفتایی که از امام خمینی در دست است و نظرات ایشان در «تحریرالوسیله» افراد تراجنسیتی از همجنس‌بازها تفکیک شده و به ایشان جواز تغییر جنسیت داده شده است.

از این رو و بر اساس بند ۱۸ ماده ۴ قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱ افراد تراجنسیتی می‌توانند درخواست تغییر جنسیت خود را در قالب یک دادخواست به دادگاه خانواده تقدیم دارند و پس از گذراندن مراحل حقوقی و پزشکی تغییر جنسیت در ثبت احوال شناسنامه جدید (بدون اشاره به جنسیت و نامِ سابق) برای این افراد صادر می‌شود.

اما آنچه که هنوز نیاز است و لازم به نظر می‌رسد تصویب قانونی در جهت حمایت از افراد ترنس است تا مقبولیت عرفی و اجتماعی ایشان با کمترینِ آسیب‌‌ها همراه باشد.