طرح بازسازی جنگل‌ها 

دکتر سعید مسیحا 

 استاد دانشگاه

طرح بازسازی جنگل به مفهوم توسعه جنگل‌هاست.

این طرح به طریقی که در ترکیه و کشورهای توسعه یافته دیگر مورد استفاده است می‌تواند در ایران نیز به کار رود. بنابراین، این طرح را توضیح می‌دهیم تا شاید مدیریت مربوطه در ایران به کار برد. این طرح از جمله شامل موارد زیر است:

۱. استفاده از محصولات جانبی

صمغ:

 از درختان جنگلی بهترین صمغ را می‌توان به دست آورد. درختان سوزنی برگ کاج مانند کاج سرخ...... pinus burutia _

کاج زرد.....pinus silvestris _

کاج پسته....pinus pinea _

کاج سیاه.......pinus nigra _

منبع مهم استحصال صمغ هستند. طرز به دست آوردن صمغ بدین صورت است که بعد از رسیدن درختان به قطر برابر سینه به ۲۶ سانتیمتر بعد از ایجاد شیار توسط انسان شروع به ترشح صمغ می‌نمایند. پای درختان ظروف سفالی قرار می‌دهند تا صمغ درآن جمع گردد. این ظرف‌ها به صورت روزانه تخلیه می‌‌گردند. هر روز در کارگاهی این صمغ‌ها را از فیلترهای توری‌مانند عبور داده تا هرچه مواد چوبی و...درون آن است جدا گردند. محصول توسط صنایعی چون رنگ‌سازی به صورت گسترده و حتی با پیش‌خرید چندماهه خریداری می‌گردد. بخشی از محصول صنغ ترکیه به کشورهای دیگر صادر می‌گردد.

الوار:

از آنجایی که در ترکیه انحصار برداشت از جنگل به مدیریت دولتی مربوط است، کارخانه‌های چوب‌بری طرف قرارداد وزارت جنگل و مرتع، برداشت از جنگل را تحت نظارت کارشناسان دولتی انجام می‌دهند. در ترکیه غیر از دولت هیچ بخش دیگر حق بهره‌برداری از جنگل ندارد. دلیل آن به فرهنگ و واقعیات جامعه برمی‌گردد که دولتمردان و قانون‌گذاران چنین تصمیم‌سازی می‌کنند. 

همچنین در سطحی دیگر همه محصولات چوبی الواری و شاخه‌های خشک خودهرس شده را جمع آوری می‌کنند‌ که این چوب‌ها به صورت رایگان برای مقاصد استفاده شخصی به روستاییان پیرامون جنگل داده می‌‌شود تا وارد عرصه‌های جنگل نگردند.

۲. کرسی‌های Silviculture برای تهیه بهترین بررسی درختان جنگلی سوزنی‌برگ به کار می‌روند. این بذرها در نهالستان ‌ها کاشته می‌شود که بیشترین نهال را به بار آوردند. از ابزارهایی همانند توپ‌های صدادار بدون گلوله برای دور کردن پرندگان از بذر استفاده می‌شود. سپس نهال‌های دو سه ساله برای تبدیل شدن به درخت از نهالستان به عرصه‌های جنگلی تخریب‌شده، پیرامون مراتع و جنگل‌ها منتقل می‌شوند. این درختان مثمر در دوره زندگی خود علاوه بر مواد چوبی، صمغ نیز تولید می‌کنند که قبلا توضیح داده شد. در ایران درختان سوزنی‌برگ کم داریم بنابراین می‌توانیم با تاسیس کرسی‌های Silviculture نسبت به توسعه درختان سوزنی برگ و جنگل‌ها اقدام‌ نماییم. اشکال کار اینست که سوزنی‌برگ‌ها به دلیل محتوای صمغ و چربی زودتر و شدیدتر از سایر گونه‌ها آتش می‌گیرند، بنابراین توسعه درختان سوزنی برگ مستلزم حفاظت قوی و کامل جنگل و ایجاد آتش‌بر در آن می‌باشد.