جنگ جهانی سوم؟

امیررضا نظری،روزنامه نگار و کارشناس مسائل بین الملل

طی هفته‌های گذشته دولت‌های چین و هند پس از گذشت نزدیک به ۵۸ سال بار دیگر بر سر منطقه گلوان دچار درگیری خونین و شدیدی شدند که به گفته برخی رسانه‌ها به کشته شدن چند سرباز هندی منجر شد.
این منطقه از دهه پنجاه میلادی عرصه درگیری و تنش میان ۲ کشور بوده است.توصیف دلایل اختلافات مرزی ۲ قدرت مهم آسیایی گرچه در این فرصت محدود نمی‌گنجد و نیازمند ریشه‌یابی مهم است اما آنچه موجب نگارش این مطلب شده هشدار به جامعه بین‌الملل است. پس از شیوع ویروس کرونا و درگذشت هزاران نفر در جهان و متعاقب آن تبعات منفی این ویروس برای اقتصاد جهان به ویژه اتحادیه اروپا و از همه بیشتر آمریکا، عصبانیت ترامپ از دولت چین بسیار عمیق شده است. او روز گذشته در سخنرانی انتخاباتی خود در اوکلاهما بار دیگر به چین تاخت و کرونا را ویروس چینی خواند. در حال حاضر آمریکا که ظاهرا قوی‌ترین اقتصاد جهان را دارد و در آستانه انتخابات ریاست جمهوری است، بزرگترین بازنده شیوع کرونا شده است.هر آنچه که ترامپ در این ۴ سال برای اقتصاد آمریکا کسب کرد طی ۴ ماه گذشته از دست رفت و دولت فعلی واشنگتن در حال حاضر سردترین روابط با پکن را دارد. از این رو دولت چین که خود از این شرایط متضرر شده و حتی پیش از کرونا نیز در جنگ اقتصادی با ایالات متحده بود طی هفته‌های گذشته با هدفِ نشان دادن توان نظامی خود به جهان به خصوص واشنگتن، اقدام به استقرار سنگین بهترین تجهیزات نظامی خود در دره گلوان کرد.
دولت هند تا پیش از سفر ترامپ به این کشور در فوریه گذشته (اسفند)
روابط گرمی با آمریکا نداشت و ترامپ هند را سلطان تعرفه خوانده بود که به ادعای او مسبب ضررهای اقتصادی کشورش شده بود.
ولیکن در پایان این سفر و برخلاف انتظار تحلیلگران، آمریکا قرارداد نظامی به ارزش ۳ میلیارد دلار با دهلی نو امضا کرد. اکنون و با توجه به شدت گرفتن تنش‌ها در روابط بین پکن و دهلی و همچنین تلاش ترامپ برای اثبات قدرت نظامی و سیاسی واشنگتن، به نظر می‌رسد اختلاف مرزی تشدید شده و همچنین بلوک مقابل ایالات متحده یعنی کشورهای روسیه و چین که این روزها سیبل انتقادات ترامپ شده‌اند و با شیوع کرونا جایگاه خود در افکار عمومی جهان را از دست داده‌اند در پی اثبات اقتدار خود هستند. گرچه در حال حاضر وقوع یک بحران بین المللی که منجر به تشکیل دوقطبی جدیدی در عرصه بین الملل شود دور از ذهن است، ولیکن تحلیل نگارنده این است که چین برای کسب عنوان ابر قدرت جهان طی هفته‌های آینده در محدوده شرق و جنوب آسیا با متحدین آمریکا و به نیابت از آن کشور وارد رقابت نظامی خواهد شد. فراموش نشود که در شرق و جنوب آسیا ۳ کشور چین، هند و پاکستان از قدرت‌های هسته‌ای جهان هستند و بروز کوچکترین تنش در این محدوده از جهان می‌تواند به مراتب از وقوع جنگ در خاورمیانه خطرناکتر و برای جامعه جهانی نگران کننده‌تر باشد.
چنانچه نهادهای بین المللی و سایر کشور های جهان از تنش قریب‌الوقوع در شرق آسیا جلوگیری نکنند در نیمه دوم سال ۲۰۲۰ بحرانی بزرگ از سوی چین، روسیه، آمریکا و هند متولد می‌شود که پایان آن نامعلوم است. با توجه به نقش هر ۴ کشور در بازارهای نفت جهان به نظر می‌رسد فاز نخست این تنش که در تابستان ۲۰۲۰ به وقوع می‌پیوندد مستعد آن است که بر قیمت نفت تاثیراتی محسوس ایجاد کند.
از طرفی با توجه به اهمیت کشورهای مذکور در جایگاه سیاست خارجی ایران و نیز نقش دریای عمان به عنوان پل ارتباطی ایران با شرق آسیا، ترکش‌های این بحران درصورت عدم اعلام موضع صریح ایران، می‌تواند به ایران نیز اصابت کند.
گرچه ممکن است عاملی غیرمنتظره تمام روند را متحول کند اما فعلا باید منتظر ماند و نظاره کرد.