چرایی وتوی ترامپ در منع وی از اقدام نظامی علیه ایران 

مستقل آنلاین، قدیر گلکاریان استاد دانشگاه/

روز چهارشنبه دونالد ترامپ قطعنامه مصوب کنگره آمریکا برای محدود کردن اختیارات نظامی علیه ایران را وتو کرد. اقدام دو طرفه‌ای که توسط سناتورهای دموکرات و جمهوری‌خواه برای محدود سازی قدرت ریاست جمهوری آمریکا در استفاده از نیروی نظامی علیه ایران بکار بسته بودند؛ با این وتو بی‌مایه ماند. ترامپ بعد از وتوی قطعنامه مذکور در بیانیه‌ای اعلام کرد که تصمیم کنگره آمریکا از روی سیاست‌بازی نمایندگان کنگره آمریکا علیه وی بوده و قطعنامه مصوب که در مجلس سنای آمریکا هم به تصویب رسیده است، بسیار توهین‌آمیز می‌باشد. ترامپ مدعی است این اقدام بر اساس سوءتفاهم در واقعیت‌ها و تفسیر قانون بر اساس خاستگاه دمکرات‌ها بوده است. گفتنی است تدوین این قطعنامه بعد از شهادت سردار سلیمانی و انتقام ایران در حمله موشکی به پایگاه عین الاسد در عراق بود، زیرا نمایندگان کنگره به این نتیجه رسیدند که ترامپ با تَکتازی خود دست به تحریک ایران زده و جمهوری اسلامی ایران قادر به اجرای عملیات واکنشی علیه نیروهای آمریکایی در هر جایی از جهان خواهد بود و احتمال بروز جنگی تمام عیار بین ایران و آمریکا وجود دارد. بنابر این با توجه به پیش‌بینی ناپذیری تصمیمات سیاسی- راهبردی شخص ترامپ بهتر است قطعنامه‌ای را فراهم سازند تا اختیارات رئیس جمهوری را در اقدام علیه ایران و سوق دادن ایالات متحده به شرایط ناخواسته‌ی جنگی دیگر محدود سازند.  بر همین اساس در روز سیزدهم ماه فوریه سال‌جاری (۲۴ بهمن ماه سال۹۸) اعضای دموکرات مجلس سنا که ۴۷ کرسی را در دست دارند به عنوان پیشنهاد دهنده این قطعنامه موفق شدند ۸ نفر از سناتورهای جمهوری‌خواه مجلس سنا را هم متقاعد کرده و سرانجام قطعنامه را با ۵۵ رأی موافق در برابر ۴۵ رأی مخالف در مجلس سنا به تصویب برسانند. طبق این قطعنامه رئیس جمهوری آمریکا بدون اجازه صریح کنگره نمی‌توانست نیروهای نظامی کشورش را علیه ایران بکار بگیرد و جنگی فیزیکی آغاز کند.  اما چرایی عملکرد ترامپ در وتوی این قطعنامه قابل تأمل است. ترامپ مدت‌هاست که پیوسته حق وتوی خود را به عنوان تهدید در برابر خواسته‌های مخالفان خود در مجالس سنا و کنگره به‌کار می‌گیرد. در شرایط کنونی که بعد از بروز اپیدمی کووید- ۱۹ و محرز شدن ناتوانی سیاسی- عملی دولت ترامپ در مهار بیماری و عدم توان تأمین نیازهای استاندارد و قابل انتظار جامعه آمریکایی موجب شده که محبوبیتش در سطح جامعه کاهش یابد و حتی برخی نمایندگان برای استیضاح دوم وی دست به‌کار شده‌اند، لذا استفاده از حق وتو به منزله تهدید علیه تصمیمات و اراده سیاسی نمایندگان دلیلی بر اقدام روز چهارشنبه ترامپ محسوب می‌شود.  در واکنش به تصمیم دونالد ترامپ، یکی از سناتورهای حزب دمکرات از ایالت ویرجینیا به نام تیم کاین، اظهار داشته است که رئیس جمهوری آمریکا با این تصمیم نشان داد که دارای روحی سرکشانه و خودخواهی چشمگیرانه‌ای است که نه تنها نمایانگر تصمیم وی در ترور سردار سلیمانی در ماه ژانویه است که حتی روح جنگ‌طلبی وی را نشان می‌دهد.  برخی از تحلیل‌گران آمریکایی بعد از تصمیم وتوی قطعنامه توسط ترامپ به گمانه‌زنی‌هایی دست زده‌اند که گویا ترامپ برای گذر از شرایط سخت کنونی نیازمند رفتاری فرافکنانه و متوجه‌سازی جامعه به شرایط خاص دیگری است که جامعه آمریکایی از آن بیمناک می‌باشد. در این راستا تبلیغات رسانه‌ای در طول دو سال گذشته بعد از خروج آمریکا از برجام نشان می‌دهد که جامعه آمریکایی به شدت تحت تأثیر القائات سیاسی رسانه‌های آمریکایی قرار گرفته و بعد از چین مهمترین دشمن خود را ایران تلقی می‌کنند. در سایه چنین تصوری که دور باطلی را سیر می‌کند، استفاده از حق وتو در رابطه با قطعنامه و برجسته کردن تهدیدات ایران می‌تواند ترامپ را تا حدودی از زاویه دیگری برای مردم آمریکا قابل معنا سازد. چرا که خود ترامپ اظهار داشته تصویب قطعنامه توسط برخی از نمایندگان مجلس سنا بخشی از استراتژی مخالفانش برای ممانعت از پیروزی وی در انتخابات ۳ نوامبر می‌باشد. حتی در این میان نمایندگان حزب جمهوری‌خواه در مجلس سنا را هم‌آوا با سناتورهای دمکرات دانسته و توهین‌های زننده‌ای را در حساب توئیتری خود بیان داشته است.  در وهله دوم، ترامپ با وتوی چنین قطعنامه‌ای می‌خواهد ثابت کند مخالفان وی به نفع آمریکا عمل نکرده و بر خلاف شعار وی در ابتدای پیروزیش که گفته بود: "همه چیز برای آمریکاست!" این بار می‌خواهند ظرفیت و توانایی رئیس جمهوری را برای حفاظت از کشور و نیز پشتیبانی از متحدانش تضعیف نمایند. بازتاب چنین تصوری می‌تواند بار دیگر جنبه پوپولیستی و ملی‌گرایی مورد دفاع ترامپ را برجسته‌تر سازد و سایه‌ای برای دفع رقابت‌های مخالفانش محسوب می‌شود.  برای تأیید این توجیه باید گفت که ترامپ در اظهار نظری مضاعف در استفاده از حق وتوی خود گفته "ما در جهانی پر از خصومت و دشمنی زندگی می‌کنیم و همواره در معرض تشدید تهدیدها هستیم. در قانون اساسی پیش‌بینی شده که رئیس جمهوری می‌تواند از اقدامات مخرب جلوگیری کند و برای پاسخگویی سریع وارد عملی قاطعانه شود. بنابر این اقدام قاطعانه برای ترور قاسم سلیمانی درعراق واکنش قانونی و منطقی در برابر توطئه‌های ایران بوده است." دونالد ترامپ اقدام شنیع و غیرقانونی خود را بارها توجیه کرده و تصمیمش را بر اساس اختیاراتی دانسته است که قانون اساسی در استفاده از نیروی نظامی به وی داده است.  از سوی دیگر در پی روزها و هفته‌هایی که اعتصابات در آمریکا ادامه دارد، بسیاری از مردم به دلیل کرونا بیکار شده‌اند و وضع اقتصادی آمریکا نیز با رکود بالای 7% مواجه است؛ طبیعتاً طرح دوباره تهدیدات خارجی بالاخص ایران، آن هم با عبارت "تهدید قریب الوقوع" و برجسته کردن چین به عنوان سازنده ویروس آزمایشگاهی توسط ترامپ و وزیر خارجه متوهم وی نشان می‌دهد که ترامپ به شدت از آینده سیاسی خود نگران بوده و به هر دری می‌زند تا به نحوی فضای عوام‌فریبانه لازم را برای انتخابات فراهم بیاورد و اگر دست به دیوانگی محض زده و اقدام ریسک آمیزی هم به انجام برساند دور از انتظار نیست. زیرا تا به امروز دیده شده ترامپ تصمیمات نابخردانه زیادی در بسیاری از مسایل اعم از لغو پیمان نامه‌ها، قطع کمک‌های آمریکا به نهادهای بین‌المللی، خروج از تعهدات لازم که سال‌ها دولت‌های آمریکا پیرو آن بودند، انجام داده که حاکی از غیرقابل پیش‌بینی و ابن الوقت بودن ترامپ است. لذا باید تمام تصورات و عملکرد آن بیش از پیش رصد شود.