رسانه‌های ویروسی

مستقل آنلاین، سرویس سیاسی، هرمز شریفیان/

تاکنون شماری از پرستاران و پزشکان به‌خاطر کمبود تجهیزات حفاظت شخصی در مقابله با کرونا جان باخته‌اند، در همین حال رئیس دادگستری استان قم از بازداشت یک پرستار این شهر به دلیل انتشار فایل دیداری حاوی آمار جان‌باختگان ویروس «کرونا» خبر داد. «علی مظفری»، در جلسه ستاد پیشگیری، هماهنگی و فرماندهی عملیات پاسخ به بحران در استانداری قم، گفت: «پرستاری که در فضای مجازی اقدام به طرح آمارهای دروغ از تعداد درگذشتگان کرونا در قم کرده و باعث تشویش اذهان عمومی شد، سه روز در بازداشتگاه ماند». رئیس دادگستری قم هشدار داد: «دستگاه قضایی قم با هر موضوعی که به آرامش روانی خدشه وارد کند به طور قطع و در کمترین زمان برخورد خواهد کرد» و افزود: «هر گونه آماری باید از طریق مبادی رسمی باشد و در انتشار هر گونه خبر، مصاحبه و گزارشی که نشر اکاذیب باشد و منجر به مخدوش شدن آرامش مردم باشد به صورت قانونی برخورد می‌شود». مظفری به هویت پرستار بازداشت شده در قم اشاره نکرد، اما پیش‌تر یکی از پرستاران مرد بیمارستان کامکار قم، روز چهارشنبه هفتم اسفند، در صفحه اینستاگرام خود ویدیویی منتشر کرد و در آن گفته بود: «دیشب (سه‌شنبه ششم اسفند) فقط در یک شیفت، هشت تن از هموطنان‌مان را از دست دادیم .... ». او نسبت به وضعیت شیوع کرونا و پیامدهایش هشدار داده و تاکید کرده بود که «ما فقط در یک شب هشت تن از هموطنان‌مان را از دست دادیم، تا کی مسئولان می‌خواهند این مساله  را شوخی بگیرند». این تنها مورد از بازداشت پرستاران و کادر درمانی بیمارستان‌ها در ارتباط با ویروس کرونا در ایران است که به صورت رسمی از سوی یک مقام قضایی اعلام شده است. پیش‌تر مواردی از اعمال فشار یا تکذیب سخنان پرستاران و کادر درمانی از سوی مقام‌های دولتی یا قضایی منتشر شده بود. از جمله پس از انتشار ویدیویی از یک پرستار بیمارستان رازی رشت درباره کمبود تجهیزات حفاظت شخصی پرستاران و پزشکان و کادر درمانی از جمله ماسک، دستکش، مواد ضد عفونی کننده که گفته بود: «وقتی پرسنل بیمارستان‌ها جان‌شان را کف دست‌شان می‌گذارند، باید امکانات باشد اما متاسفانه امکانات نیست، حتی لباسم استاندارد نیست». این سخنان اما از سوی «مهدی شادنوش»، نماینده وقت وزیر بهداشت در گیلان رد شد و او گفت که تجهیزات کافی در بیمارستان‌ها وجود دارد. مظفری، رئیس دادگستری قم همچنین از بازداشت یک طلبه به اتهام انتشار ویدیویی از غسالخانه بهشت معصومه قم خبر داد و گفت: «در روزهای گذشته کلیپی از غسالخانه بهشت معصومه قم توسط یکی از طلاب منتشر شده که به شدت موجب تشویش اذهان عمومی شد و بازخوردهای منفی بسیاری داشت که دو ساعت پس از انتشار این فیلم در فضای مجازی، این فرد متخلف دستگیر شد». در فایل دیداری مورد اشاره رئیس دادگستری قم، تصاویری از پیکرهای بیماران جان باخته در غسالخانه بهشت معصومه قم، با این توضیح همراه بود که بیماران جان باخته بسیار بیشتر از آمارهای اعلام شده از سوی وزارت بهداشت است و حتی بسیاری از این پیکرها به خاک سپرده نشده‌اند. تردید و بی‌اعتبار دانستن آمارهای رسمی به این ویدیو محدود نبوده و در روزهای اخیر در موارد متعددی برخی نمایندگان مجلس شورای اسلامی و فعالان رسانه‌ای در ایران نیز آمارهای رسمی از شمار جان‌باختگان را غیرواقعی دانسته‌اند. در تازه‌ترین مورد روز دوشنبه «مصطفی فقیهی»، مدیرمسئول سایت انتخاب در تهران، در صفحه توییتر خود خطاب به «سعید نمکی» وزیر بهداشت نوشت: «تعداد فوتی‌های مشکوک به کرونا، دو هزار است و بیش از ۱۳۰نفر، تنها دیروز (یک‌شنبه هجدهم اسفند) در تهران و گیلان جان‌باخته‌اند». او ساعتی بعد با حذف توئیت قبلی خود، نوشت: «آماری که ساعاتی قبل منتشر کردم درست نبود؛ از توییت قبلی‌ام در مورد آمار مبتلایان به کرونا سوءبرداشت شد تاکید من بر آمار مشکوک به کرونا بود که می‌تواند آنفولانزا یا هر بیماری دیگری باشد». «علی‌اکبر مرتضایی»، فرماندار ویژه کاشان، نیز شامگاه دوشنبه ۱۹ اسفند در یک برنامه تلویزیونی شبکه اصفهان گفت فقط در «کاشان» و «آران و بیدگل» واقع در استان اصفهان از اول اسفند ماه، ۸۸ نفر به دلیل ابتلا به کرونا جان باخته‌اند و یک‌هزار و ۵۶ نفر درگیر بیماری کرونا شده‌اند. این درحالی است که کل بیماران مبتلا به کرونا در استان اصفهان از سوی وزارت بهداشت ۶۷۱ نفر و تعداد جان‌باختگان فقط ۱۵ نفر اعلام شده است. هرچند این امکان وجود دارد که انتشار اخبار از منابع غیر رسمی و غیرحرفه‌ای ایرادها و اشکال‌هایی داشته باشد اما آیا مسئولان محترم کشور از اجرایی تا قضایی و متولیان امنیت ملی، هیچ به این نکته توجه کرده‌اند که چرا خبرهای این‌چنینی، مخاطبان بیشتری دارد؟ مسئولان پس از «اعتراض‌های آبان» و سرنگونی «هواپیمای اوکراینی» چرا هنوز به این تجربه دست نیافته‌اند که در دنیای امروز نمی‌توان جلوی چرخش آزاد هر گونه اطلاعاتی را گرفت؟ بر فرض که یک «پرستار» یا یک «طلبه» دستگیر شوند، آیا جلوی روند انتشار اخبار درست یا نادرست گرفته می‌شود؟ جالب اینجاست که این روزها اهالی مطبوعات هم با عسرت‌هایی بابت انتشار اخبار روبه‌رو هستند. اگر قرار است رسانه‌ها و مطبوعات هم به شغل خود نپردازند و خبرهای دقیق را به آگاهی جامعه نرسانند پس، مسئولان محترم اعلام کنند که متولی دریافت، پرداخت و انتشار خبر در کشور کیست؟ نکته و پرسش بعدی اینجاست که وقتی این پرستار و آن طلبه به فوریت شناسایی و دستگیر می‌شوند چرا محتکران ماسک، دستکش و مواد ضدعفونی کننده یعنی کالاهایی که این روزها از نان شب واجب‌تر است و به جان مردم بستگی دارد هنوز شناسایی نشده و راست راست در حال گشتن هستند؟ متولیان و اداره‌کنندگان سیاست‌های رسانه‌ای کشور باید فهمیده باشند که تدابیرشان در تنظیم فضای خبری کشور نادرست بوده و به‌دلیل همین سیاست‌های غلط است که مرجعیت رسانه‌ای از کنترل رسانه‌های داخلی بیرون آمده و در اختیار تمام فعالین فضای مجازی و رسانه‌های آن سوی مرزها رفته است و این جابه‌جایی، موجب از بین رفتن اعتبار مسئولان کشور وعدم اعتماد به آنان خواهد شد. چه بخواهیم و چه نخواهیم چرخش آزاد اطلاعات در حال کار و گردش است و سدی در برابر آن نمی‌توان ساخت. مسئولان این حوزه نیز دیگر باید دریافته باشند که با سیاست‌های سلبی، تنگ کردن فضا و تذکرها و بعضا تهدیدهای گاه و بی‌گاه فعالان این عرصه قادر به کنترل آن نیستند پس بهتر است در وضعیتی چنین بحرانی از تجربه‌های شکست خورده پیشین خود پند بگیرند و اجازه دهند که اخبار از مسیر اصلی خود به مخاطب برسد اگر نه سیالیت اخبار و گزارش‌های واقعی آنچنان بالاست که مانند رودی خروشان، راه خود را باز می‌کند و هرگز از حرکت و جنبش باز نخواهد ایستاد.