زیر سایه سیاست

مستقل آنلاین،  علی اکبر مختاری، پژوهشگر/

گزارش لحظه به لحظه شیوع ویروس کرونا در ایران و جهان و آماده باش همه سازمان‌ها و نهادهای ملی و فراملی برای ریشه‌کن کردن این اپیدمی جهانی خبر اول همه رسانه‌ها شده و تمامی رخدادها و برنامه‌ها را تحت تاثیر قرار داده است. در ایران عکس‌العمل مردم و مسئولین در مواجهه با این پدیده و کمبودها و بی‌تدبیری برخی خود جای شگفتی دارد. ظاهرا زمان ورود و گسترش این ویروس به ایران مشخص نیست و به علت پنهان بودن آن افراد زیادی در ایران به آن مبتلا هستند در همین شرایط پرواز یک ایرلاین دولتی کماکان به کشور چین برقرار است و تعطیلی اماکن مذهبی در شهرهای مذهبی نیز با اما و اگرها و مخالفت برخی روحانیون روبه رو است. نکته دیگر تحت سایه قرار گرفتن انتخابات مجلس یازدهم و نتایج آن است. انتشار اخبار شیوع کرونا در ایران با تحلیل‌های دوگانه‌ای روبه رو بود، حاکمیت انتشار چنین اخباری را تلاش رسانه‌های معاند در ایجاد هراس بین مردم و منصرف کردن مردم در مشارکت می‌داند و در مقابل برخی انتشار خبرکرونا در ایران دو روز قبل از رای‌گیری را سیاست حکومت برای به سایه بردن کاهش مشارکت در این دوره و توجیه نتایج آن می‌دانند. ولی آنچه مسلم است فریادهایی از عدم توازن و بی‌تعادلی در سپهر سیاسی ایران به‌دلیل غوغای کرونا به محاق رفت و موضوع مهم یکسان‌سازی عرصه سیاست‌ورزی توسط سیستم و تحلیل شرایط جدید و کاهش مشارکت جامعه، همچنین ظهور گروه‌های جدیدی با گفتمان عدالت‌خواهی و مبارزه با فساد نتوانست فرصتی برای بررسی دقیق‌تر در افکار عمومی پیدا کند. به هرجهت فرهنگ سیاسی ایرانیان با توهم توطئه در آمیخته است و با این ویژگی دگرنمایی و وارونه‌سازی مراکز قدرت و فراموشی توده و پنهان ماندن حقایق، امری بدیهی است. یکی از تضادها و تناقضات که در سال‌های قبل نیز تکرار شده است دوگانه تصمیم‌گیری و سیاستگذاری در نظام سیاسی دینی است. ناسازگاری سنت با مدرنیته و تقابل تصمیمات در نهاد دین با نهاد سیاست موجب سردرگمی جامعه در شرایط بحران و اضطرار می‌گردد. در شرایط اپیدمی شیوع کرونا همه کارشناسان تعطیلی و قرنطینه همه مکان‌های عمومی را توصیه می‌کنند و تاکید دارند مردم حدالمقدور در خانه‌ها بمانند تا با مساعدت همگانی بیماری ریشه‌کن شود. در مقابل برخی روحانیون ادعا دارند موضوع ویروس و انتشار آن در متون دینی قید نشده و اهل بیت خود نور و شفا هستند و تعطیلی اماکن مذهبی و حرم مقدس آرزوی دیرینه دشمنان اسلام بوده و این امر موجب تضعیف شهرهای مذهبی و اهل بیت می‌شود. در این دوگانه برخورد نهاد مذهب با نهادهای تخصصی بهداشت عمومی با این موضوع، جامعه دچار بلاتکلیفی و تردید می‌شود و نمی‌داند چه باید کرد. ترس و هراس از تلفات انسانی توسط کرونا همه مردم کشورهایی که درگیر آن هستند را فرا گرفته است و گزارش‌ها حاکی از آن است که بخش عظیمی از قربانیان این ویروس به‌دلیل فشار روانی و هراس بیش از حد دچار ضعف سیستم ایمنی شده و به دام مرگ افتاده‌اند. لذا همین وضعیت یعنی هراس عمومی در ایران موجب کمبود برخی از اقلام همانند ماسک و مایع ضدعفونی شده و اقلامی از قبیل؛ میوه، سیر و لیمو که در عدم ابتلا به ویروس کمک میکند، نایاب شده و قیمت آن به شدت افزایش یافته است. یعنی در وضعیت تحریمِ بزرگ‌تر دچار نابهنجاری بخشی از جامعه به سوی شرایطی بحرانی‌تر می‌رویم، در این شرایط فشار افکار عمومی بر حکومتی که بخشی از اعتماد خود را در میان توده از دست داده سخت‌تر و سنگین‌تر خواهد شد. کشور ایران یکی از کشورهایی است که بیشترین آمار وقایع و بلایای طبیعی را در این چند سال تجربه کرده است. مضافا شرایط سخت تحریم اقتصادی و گسترش اپیدمی مردم را به شرایط ناامیدی و فرسایش برده است. برای گذر از این شرایط سخت شایسته است حکومت از استقلال‌طلبی از مردم بر حذر باشد و به تقویت سازماندهی و مشارکت همه گروه‌های مدنی و سیاسی و سپردن امور به مردم همت کند.