انتخابات آمریکا و پیامدهای آن

ستون نویس روزنامۀ گاردین مارتین کتل، معتقد است انتخابات شوک آور آمریکا نظم نوینی، در جهان ایجاد خواهد کرد

محمد صادق ربانی، عضو هیأت علمی بازنشستۀ دانشگاه

انتخاب رئیس جمهور آمریکا هرچند فقط توسط مردم آمریکا صورت می‌‎گیرد، امّا پیامدهای این انتخاب بر زندگی مردم آمریکا و مردم سایر کشورهای جهان تأثیرگذار است. اکنون که پس از یک مبارزۀ انتخاباتی طولانی و نفس‎گیر، دونالد ترامپ به عنوان رئیس جمهور آن کشور انتخاب شده است، شناخت او، وعده‌‎هایی که داده، امکانات و محدودیت‌‎هایی که در عمل خواهد داشت، برای داخل و خارج از آمریکا اهمیت دارد.

در این یادداشت مروری بر واکنش کشورهای مختلف به پیروزی ترامپ صورت می‌گیرد ‎و به شناخت بیشتر او از دیدگاه صاحب‌ نظران پرداخته و در پایان در مورد چگونگی تعامل با او اظهار نظر خواهد شد. 

مبارزۀ انتخاباتی طولانی ترامپ، با فراز و فرودهایی همراه بود. یکی از این فرازها اقدام برای ترور او بود که منجر به زخمی شدنش شد و جان سالم به در برد و از نظر انتخاباتی به ‎نفع او تمام شد. در آن ترور انگشت اتهام به سوی ایران هم دراز شد اما هیچ نشانه‌ای برای آن ارائه نگردید. وزارت دادگستری آمریکا اخیراً با متهم‌کردن فردی به تلاش برای ترور ترامپ مدعی شده این طرح متعلق به ایران بوده که توسط اف‌بی‌آی خنثی شده است. 

از موضوعات مهمی که در مبارزات انتخاباتی ترامپ مطرح بود حفاظت از مرزهای جنوبی، ممنوعیت سقط جنین، سیاست های مالیاتی، تجارت بین‌الملل، اقلیم و انرژی را می‎توان نام برد. از آن میان سه مورد اول بیشتر به امور داخلی آمریکا مربوط است اما تجارت بین المللی، اقلیم و انرژی به خارج از آن کشور هم مربوط می‎شود.

در تجارت وضع تعرفه‌های  10 تا 20 درصدی را برای کالاهای خارجی پیشنهاد می‌کند.

در تامین انرژی او متعهد شده است با از بین بردن موانع تولید سوخت فسیلی، قبوض آب و برق خانوارهای ایالات متحده را کاهش دهد. ترامپ در دور قبلی نیز برای جلب آراء کارکنان معادن زغال سنگ با بی‎‌اعتنایی به میزان آلایندگی این سوخت اقدام کرد. او ادعا می‌کند تغییرات آب و هوایی یک «فریب» است. از این رو تخصیص اعتبار برای کاهش اتکای ایالات متحده به سوخت‌های فسیلی را نمی‎پذیرد. 

آگاهی از جزئیات مربوط به رویگردانی از حزب دموکرات، نیازمند مطالعهٔ دقیق‎تری است که در آینده صورت خواهد گرفت. اما به‎ طور عمده عملکرد ضعیف رئیس جمهور بایدن در جنگ غزه را می‌توان یکی از دلایل عمدهٔ این شکست دانست. در شرایطی که هفت ماه از جنگ غزه گذشته بود و اعتراضات و اعتصابات در حمایت از فلسطینیان در بیش از ۲۵ کشور دنیا بالا گرفت و به دانشگاههای معتبر آمریکایی کشید، وزیر امورخارجۀ آمریکا بیش از 10 بار به منطقه سفر کرد و برای اعمال یک آتش بس، با دست خالی بازگشت. این در شرایطی بود که بایدن گفت من یهودی نیستم ولی صهیونیست هستم. با چنین حمایتی بود که اسرائیل جنایات پرشماری را علیه مردم بی دفاع غزه صورت داد.

دادستان دادگاه جنایی بین‌المللی نتانیاهو نخست وزیر، گالانت وزیر دفاع و یحیی سنوار را متهمان جنایات جنگی شناخت و خواهان محاکمهٔ آنان شد.

حال که یحیی سنوار از عاملان اصلی رویداد 7 اکتبر توسط اسرائیل ترور شده است، در مورد دو متهم اسرائیلی امّا، اکثریتی از جمهوری‌خواهان مجلس نمایندگان آمریکا طرحی را به مجلس ارائه کرده‌اند تا با تصویب آن مسئولان دادگاه بین المللی مورد تحریم قرار بگیرند.

به بیان دیگر رهبران اسرائیل و جمهوری‎خواهان آمریکایی اصولاً اعتنایی به ارگانهای مرتبط به سازمان ملل ندارند. در این شرایط ترامپ انتخاب می‎شود و ویکتور اوربان نخست وزیر عوامفریب مجارستان، اولین کسی است که در پستی در X به ترامپ با این عبارات تبریک می‎گوید "بزرگترین بازگشت در تاریخ سیاسی ایالات متحده" که آن را "یک پیروزی مورد نیاز فراوان جهان" دانست. پوتین هم، ضمن تبریک به ترامپ، البته با تأخیر، آمادگی روسیه را برای گفتگو اعلام کرده است.

تبریکات دیگر سران کشورهای دنیا، عمدتاً حاوی پیام‎های مشابهی است مبنی بر ابراز علاقه برای ادامه و گسترش مناسبات فیما بین کشورشان با ایالات متحده. تبریکات تعدادی از نهادهای بین المللی و سران کشورها حاوی پیام‎‎هایی با خواسته‌های متفاوت ذیلاً منتخبی از آن‎ها ذکر می‎شود:

گوترش دبیر کل سازمان ملل ضمن تبریک به ترامپ گفته است اعتقادم دارم که همکاری میان آمریکا و سازمان ملل ستون اساسی ارتباطات بین المللی است.

بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل بازگشت تاریخی او را به کاخ سفید آغاز جدیدی برای آمریکا و تعهد قدرتمندی نسبت به همسویی فراوان میان اسرائیل و آمریکا دانسته است.

زلنسکی رئیس جمهور اوکراین تعهد ترامپ را به صلح از مجرای قدرت در امور جهانی ستود.

مودی نخست وزیر هند ضمن تبریک پیروزی تاریخی او گفته است منتظر نوکردن همکاری‎های راهبردی‎ هند-آمریکا هستم.

سخنگوی وزارت خارجۀ چین اعلام داشته مایلیم ارتباطات چین-آمریکا را بر اساس اصول و احترامات متقابل، همزیستی صلح آمیز و همکاری برد-برد ببینیم.

طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه: به دوستم دونالد ترامپ تبریک می‎گویم، امیدوارم روابط ترکیه-آمریکا برای پایان دادن به بحرانهای منطقه‎ای و جهانی، در وهلۀ اول در فلسطین و جنگ روسیه-اوکراین تقویت شود.

محمود عباس رئیس بخش خودگردان فلسطین: ما بر تعهد خود به صلح، ثابت قدم خواهیم ماند. اطمینان داریم که ایالات متحده تحت رهبری شما از خواسته‎های مشروع مردم فلسطین حمایت خواهد کرد.

عراقچی وزیر خارجۀ ایران: ایران به حق مردم آمریکا برای انتخاب رئیس جمهور مورد نظرشان احترام می‌گذارد.

شخصیت‌‎های سیاسی و نویسندگان شناخته شده در مورد ویژگی‎ها و چگونگی تصمیم گیری‎های ترامپ نکات مفیدی را مطرح کرده‌‎اند.

مدودف رئیس جمهور پیشین روسیه اظهار داشته، ترامپ یک ویژگی خوب دارد. تاجر است و اصولاً نمی‎خواهد برای متحدان احمق، پروژه‌های خیریه بدهد و در سازمانهای بین المللی مختلف هزینه کند.

فوکویاما نظریه پرداز آمریکایی معتقد است ترامپ در انتخابات سال 2016 به کسب آراء مردمی نایل نشد در حالی که در 2024 آراء الکترال به ‎علاوه‌ آراء مردمی را کسب کرده است و ما را به این نتیجه می‎رساند که هنجار جدیدی در جهان در حال شکل گیری است.

ستون نویس روزنامۀ گاردین مارتین کتل، معتقد است انتخابات شوک آور آمریکا نظم نوینی، در جهان ایجاد خواهد کرد.

فقط 21 درصد از بزرگسالان بریتانیایی معتقد بودند که پیروزی ترامپ چیز خوبی است. او می‎پرسد جوامع عمدتاً سکولار ما چه وجه اشتراکی با ملتی دارند که ترامپ را فرستاده خدا برای نجات ایالات متحده از سوسیالیسم می‎شناسند.

سایمون جنکینز در همان روزنامه پاسخ می‎دهد که بله، همه ما می دانیم که او وحشتناک است، اما انتخابات دیروز صورت گرفته و فردا روز دیگری است.

این شخصیت از یک نظر قابل توجه است: غیرقابل پیش بینی بودن. جنکینز معتقد است هدف او برای حل و فصل سریع در اوکراین، به احتمال زیاد پایان دادن به جنگ است تا یک «پیروزی» برای اوکراین. ترامپ یک سیاستمدار نیست، بلکه یک دلال خودخواه است. او یک استراتژیست نیست، چه رسد به یک ایدئولوگ. دلال ها بر اساس اعمالشان قضاوت می شوند نه گفتارشان. دوستان ترامپ می‎گویند او از اشتباهاتی که دفعه قبل کرده آگاه است. اینکه او دیگر اشتباهات گذشته را تکرار نکند، خبر خوبی است. ترامپ خودش مدعی است که می تواند به جنگ روسیه در اوکراین و جنگ اسرائیل و حماس پایان دهد. او رویکرد خود را با عبارتی از ریگان خلاصه می کند:

«صلح از طریق قدرت». منتقد ناتو و مقامات ارشد نظامی ایالات متحده است. او بارها از اقتدارگرایانی مانند ویکتور اوربان مجارستان و ولادیمیر پوتین روسیه، که در بالا از آنان یاد شد، تمجید کرده است. 

اکنون ترامپ در کار گزینش و چینش اعضای کابینۀ خویش است و رهبران کشورها تا اول بهمن ماه جاری فرصت دارند تا مواضع‎ خود را با پدیده‌‎ای همچون او تنظیم کنند.

رهبران کشورها پیش از این یک بار دیگر او را آزموده و نقاط قوت و ضعف او را می‎شناسند و در ضمن می‎دانند او با تجارب جدیدی وارد دور دوم ریاست خود می‎شود. برای بسیاری از کشورها آمدن ترامپ یک مسأله‎ در کنار سایر مسایل سیاسی کشورشان خواهد بود که منطبق با شرایط خود راه حلی خواهند یافت. کشورمان جزو معدود کشورهایی است که روابط پرتنشی را با آمریکا داشته است. مدیریت این روابط، به نحوی که کشور را به سوی جنگ و فروپاشی نبرد، آسان نیست. از آن سو ابرقدرت بودن و ابرقدرت ماندن هم مشکلات خودش را دارد.

لئون پانتا وزیر دفاع پیشین آمریکا معتقد است که در دنیای بسیار خطرناکی زندگی می‎کنیم که تعدادی موارد آمادۀ اشتعال در آن وجود دارد. او می‎پرسد آیا این نقاط اشتعال روسیه و اوکراین، چین و تایوان، خاورمیانه، ایران، کرۀ شمالی یا مسألۀ تروریزم است. متأسفانه نام ایران هم در این پرسش آمده و قابل پیش بینی هم بوده است. آمادگی کشورمان برای مواجهه با پیامدهای این انتخاب آمریکایی، به هر تقدیر ضروری است.

اصطلاح صلح از طریق قدرت که میراثی از سیاست‎های ریگان و مورد ستایش ترامپ است، اتفاقاً به‎ معنای عدم به ‎کارگیری زور ولی به ‎ منظور انباشت قدرت برای مواردی مهم‎تر است. به نظر می‎رسد تنها راهی که می‎تواند هزینه‌های مواجهه با کشورمان را زیاد کند، برخاستن صدایی واحد از درون کشور است. این صدا، آوای دلنشین امّا دیریابی است که فقط با وفاق ملی می‎تواند سرداده شود.