در کجای اقتصاد آسیا ایستاده‌ایم؟
امیررضا نظری
روزنامه‌نگار
سه سال دیگر یعنی سال ۱۴۰۴ زمان تحقق چشم‌انداز برنامه ۲۰ ساله اقتصادی جمهوری اسلامی است.
در سال ۱۳۸۴ رهبری برنامه چشم‌انداز افق بیست ساله را ابلاغ کرد. مسئولان وقت کشور کوشیدند که سمت و سوی برنامه اقتصاد کشور را به گونه‌ای طراحی کنند که در سال ۱۴۰۴ قدرت اول اقتصادی خاورمیانه باشیم.
اکنون ۱۷ سال از آن زمان گذشته، کافی است نگاهی واقع‌بینانه به اقتصاد خودمان در مقایسه با رقبای منطقه‌ای داشته باشیم. کشورهایی چون امارات، قطر، عربستان و ترکیه که در حال حاضر قطب‌های برتر اقتصادی منطقه ما هستند طی دو دهه در چه نقطه‌ای قرار دارند و ما به عنوان کشور مبتکر چشم‌انداز افق ۱۴۰۴ در کجا هستیم. در عرصه تجارت جهانی، مهار تورم، سطح رفاه اجتماعی و استفاده بهینه از سرمایه‌گذاری خارجی چه تفاوت و شباهتی به رقبای منطقه‌ای خویش داریم.
ایران کشوری که یک درصد جمعیت جهان را داراست به لحاظ برخورداری از منابع غنی حیاتی حدود ۹ درصد منابع صنعتی و معادن جهان را دارد.
در منابع انرژی مالک بزرگترین منابع سوخت‌های فسیلی در جهان هستیم، زیرا چهارمین قدرت نفتی جهان و دومین کشور دارنده منابع گازی جهان هستیم.
اما با وجود این همه منابع غنی انرژی اکنون در آخرین ماه سال ۲۰۲۲ عملا از بازار صادرکنندگان نفت جهان به علت تحریم‌های بلندمدت اخراج شده‌ایم و در بازار اوپک حرفی برای گفتن نداریم.
با وجود اینکه دومین دارنده منابع گاز جهان هستیم اما در حال حاضر خودمان نیازمند واردات گاز شده‌ایم. خجالت‌آور است که ذکر کنیم اکنون ناگزیر به واردات گاز از همسایه شمالی کشور آذربایجان هستیم.
پول ملی ما امروز از ضعیف‌ترین ارزهای جهان است و بدترین جایگاه در بین پول‌های کشورهای منطقه را داریم.
در بهسازی و نوین‌سازی سیستم‌های استخراج انرژی به علت عدم برخورداری از تکنولوژی روز جهان، رقابت را به کشورهای رقیب منطقه‌ای واگذارکرده‌ایم.
بورس ایران بدلیل مداخلات بی‌حساب دولتی، بی‌ثبات‌ترین بورس در منطقه غرب آسیا بشمار می‌رود.
این موارد به ما می‌گوید که نه تنها در هفده سال گذشته نتوانسته‌ایم به سوی چشم‌انداز مطلوب افق ۱۴۰۴ حرکت کنیم بلکه بعلت اتخاذ سیاست‌های غلط منطقه‌ای و بین‌المللی عملا از کورس رقابت قدرت اقتصادی منطقه خارج شده‌ایم.
صرف‌نظر از گروه فولادی می‌توان ادعا کرد که عملا ما چیزی به عنوان صادرات غیرنفتی نداریم. امروز که ۳ سال بیشتر به سررسید مهلت چشم‌انداز افق برنامه ۲۰ ساله نداریم، شوربختانه باید گفت علیرغم آن همه منابع و ثروت خدادادی نتوانستیم تاکنون حتی در عرصه اقتصاد منطقه غرب آسیا حرفی برای گفتن داشته باشیم.
چندی پیش محمد الجدعان وزیر اقتصاد عربستان گفت ۶ ماه آینده برای جهان بسیار سخت اما برای کشورهای شورای همکاری خلیج فارس بسیار خوب خواهد بود.
پس از وی شیخ محمد از مازاد بودجه امارات طی ۲ سال آینده خبر داده بود و مدعی شد که در صورت وقوع هرگونه بحران اقتصادی برای جهان، کشور او هیچ نگرانی و هراسی از این بابت نخواهد داشت.
چرا ما طی این سال‌ها قدر فرصت‌ها را ندانستیم؟
تمام کشورهای حاشیه خلیج فارس از شوک‌های نفتی و افزایش قیمت نفت، بهترین استفاده را برده و با درآمد حاصل از فروش نفت اقدام به نوسازی اقتصاد خود و توسعه زیرساخت‌ها کردند.
گرچه فرصت‌های بسیاری را از دست دادیم اما باید بدانیم واپسین فرصت و نعمت پیش‌روی ما خواهد بود؛ احیای برجام و پذیرفتن استانداردهای FATF، می‌تواند ایران را به اقتصاد جهان بازگرداند و با توجه به داشته‌هایمان، می‌توانیم به جبران فرصت‌های از دست رفته در تجارت بین‌الملل اقدام کنیم.
به شرط آنکه نه ماه‌های آینده، که در هفته‌های آینده قدر موقعیت را بدانیم.
ارسال نظر