زومرها؛ چه کسانی هستند؟

رضا قاسم‌پور

فعال فرهنگی

جستارگشایی؛ ماه پیش وزیر آموزش و پرورش در اجلاسیه‌ای در مشهد با شعار رتبه‌بندی معلمان مطالبه‌گرِ حاضر در گردهمایی (معترض به سقوط آزاد معیشتی و هبوط منزلتی)، هو شده و مجبور به ترک جلسه گردید.

هفته پیش مشاور مدیر کل آموزش و پرورش استان البرز و هیات همراه توسط دانش آموزان مدرسه دولتی دخترانه صدر هو شده و به بیرون از مدرسه هدایت شدند و ...

این‌دو حادثه ظاهرا ساده را می‌توانیم با تجاهل، یک اتفاق نامیده و ساده از کنارش عبور کنیم.

در حالی که این دو اتفاق نشان از عمق نارضایتی دو ضلع اصلی آموزش و پرورش (دانش‌آموزان و معلمان) از ناکارآمدی و پلشتی وضعیت فعلی دستگاه تعلیم و تربیت جاری و رهای ماست.

 اگر متولدین قبل از انقلاب را x و متولدین ۵۷ تا نیمه هفتاد را y بنامیم. آنگاه متولدین نیمه هفتاد تا نود z خواهند بود‌. به باور "مهدی تدین/ جامعه شناس" نسل زد z (زومرها_ نسل سوم انقلاب) "گسل نسلِ شناختی" هستند و به گفته نشریه "صبح صادق" یکی از بزرگترین تهدیدات امنیتی سیاسی در نسل زد نهفته است و البته این روزها شاهد بیدار شدن گسل "سنت و مدرنیته" و نزاع زومرها با هنجارها و ارزش‌های جامعه سنتی و آموزش و پرورش ایدئولوژیک جاری هستیم.

 ویژگی‌های نسل z:

زومرها حاوی ویژگی‌های منحصر به فردی در جامعه‌پذیری، روانشناختی، سلطه‌پذیری، پرسشگری، آزادمنشی،  سیاسی شدن و... هستند.

 شهروندان جهانی:

نسل زد شهروند جهانی و البته متأثر از شرایط بومی است. اگر فجازی در دنیای ما به دنیا آمد زومرها محصول دنیای پر رمز و راز فجازی و گوشی هوشمند و اندروید هستند در یک کلام: زومرها فرزندان دهکده جهانی بوده و توان حل مسئله بالاتری دارند.

 پرسشگری و عزت نفس بالا:

زومرها عزت نفس بالایی داشته و از خواهش و التماس و کتک به دور و کمتر تحقیر شده‌اند. نسل زد واحدهای مستقلی هستند و در برابر اقتدار خانواده و مدرسه و جامعه مقاومت و واکنش نشان داده و به جای مقلد صرف بودن به شدت پرسشگر و مطالبه‌گران قهاری هستند.

کنجکاوی و استقلال شخصیتی:

زومرها فرزندان شبکه اجتماعی و قابلیت ارتباط‌گیری و همبستگی بالایی داشته و به الگوریتم‌های اجتماعی پیچیده‌تری مجهزند. نسل زد عموما تک فرزند و حریم خصوصی و استقلال شخصیتی و کنجکاوی بالایی دارند و بهره‌مندی از تربیت جنسی و بهره‌گیری از ارتباطات فجازی باعث شرم‌زدایی گسترده‌ای در آن‌ها شده است.

 سلطه‌پذیری حداقلی:

مهدی تدین معتقد است که: "این ویژگی‌ها باعث می‌شود توجه آن‌ها زودتر به جامعه معطوف شود، زیرا داشته‌های فردی‌شان زودتر تأمین شده و در نقطۀ مناسبی از هرم مازلو ایستاده‌اند. این وضعیت وقتی با سطح بسیار بالای استقلال‌ و تمرکز بر وجوه روحی و شخصیتی همراه شود، باعث می‌شود زومرها خیلی زود سیاسی شوند. یک عامل بسیار مهم‌تر هم این است که این نسل کم‌ترین سلطه‌پذیری را دارد. آن‌ها خیلی زود با هر نوع اقتداری درگیر می‌شود و بسیار کمتر تمایل به اطاعت دارند. فرمانبری برای آن‌ها امری بدیهی نیست و کمتر از همۀ انسان‌های پیشین از عصر یخ تاکنون «سلطه‌پذیر»ند. حال بازنده کسی است که در برابر این نسلِ تا بن‌دندان «هوشمند» مانند نئاندرتال‌ها رفتار کند."

 حرف آخر

سند تحول بنیادین آموزش و پرورش آذر ۹۰ رونمایی شد این سند مدعی است که تا سال ۱۴۰۴ آموزش و پرورش را به دستگاه تعلیم و تربیت ممتاز منطقه مبدل خواهد ساخت. طراحان و خالقان سند مدعی‌اند سند محصول کار شبانه روزی بیش از ۵۰۰ نفر صاحب نظر با هزاران ساعت کار بر روی اَبَر چالش‌های آموزش و پرورش و شناسایی چالش‌ها (فرصت‌ها و تهدیدات) می‌باشد. کمتر از سه سال دیگر پایان کار سند تحول بنیادین آموزش و پرورش است، جا دارد صاحب نظران به میزان موفقیت دولت‌ها در اجرای این سند پرداخته و خروجی دستگاه تعلیم و تربیت بر مدار سند را کارشناسانه، منصفانه و واقع‌بینانه ارزیابی کرده و صادقانه به ذی نفعان آموزش و پرورش اعلام نمایند.

صاحب‌نظران مستقل معتقدند:

تنظیم سند تحول بنیادین بوروکراتیک و دولت‌زده بوده و دموکراتیک نیست. این سند بیشتر ماورایی، مشوش، پارادوکسیکال، مبهم و کلی‌گویی بوده و ذی‌نفعان نقشی در تهیه و تنظیم آن نداشته ودر یک کلام سند قابلیت اجرایی ندارد.

آیا زمان آن نرسیده است که تصمیم‌گیران کلان با تفکر انتقادی، فکری عاجل، غیرشعاری و عملیاتی به ابر چالش‌های اصلی آموزش و پرورش (عدالت بر باد رفته آموزشی، در اولویت نبودن آموزش و پرورش و به روزرسانی مستمر دستگاه تعلیم و تربیت و... ) کنند و راه حلی اتخاذ گردد؟