فیلِ مذاکرات و پاسخ‌های سازنده- غیرسازنده

سیدقائم موسوی

تحلیلگر سیاسی

اظهارنظر پیرامون تسلسل پاسخ‌های برجامی ایران و آمریکا شباهت زیادی به داستان فیل مولانا دارد. همانگونه که لمس‌کنندگان فیل فاقد نیروی بینایی [عدم تشخیص آنچه لمس می‌کنند؛ به خاطر نبود نور] بودند، تحلیل‌کنندگان این روزهای برجام نیز از محتوای پاسخ‌های تبادلی اطلاعی ندارند و آنچه می‌گویند؛ صرفاً به حدس و گمانه‌زنی متکی است.

بالاخره بعد از حدود یک هفته تأمل درونی و رایزنی بیرونی در موردِ پاسخ به پاسخ آمریکا، نظرات جمهوری اسلامی تحویل نماینده اتحادیه اروپا شد. در حالی که این طرف ماجرا مضمون پاسخ را با رویکردی سازنده تشریح کرده بود، اولین واکنش آمریکایی‌ها منفی بوده و آن را غیرسازنده توصیف نمودند.

این روند فرسایشی و دورِ باطل پاسخ‌ها با نگاه تقابلی و تبادل اتهامات قادر است ابهامات برجام را از آنچه هست پیچیده‌تر نماید و مخالفان برجام را در به شکست کشاندن آن امیدوار و مصمم‌تر نماید.

به احتمال فراوان مشکلات همچنان پیرامون مسائل پادمانی، تضمین و تحریم می‌چرخد. جمهوری اسلامی با اتکاء به تجربهٔ تلخ خروج ترامپ از برجام و تحمیل تحریم‌های کمرشکن، ترجیح می‌دهد مطمئن شود که آن شرایط قابلیت تکرار ندارد، تا از یک سوراخ دوباره گزیده نشود.

بر همین اساس اصرار بر برچیده شدن بستر فراهم شدن تحریم‌ها دارد. یعنی حل و فصل مسائل پادمانی در مورد ابهامات فعالیت‌ها در 4 مکان اعلام نشده به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی. به زعم جمهوری اسلامی استمرار مناقشه با آژانس یعنی فعال بودن امکان تحریم‌های متوالی و باز بودن چالش‌های دامنه‌دار!

آمریکا هم در نظر دارد بدون خلع سلاح شدن از ابزار فشار و برداشتن شمشیر داموکلسِ تحریم‌ها، ایران را وادار به پذیرفتن شرایط و اعادهٔ برجام آنگونه که خود می‌خواهد، بکند.

بر این اساس تلاش می‌کند با کمک کشورهای همسود با خود و بهره‌مندی از تکنیک‌های مذاکراتی و قدرت رسانه، جمهوری اسلامی را در شرایطی قرار دهد که یا مجبور به کنار آمدن بشود یا مقصر ناکامی مذاکرات جلوه نماید.

اگر جمهوری اسلامی ناچارا [مانند آنچه در مورد حضور زنان در استادیوم اتفاق افتاد] جام مجدد برجام را سر کشد، در حالی که امتیاز زیادی در قیاس با برجام قبلی کسب نکرده باشد، آمریکا چیزی از دست نداده است و اگر مذاکرات در نهایت به ناکامی کشد هم آمریکا دستِ بالا را در ادامهٔ فشار، تحریم‌ها و طرح‌های جایگزین برجام خواهد داشت.

با وجود استمرار بحران اوکراین، فرارسیدن زمستان سرد اروپا، کاهش ذخایر استراتژیک نفتی آمریکا، تحریم روسیه و قطع ادامه صدور انرژی این کشور، در پیش بودن انتخابات کنگره؛ احتمالا موجب زمان‌بَر شدن پاسخ مکتوب آمریکا و بازی با ترفند مذاکرات تا نهایی شدن نتایج آن خواهد شد.

امری که شاید نیاز به دورِ دیگری از مذاکرات غیرمستقیم در وین را ایجاب نماید. مکانیزمی کم‌رمق برای نشان دادن نوری کم‌سو در انتهای تونل صرفاً برای زنده نگه داشتن امیدها!