آیا دستگاه‌های هوشمند از ما جاسوسی می‌کنند؟

آیا تا به حال احساس خزنده‌ای کرده اید که گویی کسی شما را تماشا می‌کند، اما بعد برمیگردید و چیز غیرعادی نمیبینید. واقعیت این است که بسته به جایی که در آن زندگی می‌کنید، این حس بسیار واقعی‌تر از آن چیزی است که تصورش را می‌کنید. هر روز میلیارد‌ها چیز وجود دارد که شما را حس می‌کند. آن‌ها که بسیار عادی جلوه می‌کنند، همه جا هستند، داخل تلویزیون، یخچال، ساعت، ماشین و دفتر کار شما. این چیز‌ها بیشتر از آنچه تصور می‌کنید در مورد شما می‌دانند و بدتر از آن اینکه بسیاری از آن‌ها این اطلاعات را از طریق اینترنت منتقل می‌کنند.

در سال ۲۰۰۷، اپلیکیشن‌ها و سرویس‌های مفیدی که گوشی‌های هوشمند ارائه کردند، توانست یک انقلاب بزرگ به راه بیندازد، اما در آن زمان هیچکس تصوری از عواقب بعدی این انقلاب نداشت. با گسترش اتصال اینترنت به دستگاه‌های خانگی، ادارات و شهرها، دانشمندان اکنون بیش از هر زمان دیگری نسبت به در معرض خطر افتادن حریم خصوصی هشدار می‌دهند. زندگی کنونی ما بیش از هر زمانی با دستگاه‌های هوشمند متصل به اینترنت در هم تنیده شده است و در حال حاضر کمتر بخشی از زندگی ما بدون این دستگاه‌ها روال عادی را طی می‌کند.

در سال‌های اخیر لوازم خانگی، خودرو‌ها و حتی خانه‌های ما طوری طراحی شده‌اند که زندگی را آسان‌تر کرده و بسیاری از کار‌های روزانه‌ای را که قبلاً خودمان انجام می‌دادیم، به صورت خودکار برایمان انجام دهند. هنگام ورود و خروج از اتاق، چراغ‌ها را روشن و خاموش می‌کنند، به ما یادآوری می‌کند که گوجه‌فرنگی‌هایمان در شرف خراب شدن هستند، دمای خانه را بسته به آب و هوا و ترجیحات هر فرد تنظیم می‌کنند و بسیاری کار‌های دیگر که ما معمولاً خودمان باید انجام می‌دادیم. برای انجام این اعمال جادویی، این دستگاه‌ها به اینترنت نیاز دارند تا با کمک آن داده‌ها را به هم مرتبط کنند. بدون دسترسی به اینترنت، سیستم تهویه هوشمند شما می‌تواند داده‌های مربوط به شما را جمع‌آوری کند، اما نمی‌داند پیش‌بینی آب‌وهوا چیست، و آنقدر قدرتمند نیست که بتواند تمام اطلاعات را پردازش کند تا تصمیم بگیرد چه کاری انجام دهد.

این هوشمند سازی البته تنها مختص لوازم خانگی ما نیست و مکان‌های کار، مراکز خرید و شهر‌ها نیز در حال هوشمندتر شدن هستند و دستگاه‌های هوشمند در آن مکان‌ها نیز نیازمندی‌های مشابهی برای اتصال به اینترنت دارند. در واقع، اینترنت اشیا (IoT) در حال حاضر به طور گسترده در حمل و نقل و تدارکات، کشاورزی و باغداری، و اتوماسیون صنعت استفاده می‌شود. در سال ۲۰۱۸ حدود ۲۲ میلیارد دستگاه متصل به اینترنت در سراسر جهان استفاده می‌شد و پیش بینی می‌شود این تعداد تا سال ۲۰۳۰ به بیش از ۵۰ میلیارد دستگاه برسد.

دستگاه‌های هوشمند در مورد ما چه می‌دانند؟

دستگاه‌های هوشمند طیف گسترده‌ای از داده‌ها را در مورد کاربران خود جمع آوری می‌کنند. دوربین‌های امنیتی هوشمند و دستیار‌های هوشمند در نهایت دوربین‌ها و میکروفون‌های خانه شما هستند که اطلاعات تصویری و صوتی درباره حضور و فعالیت‌های شما را جمع آوری می‌کنند. در انتهای طیف کمتر آشکار، چیز‌هایی مانند تلویزیون‌های هوشمند از دوربین‌ها و میکروفون‌ها برای جاسوسی از کاربران استفاده می‌کنند، لامپ‌های هوشمند خواب و ضربان قلب شما را ردیابی می‌کنند، و جاروبرقی‌های هوشمند اشیاء خانه شما را تشخیص می‌دهند و هر اینچ از آن را نقشه‌برداری می‌کنند. گاهی اوقات، این نظارت به عنوان یک ویژگی به بازار عرضه می‌شود. به عنوان مثال، برخی از روتر‌های وای فای می‌توانند اطلاعاتی در مورد مکان کاربران در خانه را جمع آوری کنند و حتی با سایر دستگاه‌های هوشمند هماهنگ کنند تا حرکت را حس کنند.

سازندگان این دستگاه‌ها البته به طور معمول متعهد هستند که فقط سیستم‌های تصمیم گیری خودکار و نه انسان‌ها داده‌های ما را می‌بینند، اما همیشه اینطور نیست. به عنوان مثال، کارکنان آمازون به برخی از مکالمات با الکسا گوش می‌دهند، آن‌ها را رونویسی می‌کنند و آن‌ها را حاشیه نویسی می‌کنند، قبل از اینکه آن‌ها را به سیستم‌های تصمیم گیری خودکار وارد کنند. اما حتی محدود کردن دسترسی به داده‌های شخصی به سیستم‌های تصمیم گیری خودکار می‌تواند عواقب ناخواسته‌ای داشته باشد. هر گونه داده خصوصی که از طریق اینترنت به اشتراک گذاشته می‌شود می‌تواند در برابر هکر‌ها در هر نقطه از جهان آسیب پذیر باشد و این نکته نیز شایسته یادآوری است که تعداد کمی از دستگاه‌های متصل به اینترنت، واقعاً از ایمنی لازم در برابر این سرقت اطلاعات برخوردار هستند.

آسیب پذیری‌های خود را درک کنیم

در برخی از دستگاه‌ها، مانند بلندگو‌های هوشمند یا دوربین‌ها، کاربران می‌توانند گهگاه برای حفظ حریم خصوصی آن‌ها را خاموش کنند. با این حال، قطع کردن دستگاه‌ها از اینترنت می‌تواند مفید بودن آن‌ها را به شدت محدود کند. همچنین هنگامی که در محیط‌های کاری، مراکز خرید یا شهر‌های هوشمند هستید، دیگر گزینه خاموش کردن را نخواهید داشت، بنابراین حتی اگر دستگاه‌های هوشمند ندارید، ممکن است آسیب پذیر باشید. بنابراین، به عنوان یک کاربر، مهم است که هنگام خرید، نصب و استفاده از یک دستگاه متصل به اینترنت، با درک مبادله بین حریم خصوصی و راحتی، تصمیمی آگاهانه بگیرید.

البته این انتخاب همیشه آسان نیست؛ مطالعات نشان داده‌اند که برای مثال، صاحبان دستیار‌های شخصی خانه‌های هوشمند درک ناقصی از اینکه دستگاه‌ها چه داده‌هایی را جمع‌آوری می‌کنند، کجا داده‌ها ذخیره می‌شوند و چه کسی می‌تواند به آن دسترسی داشته باشد، ندارند. دولت‌ها در سراسر جهان قوانینی را برای محافظت از حریم خصوصی و کنترل بیشتر مردم بر داده‌هایشان وضع کرده‌اند که برای مثال می‌توان به مقررات حفاظت از داده‌های عمومی اروپا (GDPR) و قانون حفظ حریم خصوصی مصرف کنندگان کالیفرنیا (CCPA) اشاره کرد. برای همین، به‌عنوان مثال می‌توانید درخواست دسترسی موضوع داده (DSAR) را به سازمانی ارسال کنید که داده‌های شما را از یک دستگاه متصل به اینترنت جمع‌آوری می‌کند. سازمان‌ها موظفند ظرف یک ماه به درخواست‌های مربوط به آن حوزه‌های قضایی پاسخ دهند و توضیح دهند که چه داده‌هایی جمع‌آوری شده است، چگونه از آن‌ها در سازمان استفاده می‌شود و آیا با اشخاص ثالث به اشتراک گذاشته شده است یا خیر، اما همیشه و در همه جا قادر نخواهید بود به این سادگی چنین درخواستی را بکنید.

آسیب به حریم خصوصی را محدود کنید

وجود قوانین مشخص گام مهمی در رفع این دغدغه هاست با این حال، اجرای آن‌ها احتمالا مدتی طول می‌کشد تا با جمعیت روزافزون دستگاه‌های متصل به اینترنت مواجه شود. در این بین، کار‌هایی وجود دارد که می‌توانید برای استفاده از برخی از مزایای اتصال به اینترنت بدون ارائه مقدار زیادی اطلاعات شخصی انجام دهید. به عبارت دیگر، اگر صاحب یک دستگاه هوشمند هستید، می‌توانید اقداماتی را برای ایمن سازی آن و به حداقل رساندن خطرات برای حریم خصوصی خود انجام دهید.

کمیسیون تجارت فدرال پیشنهاد‌هایی در مورد نحوه ایمن سازی دستگاه‌های متصل به اینترنت ارائه می‌دهد. دو مرحله کلیدی به‌روزرسانی منظم سیستم عامل دستگاه و انجام تنظیمات آن و غیرفعال کردن هرگونه جمع‌آوری داده‌ای که به کاری که می‌خواهید دستگاه انجام دهد مربوط نمی‌شود. Online Trust Alliance نیز برای اطمینان از استفاده ایمن و خصوصی از دستگاه‌های متصل به اینترنت مصرف کننده، نکات اضافی و یک چک لیست را برای مصرف کنندگان ارائه می‌دهد.

اگر قصد خرید یک دستگاه متصل به اینترنت را دارید، از منابع مستقلی مانند Mozilla's Privacy Not Included مطلع شوید که دستگاه چه داده‌هایی را می‌گیرد و سیاست‌های مدیریت داده سازنده چیست. با استفاده از این اطلاعات، می‌توانید نسخه‌ای از دستگاه هوشمند مورد نظر خود را از سازنده‌ای انتخاب کنید که حریم خصوصی کاربران خود را جدی می‌گیرد. آخرین، اما نه کم‌اهمیت‌ترین نکته این است که کمی تأمل کنید و بیندیشید که آیا واقعاً به هوشمند بودن همه دستگاه‌هایتان نیاز دارید یا خیر. به عنوان مثال، آیا حاضرید اطلاعاتی در مورد خودتان بدهید تا بتوانید به صورت شفاهی به دستگاه قهوه خود دستور دهید تا برایتان قهوه درست کند؟ در حال حاضر، متأسفانه همین راهکار‌های محدود برای رفع دغدغه‌ها وجود دارد بنابراین حساسیت زیادی به موضوع دارید، دقت بیشتری در انتخاب خود بکنید.