سیاست‌مداران چینی زیر فشار افکارعمومی

دولت مرکزی چین که به سبب سهل‌انگاری و پنهانکاری در ماجرای ویروس کرونا زیر آتش توپخانه منتقدان داخلی و خارجی قرار گرفته است روایت دیگری از حوادث ارائه داده که بر اساس آن پرزیدنت «شی جین پینگ» از همان ابتدا مبارزه‌ای جدی را علیه این ویروس که موجب به هم ریختگی در کل کشور شده را شروع کرد. «آمی چین» در گزارش ۱۶ فوریه برای نیویورک تایمز نوشت، اما در انجام این کار، مقام‌ها برای اولین بار اذعان کردند که «شی» از فراگیر بودن این بیماری آگاهی داشته و دو هفته پیش از اینکه در انظار عمومی ظاهر شود، درگیر این ماجرا بوده است. این در حالی بود که مقام‌ها در شهر «ووهان» همچنان خطر این بیماری را کم اهمیت می‌انگاشتند. این روایت جدید به‌طور مستقیم پای رئیس‌جمهور چین- که قدرتمندترین رئیس‌جمهور طی دهه‌ها لقب گرفته است- را به میان کشیده و این سوال را برانگیخته که چرا مقام‌ها آنقدر کم و آنقدر دیر واکنش نشان دادند.

در یک مصاحبه داخلی که روز شنبه ۲۶ بهمن ماه منتشر شد، رئیس‌جمهور چین گفته بود که «دستوراتی در مورد تلاش‌ها برای جلوگیری و کنترل» ویروس کرونا در ۷ ژانویه صادر کرده بود. او این سخن را در کمیته دائمی پولیتبورو- بزرگ‌ترین شورای حزب کمونیست- مطرح کرده بود که جلساتش معمولا حالتی «راز»گونه دارد. او در این مصاحبه گفته بود که دستور محصور شدن بی سابقه ووهان و دیگر شهرها را صادر کرده بود. او درباره دخالت بیشتر خود در این ماجرا گفت: «من در هر لحظه گسترش این بیماری را رصد می‌کردم و پیشرفت‌ها در مهار آن را هم نظارت می‌کردم و دائما دستوراتی شفاهی و دستورالعمل‌هایی صادر می‌کردم». مشاوران «شی» امیدوار بودند که انتشار این مصاحبه که در ۳ فوریه انجام شده بود، گمانه زنی‌ها در مورد عقب نشینی اخیر از انظار عموم را برطرف کرده و به مردم امید دوباره خواهد داد که می‌توان به «شی» اعتماد کرد و او می‌تواند این بیماری مسری را مهار کند. اما گویی انتشار این مصاحبه بر خلاف انتظارات مردم از کار درآمد و از قضا، رئیس‌جمهور چین را در سیبل اتهام قرار داده است. این ویروس تا کنون بیش از ۶۸ هزار نفر را مبتلا کرده و ۱۶۵۰ نفر را در کل جهان به کام مرگ فرستاده است که البته اکثریت آنان در چین بوده است.

«مین شی پی»، استاد حکومت در کالج کلرمونت مک کنا در کالیفرنیا می‌گوید:«لحن این مصاحبه کاملا دفاعی است. او می‌خواهد روایت‌ها را تغییر دهد؛ روایت‌هایی که تا این لحظه برای سطوح عالی رهبری بسیار نامطلوب بوده است». این سخنرانی که در میان مقام‌های عالی حزبی انجام شد- وقتی این بیماری مسری به یک بحران ملی تبدیل شد- باعث شد «شی» در معرض انتقاداتی قرار بگیرد مبنی بر اینکه اقدامات فوری اولیه انجام نگرفته است. این واکنش آنقدر دیرهنگام بود که کار را برای «شی» دشوار ساخت تا تقصیر را به گردن مسوولان محلی بیندازد و دولت را از سوء مدیریت اولیه مبرا سازد. این اظهارنظرات همچنین این سوالات را در مورد آنچه که رهبران ارشد در آن زمان می‌دانستند و اینکه بر اساس آگاهی خود چه دستوراتی در آن زمان صادر می‌کردند برانگیخت.

اینکه «شی» نشستی در سطح بالای سران حزب کمونیست در اوایل ژانویه برگزار کرد نشان می‌دهد که کرونا از همان آغاز به‌عنوان یک نگرانیِ سطح بالا تلقی می‌شد. با این حال، کارشناسان می‌گویند این مساله همچنان پنهان نگه داشته می‌شد و باعث سوء ظن مردم به دولت شده است. یک گزارش رسمی در نشست کمیته دائمی در ۷ ژانویه که از سوی شینهوا اعلام شد، هیچ ذکری در مورد بحث از ویروس کرونا به میان نیاورد. «جود بلانشت»، کارشناس مطالعات چین در مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی، می‌گوید: «به نظر می‌رسد که او می‌خواهد نشان دهد که «ما در آن زمان خواب نبودیم.» اما چنین به‌نظر می‌رسد که «ما از اول مشکل را می‌دانستیم، اما نخواستیم زنگ هشدار را به صدا در آوریم».» گزارشگر نیویورک تایمز می‌افزاید، «شی» در سخنرانی خود نارضایتی اش از بوروکرات‌های میان پایه به خاطر «کاستی»هایشان را اعلام کرد و خواستار اخراج آنها شد.

اوایل ژانویه، مقام‌های ووهان آشکارا اعلام کردند که انتقال «انسان به انسان» این ویروس بعید است. برخی کارشناسان دولتی هم این دیدگاه را پذیرفتند. «شو جیانگو»، متخصص ارشد در بیماری‌های ارتباطاتی در مرکز چین برای کنترل و پیشگیری از بیماری می‌گوید:«اکنون، هنوز شواهد روشنی از انتقال انسان به انسان وجود ندارد». او که در اوایل ژانویه با «تا کونگ پائو»، روزنامه هنگ‌کنگی، مصاحبه می‌کرد گفت:«این نشان می‌دهد که سطح تهدید این ویروس محدود شده است.»

گزارشگر نیویورک تایمز می‌افزاید، اطلاعات جدید نشان می‌دهد که «شی» از همان آغاز در جریان این بیماری بوده است. در روزهای پس از صدور فرمان «شی» در ۷ ژانویه، سیاستمداران در ووهان برای نشست سالانه کنگره خلق در این شهر جمع شده بودند. در این زمان، بولتن روزانه کمیسیون بهداشت ووهان اعلام کرد که هیچ مورد جدیدی از سرایت این ویروس وجود ندارد و هیچ شاهد جدی‌ای در مورد انتقال انسان به انسان وجود ندارد. حتی پس از اولین حضور «شی» در میان مردم، این مساله چندان در دستور کار او قرار نداشت. در روز قبل از سال نوی چینی‌ها که تعطیلات در اواخر ژانویه شروع شد، او در Great Hall حضور یافت و از موفقیت خود در هدایت چین طی این سال دشوار سخن گفت اما هیچ سخنی از ویروس کرونا به میان نیاورد. این در حالی بود که این ویروس در این کشور در حال همه گیر شدن بود.

در زمانی که او سخنرانی می‌کرد، ووهانِ ۱۱ میلیون نفری قرنطینه شده بود و در تلاشی ناکام می‌کوشیدند تا مانع انتشار این ویروس شوند. در روزهای پس از ناپدید شدن «شی»، او چند نشست حزب کمونیست را رهبری کرد و با بازدیدکنندگان خارجی از جمله دبیر کل سازمان بهداشت جهانی دیدار داشت. در روزهای غیبت «شی» این گمانه زنی مطرح شده بود که او می‌کوشد اعتبار خود را حفظ کند. بنابراین، با حضور عیان خود می‌خواست این پیام را انتقال دهد که در حال تلاش برای مهار این ویروس است.«شی» در چند بیمارستان حضور یافت و با بسیاری سخن گفت اما باز هم نتوانسته این انتقاد را از او بزداید که «شی» به‌عنوان رئیس‌جمهور و عالی ترین مقام کشور از شیوع این ویروس مطلع بوده اما آن را پنهان کرده است. برخی گزارش‌ها حاکی است که تنها حدود یک درصد از مبتلایان به کرونا درگذشته‌اند و بالای ۸۰ درصد مبتلایان بدون مشکلات وخیم درمان شدند.

روز یکشنبه مقام‌های رسمی چین اعلام کردند که برای سومین روز پیاپی تعداد مبتلایان به ویروس کرونا و شیوع آن کاهش یافته است. با این حال، در چین تاکنون ۶۸ هزار نفر به این ویروس مبتلا شده‌اند و تعداد جان‌باختگان نیز ۱۶۶۵ نفر بوده است. در خارج از چین بیش از ۵۰۰ مورد ابتلا به کرونا در ۳۰ کشور تایید شده و تنها ۴ نفر در کشورهای فرانسه، هنگ‌کنگ، فیلیپین و ژاپن فوت کرده‌اند. وانگ یی، وزیر خارجه چین هم در مصاحبه‌ای با رویترز، با تشریح آمار جدید گفت که این نشان می‌دهد که «شیوع این ویروس کنترل شده است». سازمان بهداشت جهانی این بیماری جدید را به مخفف «بیماری ویروس کرونای ۲۰۱۹»، به نام «کووید ۱۹» می‌خواند. روز شنبه تدرو آدهانوم، رئیس سازمان بهداشت جهانی گفت که باید نحوه عملکرد چین درخصوص کنترل شیوع این بیماری را ستود. وی در عین حال همزمان از همه کشورها خواست که برای ورود این ویروس آمادگی داشته باشند.