فضای مجازی و آسیب‌های آن بر سلامت کودکان

امیرعلی علیشاهی محقق درباره تأثیر فضای مجازی بر کودکان اظهار کرد: پیشرفت سریع تکنولوژی و فناوری و کم سرعتی ماشین سواد رسانه‌ای باعث اختلالات فرهنگی و روانی در زندگی جوامع گوناگون شده است.

علیشاهی بیان کرد: توانمند سازی کودکان و نوجوانان برای زیستن در عصر کنونی به جز یادگیری سواد رسانه‌ای ممکن نیست، چراکه اصولا رسانه‌ها مبنایی القایی دارند و همین نکته باعث می‌شود تا به راحتی مخاطب منفعل را با واقعیت‌های ساختگی خود فریب دهند و همان گونه که می‌خواهند او را تربیت کنند.

وی افزود: اینستاگرام، تلگرام، توییتر، واتساپ، یوتیوب و... خدایان رسانه‌های اجتماعی هستند که اغلب برای گفت‌وگو و با خبر شدن از اوضاع و احوالات  یا اشتراک گذاری احساسات یکدیگر کاربرد دارند.

این محقق حوزه رسانه گفت: تحقیقات فراوانی در سراسر دنیا صورت گرفته است و همگی به این موضوع اذعان داشته‌اند که شبکه‌های اجتماعی تأثیری بد و منفی بر ذهن کودکان دارند و این آسیب‌ها می‌تواند طولانی مدت و برگشت ناپذیر باشد و شبکه‌های اجتماعی، خصوصا رسانه اجتماعی اینستاگرام، با درصد بالایی اعتیاد آور است، اعتیاد به لایک بالا، دنبال کننده بالا، دیده شدن زیاد همه و همه دلیلی بر استفاده طولانی مدت کودکان از این شبکه اجتماعی است.

علیشاهی ادامه داد: اما این اعتیاد به فضای مجازی ابتدای راه است، اصولاً آدمی به دنبال دیده شدن است که اگر از زمان کودکی صحیح شکل گرفته و تربیت شده باشد، باعث افزایش اعتماد به نفس، خودباوری، استقلال و بروز خلاقیت‌های رفتاری زندگی بعدی خواهد شد، اما در شبکه‌های اجتماعی این دیده شدن منجر به بروز شخصیت نمایشی در افراد می‌شود، به گونه‌ای که برای دیده شدن بیشتر حاضر به زیر پا گذاشتن تمامی ارزش‌های ابتدایی خود و جامعه هستند.

وی با بیان اینکه مطالب منتشره در این شبکه‌ها، قطعه‌ زیبایی از یک زندگی پر ماجراست، کودکان و نوجوانان با باور این مسائل تحت تأثیر قرار گرفته و سرخورده و در نهایت افسرده خواهند شد، اضافه کرد: ضعف تفکر انتقادی در مخاطب باعث می‌شود تا همان گونه بیندیشیم که صاحبان رسانه و سازندگان پیام‌ها می‌خواهند.

محقق حوزه رسانه تصریح کرد: عدم آموزش سواد رسانه‌ای درست به کودکان عواقب پر خطری همچون اختلال در هویت، کمرنگ شدن ارزش‌ها، عدم توجه به اخلاق درونی و صفات نیک و ارزشمند انسانی، تشویق رفتار‌های نمایشی از طرف جامعه و تمکین آن‌ها از سوی کودک، ارزش مداری و تأیید دلربایی، جذابیت‌های ظاهری و اغواگری و عشوه‌گری در جامعه، روی آوردن به فضای مجازی با هر بار دیده نشدن وی در دنیای واقعی، همه گیری پدیده "فخرفروشی"، ضعف اعتماد به نفس و خودکم بینی و ظاهر بینی را به دنبال خواهد داشت.

علیشاهی درباره منع کودکان در استفاده از فضای مجازی، گفت: کودکان را نباید منع کنیم، بلکه باید آماده زیست در آینده باشیم، حتما شما هم بار‌ها این ضرب‌المثل را شنیده‌اید: «رطب خورده منع رطب کی کند؟»، با شنیدن این ضرب‌المثل این مفهوم به ذهن می‌رسد که اگر کسی، دیگران را از کاری که خودش انجام می‌دهد، منع کند، نمی‌توان انتظار داشت که آن‌ها به حرف او عمل کنند.

وی با اشاره به اینکه باید بدانیم کودکان به سرعت و به دقت رفتار‌های والدین را در ذهن ثبت می‌کنند و در موارد مشابه تجربه‌های دیداریشان را به کار می‌گیرند، افزود: یکی از مواردی که والدین باید به کودکان خود آموزش دهند، نحوه حضور و استفاده از فضای مجازی است، پس بهتر است والدین در رفتار خود نسبت به استفاده از گوشی تلفن همراه و حضور در فضای مجازی به دقت عمل کنند و به فرزندانشان هم آموزش‌های لازم را بدهند تا از سنین پایین این رفتار‌های درست به صورت عادت در آن‌ها نهادینه شود.

محقق حوزه رسانه با تأکید بر اینکه باید ساعت مشخصی را صرف فضای مجازی کرد، گفت: پس بهتر است به فرزند خود بیاموزیم برای حضور در فضای مجازی باید زمان مشخص و هدف مشخصی داشته‌ باشد.