آیا شما به سندروم حافظه کاذب مبتلا هستید؟

 حافظه کاذب، معمولا زمانی رخ می‌دهد که مغز انسان خاطراتی قوی و غیرواقعی را در ذهن ایجاد می‌کند، اما چطور و چگونه، اصلا چه راه حلی برای درمان و رهایی از حافظه کاذب وجود دارد؟

یکی از ویژگی‌های حافظه انسان را شاید بتوان مستعد تحریفات و خطا‌ها دانست که حتی روانشناسان مدت طولانی است که علاقمند بررسی خطا‌ها و تحریفات حافظه هستند، به دلیل اینکه این چنین خطا‌هایی میتواند نظریه‌های مربوط به اینکه حافظه چگونه کار می‌کند را مشخص کند .

باید بدانید که حافظه انسان مستعد خطا‌های نظامداری است که بسیاری از این خطا‌ها بر اساس تجارب واقعی ساخته می‌شوند و شکل می‌گیرند که در بسیاری از مواقع حافظه‌ی کاذب در رابطه با مسایل کم اهمیت‌تر رخ می‌دهد، اما بسیاری از اوقات پیش میاید که همین حافظه‌ی کاذب پتانسیل این را دارند که به مشکلی جدی بدل شوند و از آن جای که محتوای حافظه کاذب ممکن است با واقعیت مغایرت داشته باشد طبیعی است مفاهیم وایده‌های واقعی ما را دچار تزلزل کند و ساخت شناختی فرد را با ابهاماتی مواجه سازد.

چرا که ساخت شناختی از طریق اتصال مفاهیم پیشین با مفاهیم جدید ایجاد می‌شود و با توجه به عدم همخوانی اطلاعات پیشین با محتوای حافطه کاذب امکان این اتصال وجود نخواهد داشت و همچنین محتوای حافظه کاذب می‌تواند ساختار ساخت شناختی پیشین را متزلزل سازد.

سندروم حافظه کاذب به مواردی اطلاق می‌شود که فرد وقایعی را که هرگز اتفاق نیفتاده است را به یاد می‌آورد. این مشکل که تحت عنوان تحریف حافظه نیز شناخته می‌شود می‌تواند از نظر فرد بسیار روشن و واضح باشد؛ در حالیکه معمولا تحت تاثیر عواطف و هیجانات قرار دارد به خصوص خاطراتی که حاکی از خشنونت و سوءاستفاده‌های مرتبط با دوران کودکی است و با استفاده از روش‌های درمان استرس می‌توان به بهبود وضعیت بیمار کمک کرد.

همانطور که می‌دانید؛ خاطرات بسیار پیچیده هستند. شاید شما آن‌ها را به عنوان رویداد‌های سیاه یا سفید تصور کنید، در حالیکه حقیقت این است که خاطرات قابل تغییر هستند و می‌توانند به صورتی غیر واقعی شکل بگیرند.

در واقع، رویداد‌ها به مرور از حافظه کوتاه مدت به حافظه بلند مدت انتقال می‌یابند و این فرایند معمولا در حین خواب اتفاق می‌افتد. هنگام انتقال وقایع به حافظه بلند مدت ممکن است که همه جزئیات منتقل نشده و به این ترتیب حافظه کاذب شکل بگیرد.

چه کسی می‌تواند کمی از جزئیات مهم را فراموش نکند؟؛ با وجودی که از احتمال اشتباه بودن خاطرات آگاهیم اما برخی افراد متوجه نیستند خاطرات اشتباه چقدر رایج است.

افراد زیادی به طور قابل توجهی مستعد پذیرش پیشنهاد‌ها هستند و این یعنی می‌توانند از اتفاقات و چیز‌هایی که واقعا اتفاق نیفتاده بودند خاطره بسازند.

بعنوان مثال:

بیشتر اوقات این حافظه کاذب تقریبا برای دیگران مشکل ساز نیست، تصور اینکه کلید را به خانه آورده و در آشپزخانه آویزان کرده اید، اما در حقیقت آن را بیرون از خانه و در ماشین گذاشته اید.

در برخی موارد دیگر، حافظه کاذب می‌توانند معانی اشتباهی داشته باشند. تحقیقات نشان داده اند حافظه کاذب یکی از علل عقاید نادرست هستند.

عوامل مختلفی می‌توانند در ایجاد حافظه کاذب نقش داشته باشند. از جمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

ادراک نادرست که ما خودمان در زمان بازسازی صحنه خاطراتمان موارد اشتباه یا کدگذاری نشده را به آن اضافه می‌کنیم.

استنتاج‌هایی که در اثر تداخل اطلاعات قدیمی فرد با اطلاعات جدید او صورت می‌گیرد. حدس و گمان‌های افراد در زمان فراخوانی جزئیات یک واقعه در این دسته قرار می‌گیرد.

احساسات؛ که در این زمینه احساسات منفی و احساساتی که باعث برانگیختگی بالای افراد می‌شوند می‌توانند در تحریف حافظه و شکل گیری حافظه کاذب نقش مهمی را ایفا کنند.

اطلاعات غلط که در اثر ترکیب با اطلاعات درست فرد باعث تحریف در حافظه می‌شوند.

ترکیب رویدادها؛ برای مثال ممکن است شما در زمان یادآوری یک رویداد خاطرات مشابه دیگری را نیز به یاد آورده و بازگو کنید.

طبق تحقیقات انجام شده؛ حافظه کاذب ساده و راحت ایجاد می‌شود.

در یک تحقیق از گروهی افراد که یک فیلم تصادف برایشان نمایش داده شده بود سوال شده و از ان‌ها خواسته شد در مورد چیزی که در فیلم دیده بودند توضیح دهند.

از برخی اعضا پرسیدند "وقتی اتومبیل‌ها به هم کوبیدند چقدر سریع می‌رفتند؟ "، از گروهی دیگر سوالاتی مشابه پرسیده، اما به جای کلمه‌ی کوبیدن از ضربه زدن استفاده کردند.

یک هفته بعد تستی مربوط به تصادف به اعضا داده شد. کسانی که از کلمه‌ی به هم کوبیدن برایشان استفاده شده بود اغلب خاطره‌ی نادرستی از دیدن شیشه‌ی شکسته در فیلم داشتند.

باید بدانید که؛ زمان می‌تواند روی ایجاد حافظه کاذب اثر داشته باشد.

دانشمندان نشان داده اند حافظه کاذب با گذشت زمان زیادی از ایجاد خاطره‌ی اصلی به سادگی شکل می‌گیرد. برای مثال در تست شاهدان تصادف، طول زمان بین سانحه و پرسیدن سوال در مورد آن در چگونگی ایجاد خاطرات اشتباه نقش داشت.

اگر بعد از بروز اتفاق مصاحبه‌ای انجام شود، وقتی جزئیات هنوز واضح هستند، اغلب افراد به احتمال کمتری تحت تاثیر اطلاعات نادرست قرار می‌گیرند. با این وجود اگر مصاحبه برای مدت زمانی به تعویق بیفتد اغلب تحت تاثیر حافظه کاذب قرار می‌گیرند.