والدین اینستاگرامی و کودکان کار مجازی

"کودک کار"؛ عبارتی که به محض جاری شدن از زبان، ذهن خودآگاه به سمت کودکانی از خانواده‌های ضعیف می‌رود که در سرمای زمستان در چهارراه‌ها در حالی که دستانشان یخ‌زده، مشغول فروش گل، فال و... هستند. از چهارساله‌ها تا نوجوانانی که در ساعت‌های مختلف شبانه‌روز در پیاده‌رو و وسط خیابان‌ها محصولات مختلفی را برای کسب روزانه‌شان به مردم می‌فروشند.

اما با روی کار آمدن شبکه‌های اجتماعی جامعه شاهد شکل‌گیری نوع جدیدی از سوءاستفاده از کودکان برای کسب درآمد شد، "کودکان کار مجازی"... .

این کودکان لباس آلوده، پاره و پوسیده به تن ندارند، محل کارشان به جای پشتِ چراغ‌‌های قرمز، خانه‌های لوکس است، با لباس‌های لاکچری پشت یک دوربین نشسته‌اند و به جای بازی با عروسک و دویدن دنبال توپ‌شان برای سوژه‌شدن، ژست‌های بزرگسالانه گرفته‌اند تا عکاس به خواسته‌اش برسد، در تلاش هستند تا انتظار پدر و مادر را برای تلفظ دیالوگ‌های دیکته‌شده تبلیغاتی برآورده کنند.

شاید همین که حالا ابزاری برای تبلیغات پدران و مادران‌شان شده‌اند سال‌ها بعد برایشان دلیل این اقدامات سوال شود و شاید هم معترض به این وضع، اما والدین بدون توجه به آینده و خواسته فرزندانشان مشغول فروش شیرین‌کاری‌ها و رفتارهای کودکانه‌ای هستند که شاید در بزرگسالی مایه خجالت فرزند شود و زمینه سرخوردگی آن‌ها را در آینده به‌همراه داشته باشد.

پسرم به آموزش‌ها برای انجام تبلیغات در اینستاگرام عادت کرده است

مونا یکی از مادرانی است که با استفاده از تصاویر کودک خود پیجی با فالوورهای بالای 50 کا ایجاد کرده است؛ اظهار کرد: وقتی پسرم به دنیا آمد این پیج را برایش ساختم، آن زمان فقط می‌خواستم یک آلبوم مجازی برای پسرم داشته باشم که تصاویر آن را برایش ثبت کنم.

وی افزود: بعد از مدتی که فرزندم بزرگ‌تر شد وفیلم شیرین‌کاری‌هایش را منتشر کردم تعداد دنبال‌کننده‌هایم بالاتر رفت و همزمان با این موضوع پیشنهاداتی هم برای تبلیغات در پیج دریافت می‌کردم، که برای برخی از آن‌ها از پسرم هم استفاده می‌کردم.

این کاربر فضای مجازی بیان داشت: بعد از مدتی دیگر کسی تبلیغات بدون حضور پسرم نمی‌خواست و من هم چون درامد خوبی برایم دارد و فقط آموزش پسرم را نیاز دارد قبول می‌کنم.

وی با بیان اینکه امروز تکنولوژی پیشرفت کرده و این موضوع را که می‌گویید برای فرزندم مضر است را قبول ندارم ادامه داد: درست است که پسرم برای یادگیری‌ها کمی غر می‌زند اما دیگر عادت کرده و این موضوع را به‌عنوان بخشی از فعالیت روزانه خود پذیرفته است. (مونا از مردم چهارمحال و بختیاری نیست و به صورت آنلاین در اینستاگرام این مصاحبه از وی گرفته شد)

آنچه که به وضوح دیده می‌شود درجه اهمیت کسب لایک و فالوور و به طور کلی توجه مخاطبان اجتماعی به حدی برای این والدین بالاست که موارد گفته شده عملا نادیده گرفته می‌شود و صرفا جنبه مادی کار در بالاتری اولویت خودنمایی می‌کند. پدر و مادری که این شیوه را برای کسب درآمد انتخاب کرده‌ است تنها و تنها به تعدادفالوورهایشان توجه دارند، این درحالی است که متخصصان امر بارها در این خصوص هشدار داده‌اند و از خانواده‌ها خواسته‌اند که کودکان و رفتارهای آن‌ها ابزار کسب درآمد نیستند و نباید به خاطر طمع، فرزندان‌ را فدا کنند. با این وجود هر روز شاهد افزایش قارچ‌گونه این صفحات در اینستاگرام هستیم.

اما در این بین هستند افرادی که برای کودکانشان احترام قائل بوده و حریم شخصی کودکشان برایشان اهمیت بالایی دارد.

برای فالوورهایم از شیرین‌کاری‌های دخترم می‌گویم اما تابه‌حال حتی یک فیلم و عکس از وی منتشر نکردم

احمدی یکی از مادران چهارمحالی اظهار کرد: دو سال است که فعالیتم را در توییتر آغاز کردم و در این مدت 8 هزار دنبال‌کننده دارم.

وی با بیان اینکه در پیجم از شیرین‌کاری‌های دخترم برای فالوورهایم پست می‌گذارم اضافه کرد: همه بچه من را و شیرین‌کاری‌هایش را می‌شناسند اما در این مدت حتی یک عکس یا فیلم هم از دخترم منتشر نکردم و عقیده دارم نباید اجازه داد حریم خصوص فرزندم شکسته شود چون این موضوع در آینده باعث خجالت فرزندم می‌شود.

احمدی ادامه داد: من نمی‌دانم چرا برخی از خانواده‌ها فرزندانشان را بدون آنکه خودشان بخواهند به این عرصه می‌آورند و مجبورشان می‌کنند کاری را که آن‌ها می‌‍خواهند انجام دهند، کودک باید کودکی کند و این درست نیست از همان ابتدا درگیر چنین مسائلی شود.

احمدی افزود: بارها و بارها از سوی مخاطبانم برای انتشار عکس و فیلم دخترم درخواست داشتم اما هرگز به خود اجازه چنین کاری را نمی‌دهم زیرا این کار را درست نمی‌دانم.

انزواطلبی در بزرگسالی، نتیجه انتشار تصاویر کودک در بچگی

مرتضی عسگری رئیس پلیس فتای چهارمحال و بختیاری اظهار کرد: براساس حقوق کودکان در کنوانسیون بین‌المللی کودک که ایران نیز از سال 72 به آن پیوست الزاماتی برای خانواده‌ها درنظر گرفته شده است که درمورد کودکان باید رعایت شود.

وی با بیان اینکه تا سن 18 سالگی افراد کودک محسوب می‌شوند ادامه داد: در این مدت کودک حقوقی را نسبت به والدین دارد ازجمله اینکه والدین در این مدت باید بر رفتار کودکان در فضای مجازی نظارت داشته باشند و هر مشکلی برای فرزندان پیش آید که باعث شود کودک تبدیل به مجرم شود، خانواده باید در مقابل قانون پاسخگو باشد.

عسگری تاکید کرد: در دیگر کشورها شاهدیم که والدین رفتارهای نظارتی بر فعالیت فرزندان خود در فضای مجازی ندارند و حضور بی‌مهابای کودکان در این فضا سبب می‌شود سرپرستی کودکان از خانواده‌ها گرفته و به نهادهای حمایتی سپرده شوند.

رئیس پلیس فتای چهارمحال و بختیاری با اشاره به تبعاتی که انتشار عکس‌های خصوصی کودکان در فضای مجازی توسط والدین دارد ادامه داد: متاسفانه ما شاهدیم برای کودکی که هنوز متولد نشده از سوی پدر یا مادر یک صفحه اجتماعی ایجاد می‌شود و عکس‌ها از قبل از تولد و در لحظه به لحظه رشد کودک به اشتراک گذاشته می‌شود، این کلکسیون گاهی همراه می‌شود با کلیه رفتارها و شیطنت‌های کودکان و این درحالی است که در بیشتر موارد کودک در بزرگسالی خود رفتارش را تقبیح می‌کند.

وی با اشاره به عدم توجه والدین به مشکلاتی که در آینده برای کودکان پیش خواهد آمد یادآور شد: این پدر و مادرها حتی برای یک دنبال‌کننده یا لایک بیشتر حاضر هستند تصاویر و فیلم‌های کودک خود را منتشر کنند و حتی در برخی از موارد حیثیت کودک را نیز به خطر می‌اندازند.

عسگری بیان داشت: کودکی که حریم خصوصیش این‌گونه نقض می‌شود در آینده اگر بخواهد در جایی مشغول به کار شود یا تشکیل خانواده دهد، با مشکل مواجه می‌شود و در برخی از موارد شاهدیم که بچه‌ها در بزرگسالی انزواطلب شده و نسبت به فضای مجازی تنفر پیدا می‌کنند.

‌

رئیس پلیس فتای چهارمحال و بختیاری با اشاره به رشد با شیب تند این‌گونه رفتارها در سال‌های قبل خاطرنشان کرد: در سال‌های اخیر با ارتقای سواد رسانه‌ای که مورد تاکید رهبر معظم انقلاب هم بوده بروز این‌گونه رفتارها درحال کنترل است.

در قوانین جرایم رایانه‌ای انتشار یا در دسترس دیگران قرار دادن اطلاعات خصوصی، جرم است

وی به سخن رهبر معظم انقلاب که فرمودند از فضای مجازی استفاده کنید اما استفاده درست اشاره و یادآور شد: فرهنگ‌سازی برای استفاده از فضای مجازی مورد تاکید رهبر انقلاب است و اگر این موضوع مورد توجه قرار گیرد، دیگر شاهد بروز چنین انفاقاتی نخواهیم بود.

عسگری تاکید کرد: در قوانین جرایم رایانه‌ای انتشار یا در دسترس دیگران قرار دادن اطلاعات خصوصی، جرم است و کودک بعد از رسیدن به سن بزرگسالی می‌تواند از کودک خود شکایت کند و تا قبل از آن می‌تواند از مراکز حمایتی کمک بگیرد اما در جامعه ما به دلیل سنتی بودن این موضوع هنوز باب نشده است.

رئیس پلیس فتا چهارمحال و بختیاری با اشاره به ماده 745 قانون مجازات اسلامی گفت: در این قانون جزئیات مجازات درخصوص انتشار صوت، تصویر، فیلم و... در فضای مجازی یا در دسترس قرار دادن که عرفاً منجر به هتک حرمت شود توضیح داده شده و مجازات آن را حبس از 91 روز تا دو سال و جزای نقدی از 5 میلیون ریال تا 40 میلیون ریال عنوان کرده است.

وی ناآشنایی خانواده‌ها به قانون و درنظر نگرفتن حریم خصوصی برای کودکان را علت اصلی انتشار عکس و فیلم کودک در فضای مجازی عنوان کرد و بیان داشت: برخی از این رفتارها زیبنده فرهنگ اسلامی نیستند و همه برگرفته از فرهنگ غربی و تقلید از برخی از سلبریتی‌ها هستند.

همان‌طور که حق و حقوق کودکان در عالم حقیقی قابل پیگیری است و باید رعایت شود، رعایت حقوق و کرامت کودک توسط والدین در فضای مجازی ضروری است و رعایت نکردن آن، به نوعی ورود به حریم خصوصی کودکانی است که قادر به تصمیم‌گیری و احقاق حق خود نیستند، در پیمان‌نامه حقوق کودک، این‌طور آمده است، کودک حق برخورداری از حریم خصوصی و کرامت انسانی را داشته و سوءاستفاده از تصویرش توسط والدین چه با هدف درآمدزایی باشد یا خیر، بدون اجازه کودک، نقض حریم خصوصی اوست، درواقع وقتی والدین فرزندانشان را ابزاری برای کسب درآمد و تبلیغ محصولات شرکت‌ها قرار می‌دهند، این رفتار با برخی قوانین در حقوق کودک و کنوانسیون‌های حمایت از حقوق کودک و قانون جرایم رایانه‌ای منافات دارد و جرم آشکار تلقی می‌شود.

بنابراین انتظار می‌رود سازمان‌های فعال در این عرصه اقدام کرده و اجازه ندهند حقوق کودکان اینگونه ضایع شود.