درمان زردی نوزادان با این روش ساده

اخیراً تصویری از یک نوزاد در فضای مجازی و شبکه‌‌های اجتماعی منتشر شد که نشان می‌داد بدن یک نوزاد برای درمان "زردی" با تیغ‌زدن‌های متعدد (به‌اصطلاح چهل‌تیغ!) مجروح شده است.

متأسفانه بدون اینکه توضیح خاصی درباره درستی یا نادرستی چنین اقدامی داده شود، تصویر این نوزاد دست به دست در فضای مجازی بازتاب گسترده‌ای پیدا کرد و البته شاید هدف برخی از انتشار گسترده این تصویر، تخطئه طب سنتی و نسبت دادن چنین  روش‌های غلطی به طب سنتی بوده تا در این معرکه و از این آب‌ گل‌آلود، ماهی شوم خود را شکار کنند!

اما آنچه به‌اختصار می‌توان در این رابطه گفت، این است که در حوزه طب سنتی، راهکارهای بسیار ساده و کاملاً بدون عارضه‌ای برای درمان "زردی نوزادان" وجود دارد و به هیچ وجه، تیغ‌‌زدن‌های متعدد به بدن نوزاد مورد تأیید هیچ یک از منابع طب سنتی و اساتید مبرز این حوزه نیست!

یکی از روش‌های مؤثر برای درمان سریع و بدون عارضه زردی نوزادان، "گرفتن دو تا چهار قطره خون از لاله گوش نوزاد" است؛ به این صورت که با ایجاد یک خراش میلی‌متری بسیار سطحی در قسمت نرمی فوقانی گوش نوزاد و با اندکی فشار دو انگشت دست به این ناحیه، دو تا چهار قطره خون از لاله گوش نوزاد گرفته می‌شود و همین روش بسیار ساده، باعث کاهش محسوس زردی نوزاد می‌شود.

اما در پی انتشار تصویر نوزادی که در سطور بالا به آن اشاره شد و دست به دست شدن روش غلطی که مورد تأیید هیچ از اساتید طب سنتی نیست، "محمود خدادوست" که تا چندی پیش به‌عنوان مدیرکل دفتر طب ایرانی وزارت بهداشت شناخته می‌شد و به‌دلیل عملکرد نامطلوب و ضعیف بیش از 12ساله خود در حوزه طب سنتی وزارت بهداشت از این سمت "عزل" شد، بدون اینکه تفکیکی بین روش‌های غلطی مانند تیغ‌زدن‌های متعدد بر بدن نوزاد با روش صحیح خون‌گیری مختصر از لاله گوش نوزاد قائل شود،‌ انتشار تصویر این نوزاد را دستمایه تخطئه مجدد روش‌های پذیرفته‌شده و مجرب طب سنتی قرار داده است!

خدادوست در گفت‌وگویی مدعی شده است "مستندات کافی برای درمان زردی نوزاد از طریق تیغ زدن بر روی بدن یا پشت گوش نوزاد نداریم ... از نظر اخلاق پزشکی اگر قرار است یک مداخله‌ای برای درمان بیماران انجام شود بایستی هم از نظر علمی به مؤثر بودن درمان و هم نسبت به بی‌ضرر بودن و بی‌خطر بودن آن درمان اطمینان وجود داشته باشد یعنی هم مطمئن باشیم درمان عارضه‌ای را برای نوزاد ایجاد نمی‌کند و هم مطمئن باشیم درمان اثربخش است بنابراین روش تیغ زدن بر بدن نوزاد را برای درمان زردی به‌دلیل عدم وجود مستندات کافی توصیه نمی‌کنیم."

بررسی عملکرد ضعیف محمود خدادوست در حوزه ترویج و توسعه طب سنتی در بدنه وزارت بهداشت، مسئله‌ای است که باید به‌صورت مجزا مورد بررسی مفصل قرار گیرد و مقصران فرصت‌سوزی 13ساله در ترویج و توسعه طب سنتی به‌صورت صریح و شفاف به مردم معرفی شوند و این‌که چرا پس از گذشت حدود 13 سال از تشکیل معاونت و اداره‌کل طب سنتی در وزارت بهداشت، توفیقی در توسعه حداقلی طب سنتی در سطح کشور رخ نداد، باید به‌دقت مورد آسیب‌شناسی اساتید این حوزه و رسانه‌ها قرار گیرد اما در این مجال، "دکتر رضا منتظر" از پژوهشگران و مؤلفان برتر و شناخته‌شده طب سنتی و طب ایرانی ــ اسلامی کشورمان در قالب مطلب کوتاهی به ادعای اخیر محمد خدادوست پاسخ داده که در ادامه آمده است:

"خراش دادن لاله گوش نوزاد و چند قطره خون گرفتن از آن در برخی موارد به‌وضوح  موجب بهبود زردی نوزاد می‌شود البته در مواردی هم تأثیر ندارد؛ بنده در موارد متعددی تجربه این کار را داشته و نتایج  آن را دیده‌ام مثلاً در یک مورد نوزادی با زردی 19 را نزد من آوردند که قرار بود بستری شود اما پس از خراش سطحی گوش این نوزاد و گرفتن چند قطره خون، در کمتر از 24 ساعت، آزمایش صورت‌گرفته از این نوزاد، میزان زردی را 12 نشان داد.

خود متخصص اطفالی که قصد بستری این نوزاد را داشت با بنده تماس گرفت و اظهار شگفتی کرد که چنین چیزی را تا به حال ندیده است؛ حتی در ادامه، پروپوزال یک طرح تحقیقاتی بر این مبنا را تنظیم کرد اما متأسفانه دانشگاه با اجرای آن مخالفت کرد!

در کتاب "دقایق العلاج" از منابع طب ایرانی ــ اسلامی نیز به فواید این کار (خون‌گیری از لاله گوش) برای اطفال اشاره شده است.

این‌که خدادوست می‌گویند مستندات کافی وجود ندارد، ظاهراً منظورشان این است که به‌صورت مقاله علمی و کار آماری ارائه نشده است.

اولاً این اشکال برای کل طب سنتی وارد است یعنی با این نگاه، ما نباید هیچ تجویزی بر اساس دستورالعمل‌های طب سنتی برای بیماران داشته باشیم چون مقاله علمی برای آن وجود ندارد! و با مبنای استدلال اخیر خدادوست، هیچ تجربه‌ای ولو در کتاب بوعلی سینا درج شده باشه نباید تجویز شود مگر اینکه تبدیل به مقاله علمی شده باشد!!

آیا منطقی است در شرایطی که با افزایش روزافزون بیماری‌ها مواجهیم و هزینه‌های بستری و درمان مردم را زیر خط فقر می‌برد، از اقدامات درمانی ساده و بدون عارضه طب سنتی به‌بهانه این که هنوز مقاله نشده چشم‌پوشی کنیم؟!

ثانیاً؛ اگر مستندات آماری وجود ندارد، قصور از کیست؟ خدادوست بیش از 10 سال معاون و مدیرکل طب سنتی وزارت بهداشت بوده است؛ وی چند بار فراخوان داد که به‌طور مثال پزشکان باتجربه، مستندات و تجارب درمانی موفق خود را در اختیار معاونت طب سنتی وزارت بهداشت بگذارند و آنها را آموزش دهند؟!

کسی در ارزش کار علمی و تبدیل فرضیات قدیم به زبان روز تردید ندارد، اما آیا هیچ عقل سلیمی می‌پذیرد که همه این تجارب هزارساله طب سنتی متوقف شود تا آقایان سالی چند تا مقاله تولید کنند که البته آن مقاله‌ها هم در دانشکده‌های طب سنتی در حال خاک خوردن است؟!

آیا چنین اظهارنظرهای نسنجیده و فاقد منطق، عمل به فرمایش رهبری است که در ابلاغیه خود، توسعه و نهادینه کردن طب سنتی را از مسئولان مربوطه خواسته‌اند؟!

خدادوست در دوران مسئولیت خود منشأ خدماتی شده‌ اما فرصتهای زیادی را هم از دست داده و به خیلی  از اولویتها که موظف به انجام آن بوده، عمل نکرده است؛ حالا عجیب است که بعد از برکناری از سمت قبلی خود همچنان طلبکارانه و با ژست علمی در جای مدعی نشسته و در برابر تفریط‌های خود، سایرین را افراطی می‌خواند!!"