ترمیم سریع‌تر زخم‌ها با ورزش

فرناز المعی‌نژاد متخصص فیزیوتراپی درباره اثر ورزش بر روند ترمیم زخم اظهار کرد: یکی از شرط‌های اصلی سلامت عمومی، داشتن سبک زندگی فعال و تؤام با ورزش است، این موضوع به ویژه در افرادی که مدت طولانی در بیمارستان بستری بوده‌اند یا دچار زخم شده‌اند، صدق می‌کند. ورزش‌های آمادگی جسمانی، موجب ارتقاء بهداشت روانی، کاهش احتمال ابتلا به عفونت و افزایش سرعت ترمیم زخم می‌شود.

او بیان کرد: شاید ورزش کردن برای بیماری که دچار زخم است، سخت باشد، اما وظیفه کادر پزشکی و درمانی این است که چنین فردی را تا حد ممکن فعال نگه دارد، علاوه بر فوایدی که ورزش روی سلامتی سیستم قلبی-تنفسی، افزایش طول عمر و سلامت روانی دارد، بر روند ترمیم زخم هم به شکل مستقیم و غیر مستقیم اثر می‌گذارد.

این متخصص فیزیوتراپی افزود: ورزش کردن بهداشت روانی را ارتقاء می‌دهد، همچنین با افزایش میزان هورمون‌های شادی در بدن، احتمال افسردگی کاهش پیدا می‌کند که این موضوع به ویژه در افرادی که مدت طولانی در بیمارستان بستری بوده‌اند یا مدت طولانی خدمات بهداشتی و درمانی را در منزل دریافت کرده‌اند، بسیار اهمیت دارد، چرا که این افراد بیشتر در معرض ابتلا به مشکلات روانی هستند.

المعی‌نژاد تأکید کرد: ورزش کردن التهاب را کاهش می‌دهد؛ باقی ماندن التهاب در بافتی که به زخم دچار است، سرعت ترمیم زخم را کمتر می‌کند؛ هر چه التهاب بافت کمتر باشد، زخم سریعتر بهبود پیدا می‌کند و ترمیم می‌شود. ورزش و فعالیت فیزیکی میزان واسطه‌های شیمیایی التهاب‌زا را در خون کم می‌کند، بنابراین ورزش علاوه بر ترمیم سریعتر زخم، اثر تسکینی هم در موضعی که به زخم دچار شده است، دارد.

او تصریح کرد: ورزش میزان آسیب‌های اکسیداتیو را کاهش می‌دهد، فعالیت فیزیکی از اثر تخریبی رادیکال‌های آزاد جلوگیری می‌کند، هنگام ورزش سوخت و ساز بدن افزایش پیدا می‌کند و تولید رادیکال‌های آزاد هم بیشتر می‌شود. رادیکال‌های آزاد مولکول‌هایی هستند که در بخش بیرونی خود الکترون جفت نشده دارند، بنابراین میل ترکیبی آنها با سایر مولکول‌ها و اتم‌ها بالاست و ترکیبات پایداری تولید می‌کنند که می‌توانند برای بدن مضر باشند. اما از سوی دیگر، تولید این رادیکال‌های آزاد هنگام ورزش به شکل عکس العملی میزان آنتی‌اکسیدان‌های خون را افزایش می‌دهد، آنتی‌اکسیدان‌ها با این رادیکال‌های آزاد واکنش نشان می‌دهند و آن‌ها را خنثی می‌کنند.

این متخصص فیزیوتراپی گفت: افراد مسن و مبتلایان به دیابت میزان رادیکال‌های آزاد  خونشان بالاتر است، بنابراین نقش ورزش در کاهش این رادیکال‌های آزاد و تسریع روند ترمیم بافت بسیار اهمیت دارد.

المعی‌نژاد اظهار کرد: پانسمان، درد و تابش اشعه ماوراء بنفش خورشید روی زخم موجب می‌شوند که فعالیت فیزیکی فرد مبتلا به زخم کاهش پیدا کند، بنابراین کادر پزشکی اعم از پزشک، فیزیوتراپیست و پرستار متخصص در ترمیم زخم باید با راهنمایی مناسب، فرد را از نظر فیزیکی فعال نگه دارند و اثر‌ات منفی کم‌تحرکی را به حداقل برسانند.

او بیان کرد: یکی از مهم‌ترین موارد، تشویق دائمی فرد دارای زخم به فعالیت در هوای آزاد یا در صورت امکان نداشتن، تحرک بیشتر در خانه است. انجام ورزش‌های هوازی مانند پیاده‌روی، دویدن آرام، یوگا و تای‌چی بسیار پیشنهاد می‌شود. افرادی که به زخم در پا‌ها دچار هستند، می‌توانند علاوه بر مشاوره با فیزیوتراپیست خود، ورزش‌های دست، اندام‌های فوقانی و تنه را بیشتر انجام دهند، همچنین انجام تمرین ورزش با وزنه و کش در اندام‌هایی که سالم هستند اثر‌ات فیزیولوژیکی ورزش را در ترمیم زخم افزایش می‌دهد.

این متخصص فیزیوتراپی افزود: شُل شدن پانسمان هنگام ورزش، علاوه بر اینکه فعالیت فیزیکی فرد را محدود می‌کند موجب آلودگی زخم هم می‌شود، بنابراین باید ضمن مشاوره با پرستار متخصص در ترمیم زخم از پانسمان‌هایی استفاده شود که محکم و بادوام‌تر هستند. تابش مستقیم اشعه ماوراء بنفش خورشید در التهاب و تحریک بافت زخمی و کندتر شدن روند ترمیم زخم تأثیر مستقیمی دارد، بنابراین ضمن استفاده از پانسمان مناسب، افراد هنگام ورزش باید از لباس ورزشی مناسب که تنگ هم نباشد، جهت پوشش کامل زخم استفاده کنند.

المعی‌نژاد گفت: ورزش سنگین در تعریق بیشتر و مرطوب شدن پانسمان زخم نقش دارند که این موضوع احتمال ابتلا به عفونت در زخم را افزایش می‌دهد، بنابراین افراد باید از پانسمان و چسب‌های ضد آب برای نگهداری پانسمان روی زخم استفاده کنند.

او یادآوری کرد: افزایش میزان فعالیت فیزیکی و ورزش برای بیمار دارای زخم بسیار اهمیت دارد، تشویق روانی فرد و آگاه‌تر کردن او از اثر‌ات مفید ورزش در ترمیم زخم، استفاده از پانسمان‌های مناسب و ضد آب، همچنین داشتن رژیم غذایی سرشار از ویتامین C و سایر آنتی‌‌آکسیدان‌ها، تاثیر مخرب کم‌تحرکی را در فرد به حداقل می‌رساند.