راهکار اصلی پیشگیری از سنگ کلیه

سنگ کلیه در تمام دنیا جز یکی از بیماری‌های شایع کلیه به شمار می‌رود و یکی از علل خراب شدن کلیه‌ها است. کشور ما بر روی کمربند سنگ کلیه قرار داشته و در واقع این کشورها که روی کمربند سنگ قرار دارند جز کشورهای خشک بوده و متأسفانه شیوع سنگ کلیه در کشور ما بالاست و یکی از معضلاتی بوده که سلامت مردم را درگیر می‌کند.

همچنین یکی از بیشترین مراجعات به اورژانس‌های کشور به دلیل سنگ‌های کلیوی است چرا که دفع سنگ‌های کلیوی همراه با درد شدید بوده و همچون دردهای زایمانی است و اگر کسی یکبار آن را تجربه کرده باشد هیچگاه فراموش نمی‌کند.

سنگ‌های کوچک راحت دفع می‌شوند البته درد بیشتری دارند و 80 درصد سنگ‌های ریز 8 میلی‌متر خود به خود با آب خوردن و مراقبت دفع می‌شوند، ولی سنگ‌های بزرگ در کلیه جاگیر شده و اگر حرکت نکنند اصلا شخص متوجه نمی‌شود و روز به روز بزرگ‌تر شده و فرد در نهایت با درد پهلوی مبهم و یا علائم گوارشی همچون بی‌اشتهایی و تهوع به پزشک مراجعه می‌کند. خوشبختانه امروز با وجود سونوگرافی و امکانات تشخیصی موجود سنگ کلیه بسیار زود تشخیص داده می‌شود و معمولا‌ً در مراحلی تشخیص داده می‌شوند که قابل درمان است و می‌توان از خراب شدن کلیه جلوگیری کرد. 

سیم فروش: ما در کشور نسبتاً گرم و خشک زندگی می‌کنیم و افرادی که در مشاغلی همچون کشاورزی زیر تابش نور خورشید فعالیت می‌کنند، بیشتر احتمال دارد به دلیل تعرق زیاد و مصرف آب کم هسته اولیه سنگ در کلیه‌شان تشکیل می‌شود، بنابر این کلید پیشگیری طلایی سنگ کلیه آب خوردن است. برخی فکر می‌کنند انواع مایعات همچون آب میوه می‌تواند در پیشگیری از بروز سنگ کلیه مؤثر باشد در حالی که زیاد مصرف کردن آب میوه به دلیل داشتن اگزالات عوارض داشته و مشکل‌ساز است.

هیچ مایعی جای آب را در پیشگیری از سنگ کلیه نمی‌گیرد و آن قدر باید آب در طول روز بنوشیم که رنگ ادرار به طرف رنگ روشنی باشد. میزان آبی که هر فرد نیاز دارد بنوشد بستگی به فعالیت بدنی آن دارد کسی که فعالیت بدنی زیادی دارد و یا در محیط گرم کار می‌کند آب بیشتری برای نوشیدن نیاز دارد. به طور متوسط باید به میزانی آب بخوریم که روزی 2 تا 3 لیتر ادرار دفع کنیم. چای کمرنگ نیز مؤثر است ولی چای پررنگ عوارض به همراه دارد.

موضوعی که اشتباهاً مردم و برخی از پزشکان تصور می‌کنند این است که برای پیشگیری از سنگ کلیه نباید زیاد لبنیات خورد در حالی که امروزه خلاف این مسئله ثابت شده است. به طوریکه مصرف روزانه شیر یک تا 2 لیوان شیر مورد نیاز است و حتی برای پیشگیری از سنگ کلیه توصیه می‌شود. قرص‌های کلسیم و ویتامین می‌تواند سبب بروز سنگ کلیه شود و اگر فرد مایعات زیادی با این قرص‌ها مصرف نکند احتمال اینکه دچار سنگ کلیه شود بسیار زیاد است. افراد مسن نباید خودشان را از مصرف شیر و انواع لبنیات دور کنند و مصرف روزی یک تا دو لیوان شیر لازم و بلامانع است.

اگر کسی سابقه سنگ‌سازی دارد و کلیه‌هایش سنگ داشته باید بیشتر آب بخورد و حدود سه لیتر خروجی ادرار آن باشد و این بدان معناست که روزانه حدود 4 لیتر آب برای نوشیدن نیاز دارند، البته بسته به نوع سنگ نیز برخی از راه‌های پیشگیری وجود دارد که هر فردی باید طبق نظری که پزشک اعلام می‌کند اقدامات لازم را انجام دهد. همچنین افرادی که سابقه سنگ‌سازی در کلیه‌هایشان را دارند لازم است هر 6 ماه یکبار نسبت به انجام سونوگرافی اقدام کنند تا اگر کلیه دچار سنگ شده در مراحل اولیه آن را شناسایی و اقدامات لازم را انجام دهند. 

سیم فروش: در همه سنین سنگ کلیه شایع است ولی در کشور ما آمار دقیقی از سن بروز سنگ کلیه نداریم ولی آنچه که مسلم است این بوده سنگ کلیه هم در مردان و هم در زنان شایع است ولی آمار آن در مردان کمی بیشتر است.

اطفال نیز ممکن است کلیه‌هایشان سنگ بسازد که در چند سال اخیر متأسفانه این میزان بیشتر شده و یکی از دلایل آن این بوده که به والدین اطلاع داده شده که در 6 ماهه اول فقط شیر مادر به نوزاد داده شود و نوزاد نیاز به نوشیدن آب ندارد در حالی که باید به نوزاد نیز آب داد و نباید نوزاد را محروم از نوشیدن آب کرد همچنین باید توجه داشت که اگر کلیه نوزاد سنگ‌ساز شود درمان آن بسیار سخت‌تر است.

درمان‌های سنگ کلیه امروزه در دنیا از جمله کشور ما بسیار پیشرفت کرده و حدود 20 سال پیش شاید 80 درصد سنگ‌های کلیه برای درمان در افراد نیاز به جراحی داشت و الان 90 درصد موارد نیاز به جراحی ندارد. آندوسکوپی حالب، لاپاراسکوپی از جمله روش‌هایی است که بدون جراحی برای درمان سنگ کلیه استفاده می‌شود، البته به طور کلی باید از بروز سنگ کلیه پیشگیری شود چرا که همه این درمان‌ها می‌تواند عوارضی را به همراه داشته باشد و همیشه ساده نیست.

سوال: برای برخی از بیماران توصیه می‌شود مصرف ماءالشعیر را برای رفع و درمان سنگ کلیه مدنظر قرار دهند، آیا این موضوع مورد تأیید است؟

سیم فروش: مصرف یک یا 2 لیوان ماءالشعیر در روز مانعی ندارد ولی اینکه بخواهیم مصرف آن را جایگزین آب کنیم، بسیار اشتباه است چرا که این ماده حاوی اگزالات بوده و می‌تواند در سنگ‌سازی دخالت داشته باشد، بنابر این بهترین راه پیشگیری از سنگ‌سازی کلیه استفاده از آب است.