علت کشیده شدن جوانان به سمت اعتیاد چیست؟

یکی از مهم‌ترین مسائلی که گریبانگیر تمام کشورها است سوء‌مصرف مواد مخدر و محرک است که پایه بسیاری از انحرافات و معضلات اجتماعی دانسته می‌شود. آژانس مبارزه با مواد مخدر آمریکا در سال ۲۰۱۷ ، ماری‌جوآنا را در طبقه خطرناکترین مواد مخدر با پتانسیل بالا برای سوء مصرف و نیز توانایی بالا برای وابسته کردن فیزیکی و روانی اعلام کرده است.

یکی از انحرافات و ناهنجاری‌هایی که می‌توان ریشه آن را در خانواده یا خویشاوندان و سبک‌های فرزندپروری مشاهده کرد اعتیاد جوانان به مواد مخدر است، جوانان مصرف‌کننده مواد دارای مشکلات جدی خانوادگی هستند. این مشکلات ریشه در مولفه‌های بنیادین شرایط خانوادگی ، خویشاوندی و سبک‌های فرزندپروری والدین دارد.

به منظور مطالعه کیفی پیرامون تجربه زیسته اعتیاد به ماری‌جوآنا در میان دانشجویان شهر تهران، تیم پژوهشگران متشکل ازمیثم فرخی(استادیار گروه مطالعات فرهنگی دانشکده رفاه تهران) و امین شهبازی(دانشجوی کارشناسی ارشد پیوسته معارف اسلامی، فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق(ع)) پژوهشی را در این زمینه انجام دادند.

این پژوهش هدف خود را بررسی تجربه زیسته اعتیاد به ماری جوآنا در میان دانشجویان شهر تهران عنوان کرده و می‌گوید: دراین پژوهش اطلاعات ۱۲ تن از وابستگان به ماده ماری‌جوآنا بوسیله مصاحبه و مشاهده مشارکتی به مدت یک سال و چهارماه جمع‌آوری شده و داده‌های جمع‌آوری شده بوسیله روش پدیدارشناسی تفسیری تحلیل و تفسیر شده است.

در عین حال اولین مضمون اصلی نقش خانواده در افزایش و کاهش گرایش به مواد بیان شده و گفته شده که بیشتر دانشجویان علت اصلی مصرف مواد را اعتیاد در خانواده خویش می‌دانند. در این پژوهش سابقه اعتیاد در خانواده یکی از داده‌های استخراج‌شده است.

همچنین یکی از بررسی‌های صورت گرفته، بررسی در زمینه نظریات مختلف مانند نظریه خرده فرهنگ‌ها و کنش متقابل نمادین است که در این زمینه عنوان شده است: نظریه خرده فرهنگ‌ها، رفتار کجروانه را همنوایی افراد با خرده فرهنگ‌ها می‌داند. هر خرده‌فرهنگی دارای الگویی از ارزش‌ها و رفتارها و هنجارها است که رعایت آن برای پذیرش در خرده‌فرهنگ و گروه الزامی است.

در همین رابطه و در مورد کنش متقابل نمادین هم گفته شده که در این کنش، برچسب‌های ناشی از واکنش اجتماعی منجر به تشکیل هویت کجروانه در نگاه فرد به خود می‌شود و نیز فردی که به عنوان کجرو برچسب می‌خورد، رفتار و واکنش‌های خویش را با آن هویت دریافتی از اجتماع سازگار می‌کند.

در این تحقیق بیان شده: در اغلب خانواده‌هایی که اعتیاد در یکی از اعضای خانواده وجود دارد، خواه نا خواه آشنایی با مصرف مواد مخدر سریع‌تر صورت می‌گیرد و افزون بر این، این عامل گرایش به مواد مخدر و مصرف آن را در دیگر اعضای خانواده تسهیل می‌کند. یکی دیگر از مقوله‌های فرعی این قسمت به ویژگی‌های خانواده‌های افراد وابسته به مواد مربوط می‌شود که نسبت به مسائل دوران نوجوانی و کودکی اشخاص سخت‌گیری لازم وجود نداشته و اشخاص از آزادی بیش از حد برخوردار بوده‌اند.

همچنین به این موضوع اشاره شده است که در این پژوهش نیز تعدادی از مصاحبه شوندگان اذعان کردند نسبت به مسائل دوران نوجوانی و جوانی خود نظارت مناسبی از جانب خانواده صورت نمی‌گرفته است. آن‌ها این آزادی بیش‌از حد را موقعیتی برای ارتکاب ناهنجاری‌های متعدد از جمله مصرف مواد مخدر می‌دانند. نگرش مذهبی یکی از همبسته‌های منفی معنی‌دار با گرایش به مصرف مواد گزارش شده است.

این پژوهش در انتها خاطرنشان می‌کند: در این پژوهش هیچ یک از دانشجویان به صورت شخصی سمت مواد مخدر نرفته‌اند و تقریباً همه اشخاص مورد بررسی اولین مصرف خود را با یکی از دوستان یا خویشاوندان اعلام کرده‌اند. تقریباً همه دانشجویان بر این باورند که دوست همراه موجب تجربه کردن مواد مخدر بوده است و برای اشخاص، مصرف مواد مخدر یا محرک به‌شدت ترس داشته است که همراهی دوستان در شکستن قبح استعمال مواد تسهیل کننده بوده است.