چگونه با اضطراب کودکمان رفتار کنیم؟

کمال پرهون روانشناس و مشاور در گفت‌وگو با خبرنگار ما ، درباره راهکارهای چگونگی برخورد بااضطراب کودکان اظهار کرد: بسیاری از انسان‌ها در زندگی روزانه خود تا حدی اضطراب را تجربه می‌کنند، داشتن اندکی اضطراب در سنین و موقعیت‌های مختلف امری عادی است، چراکه اضطراب در حد خفیف به ما کمک می‌کند تا به‌گونه‌ای کارآمدتر فکر و عمل کنیم.

این روانشناس با تفاوت قائل شدن بین اضطراب سازگارانه و مرضی بیان کرد: هرچند اندکی اضطراب خوب است، اما اضطراب بیش‌ از حد مخاطره‌آمیز است و پیامد‌های منفی و مخربی از قبیل افت تحصیلی، مشکلات اجتماعی، مشکلات در دوست‌یابی و حفظ روابط با همسالان را موجب می‌شود.

او با بیان اینکه اضطراب یک حالت خلقی با مشخصه هیجان منفی شدید و تنش‌های جسمانی است، افزود: فرد با نگرانی، خطر یا حادثه‌ای ناگوار را پیش‌بینی می‌کند و اضطراب پیش از هر چیز، واکنش به خطر یا تهدید ادراک‌ شده است که این واکنش پاسخ جنگ‌وگریز نامیده می‌شود.

پرهون گفت: پاسخ جنگ‌وگریز با هدف محافظت از فرد در برابر آسیب احتمالی یا از طریق مواجه‌شدن با منبع خطر (جنگ) یا با فرار از موقعیت (گریز) صورت می‌گیرد و نشانه‌های اضطراب از طریق سه سیستم پاسخ‌دهی به هم مرتبط یعنی سیستم جسمانی، شناختی و رفتاری ابراز می‌شود.

این روانشناس با اشاره به اینکه اختلال‌های اضطرابی جزء رایج‌ترین مشکلات بهداشت روانی در میان کودکان و نوجوانان محسوب می‌شوند که اغلب به آن‌ها توجه نمی‌شود و مورد درمان قرار نمی‌گیرند، اضافه کرد: کودکان مبتلا به اختلال‌های اضطرابی شمار فراوانی از ویژگی‌ها از جمله آشفتگی‌های شناختی، نشانه‌های جسمانی و نقایص اجتماعی- هیجانی را نشان می‌دهند.

او درباره نشانگان اضطراب در کودکان عنوان کرد: دل‌درد، اجتناب از رفتن به مدرسه، ناخن جویدن، گریستن و جیغ زدن، لرزش صدا، لکنت زبان، گرفتگی عضلانی، پرهیز از تماس چشمی، فکر در مورد ملامت یا انتقاد از خود، مشکلات خواب، عدم تمرکز، برانگیختگی، بی‌حوصلگی، حواس‌پرتی، گوش‌به‌زنگی، پرخاشگری و تمایل به فرار و اجتناب از موقعیت‌های معین، پیشرفت تحصیلی پایین‌تر از انتظار، نشانگان اختلال‌های اضطرابی محسوب می‌شوند.

پرهون بیان کرد: شایع‌ترین اختلال‌های اضطرابی در کودکان و نوجوانان شامل اختلال اضطراب جدایی، اضطراب فراگیر، اضطراب اجتماعی (جمعیت هراسی) و لالی انتخابی است.

این روانشناس درباره درمان اختلال‌های اضطرابی گفت: رویکرد درمان جامع چندوجهی شامل روان‌درمانی (اغلب درمان شناختی- رفتاری)، آموزش خانواده، مداخله روانی-اجتماعی خانواده و مداخلات دارویی است.

او با بیان اینکه از موقعیت‌های اضطراب زا برای کودکان اجتناب نکنید، افزود: انتظارات را مثبت، اما واقعی بیان کنید،  به احساسات آن‌ها احترام بگذارید، اما آن‌ها را تقویت نکنید، سؤالات سودار نپرسید، ترس و اضطراب را در کودکان تقویت نکنید و کودک را تشویق کنید که اضطراب خود را تاب بیاورد.

پرهون با بیان اینکه در مورد مسائل مربوط به کودک خود بیاندیشید و آن‌ها را به خاطر اشتباهاتشان یا عدم پیشرفت مجازات نکنید، گفت: انتظارات خارج از حد توان از کودکان خود نداشته باشید، تا حد امکان از مقایسه کردن آن‌ها با اطرافیان و دیگر کودکان اجتناب کنید و  انتظارات را در دوره‌های استرس‌زا اصلاح کنید.

این روانشناس با بیان اینکه هدف از آموزش دوره ابتدایی نهایت لذت از یادگیری و آموختن زیبایی‌های زندگی است، گفت: بعضی از کودکان به بوم نقاشی والدین و فرصتی برای جبران شکست‌ها و ناکامی‌های آن‌ها تبدیل‌ شده‌اند و والدین استرس و اضطراب را از ابتدا در کودکان نهادینه می‌کنند.

او خاطرنشان کرد: باید به والدین آموزش داده شود که اجازه دهند کودکانشان از یادگیری و دنیای کودکانه خود نهایت لذت و بهره را ببرند و به اصل تفاوت‌های فردی در آن‌ها توجه کنند.