قهر با انتخابات ضربه به منافع ملی است

این دوره از انتخابات واجد ویژگی‌هایی است که حساسیت‌های بسیاری را برانگیخته و به واقع چراغ سبز شورای نگهبان به کاندیدای جناح‌ها می‌تواند نشان دهد آیا مشارکت بالا در صدر اولویت‌های نظام است یا این انتخابات صرفا ورود کشور به عصر جدیدی از حیات جمهوری اسلامی خواهد بود. با محسن هاشمی رفسنجانی رئیس شورای شهر تهران و عضو ارشد حزب کارگزاران سازندگی درباره انتخابات گفتگو کردیم. گفتگوی ما را بخوانید:

ماهیت میانه‌روی در کشور با دولت روحانی دوباره برای جامعه بازتعریف شد، آیا این سال‌ها شاهد شکست این ایده هستیم؟ میانه‌روی در کشوری که دو جریان سیاسی مرسوم دارد به چه معناست؟
البته میانه‌روی اختصاص به دولت آقای روحانی ندارد، این مسئله از دهه نخست انقلاب مطرح بود، زمانی که در کشور دو جناح چپ و راست وجود داشت و آیت الله هاشمی رفسنجانی به عنوان رئیس جمهور انتخاب شدند، صراحتا عنوان کردند که چهره‌ای جناحی نیستند و با نیروهای توانمند هر دو جناح کار خواهند کرد.
وقتی به کابینه نخست ایشان نگاه می‌کنید کاملا این موضوع مشهود است که میانه‌روهای هر دو جناح حضوری پررنگ دارند.
ایشان در سال ۱۳۸۴ نیز ایده اعتدال را به عنوان چکیده تفکرات خود مطرح کردند و آقای روحانی از ایده ایشان در سال ۱۳۹۲ استفاده کرد.
نگرش آیت الله هاشمی رفسنجانی به مفهوم میانه‌روی به عنوان رویکرد سیاسی و مدیریتیِ خود، یک سلیقه و نظر شخصی نبود، بلکه بر اساس شناخت ایشان از نگاه اسلام به امور شکل گرفته بود که در آیه "وجعلناکم امت وسطا" که امت اسلامی را امتی میانه و میانه‌رو توصیف کرده، به صراحت طرح شده است.
البته توجه به این نکته ضروری است که میانه‌روی، متعلق به یک جناح یا حزب خاص نیست، میانه‌روی یک رویکرد است.
در یک جناح یا حزب سیاسی، نیروها ممکن است گرایشات متفاوتی به لحاظ شدت رفتار و مواضع داشته باشند که یک طیف را شکل می دهد. میانه‌روی به معنای پرهیز از افراط و تفریط در مواضع است.
یعنی نیروهایی که بر اساس عقلانیت و منطق و به‌دور از هیجانات رفتار کرده و تصمیم می‌گیرند، می‌توانند به توسعه کشور در یک فضای کلان کمک کنند هر چند که گرایشات متفاوت سیاسی داشته باشند.

در انتخابات مجلس اخیر دیدیدم که مشارکت مردم به شدت کاهش یافته است، علت این اتفاق را چه می‌دانید؟
علل افت مشارکت در انتخابات اخیر نیاز به تامل و تحلیل عمیق و علمی دارد و قطعا عوامل مختلفی روی آن موثر بوده است.
شاید مهمترین علت، ناامیدی مردم از اصلاح امور و وضعیت سخت اقتصادی جامعه است که به دلیل تحریم و رکود، بیش از شش دهک در محدوده خط فقر قرار گرفته‌اند، ارزش پول ملی ظرف سه سال یک هفتم شده، و سفره خانوار با کاهش محسوسی مواجه گردیده است. عوامل سیاسی، اجتماعی و فرهنگی نیز قطعا تاثیراتی در کاهش مشارکت دارند اما مهمترین پیام کاهش مشارکت ناامیدی مردم به کاهش مشکلات آن‌ها از طریق صندوق‌های رای است که این احساس و کاهش امید و اعتماد عمومی، برای حاکمیت و حتی خود جامعه بسیار خطرناک است و باید حتما شکاف به وجود آمده که موجب این احساس شده است ترمیم گردد.

عملکرد اصلاح‌طلبان و اصولگرایان در کاهش میزان مشارکت چه تاثیری داشته است؟ آیا در آینده شاهد گذر از این دو جریان خواهیم بود؟
طبیعتا ناکارآمدی در سه قوه یکی از علل کاهش مشارکت است، در طول دهه اخیر، هر دوجناح در دولت، مجلس و دستگاه‌های دیگر مسئولیت داشته‌اند و به علل مختلف نتوانسته‌اند، رضایت جامعه را کسب کنند.
اما مسائل خارج از کنترل جناح‌های سیاسی، نظیر بدعهدی و یکجانبه‌گرایی ترامپ در سه سال آخر دولتش هم در مشکلات ما بسیار موثر بود و این رفتار نه تنها در رابطه با ایران، بلکه سایر حوزه‌های سیاست خارجی و مسائل داخلی آمریکا را نیز دچار چالش کرد‌.
افکار عمومی متوجه این اتفاقات خارجی هست و انتظار ندارد که مسئولان تسلیم شوند اما انتظار دارد حداقل بخشی از مشکلات که ریشه داخلی دارد و کم هم نیست با اقداماتی که می‌توان با همت داخلی، در کشور فضای اشتغال و رونق ایجاد کرد، حل شود.
از طرف دیگر وقتی با حریف بی‌منطقی مانند ترامپ مواجه هستیم باید مراقبت بیشتری نسبت به حرکات و اقدامات خود داشته باشیم و به سوی تنش‌زایی و ماجراجویی حرکت نکنیم که در این مورد نیز مردم انتقادی نسبت به اظهارات برخی مسئولان و چهره‌های سیاسی داشتند که با عدم توجه کافی به حساسیت‌ها و پیامدها، موجب ایجاد مشکل در معیشت آن‌ها می‌شد.

کارگزاران در انتخابات ۱۴۰۰ آیا سیاست ائتلاف را پیش می‌گیرد؟
زمان زیادی تا مشخص شدن آرایش سیاسی در انتخابات وجود دارد و موضع قطعی کارگزاران در مورد مصداق نیز طبیعتا در سال آینده مشخص می‌شود، اما جمع‌بندی صورت گرفته در کمیته سیاسی و شورای مرکزی کارگزاران تاکنون این بوده که اولا رویکرد حزب در انتخابات برنامه محور است و بر همین اساس برنامه حزب در حال تدوین است و از کلیه کاندیداهای همسو نیز درخواست داریم برنامه‌های خود را جهت بررسی و انسجام بیشتر ارائه کنند.
ثانیا حزب کارگزاران کاندیدا خواهد داشت اما تمایل دارد به‌صورت ترکیبی و جبهه‌ای در انتخابات فعالیت کند.
یعنی اگر سایر کاندیداها تمایل به مشارکت و همکاری داشته باشند در یک جریان منسجم با یکدیگر تعامل کنند و پس از تایید صلاحیت‌ها و مشخص شدن کاندیداهای قطعی، کاندیداهای همسو با یکدیگر ائتلاف کنند و آراء را تجمیع نمایند.

قهر با صندوق انتخابات چه تبعات سیاسی خواهد داشت؟ نهاد انتخابی در ایران دچار چه چالش‌هاییست؟ راه حل این چالش‌ها چیست؟
در یک نظام مردمسالار، قهر بخشی از جامعه با صندوق به معنای تضعیف نهاد انتخابات، کاهش کارآمدی حاکمیت و تضعیف جامعه و نهادهای مدنی است. پس همه در این قهر بازنده‌اند و منافع ملی کشور آسیب می‌بیند.
برای جلوگیری از این اتفاق و پیامدهای آن، باید هر بخش موثر وظیفه خود را انجام دهد.طبیعتا احزاب، گروه‌های سیاسی، جامعه مدنی و رسانه‌ها بخشی از راه حل هستند.
اما جامعه برای دریافت پیام امید و ترغیب به مشارکت در انتخابات منتظر اقدامات و تصمیمات معنادار از سوی حاکمیت نیز هست و یکی از علل سرد بودن فضای سیاسی در ۵ ماه مانده به انتخابات، عدم مخابره همین پیام است که البته هنوز هم دیر نشده و رسانه ملی، مسئولان نظام و سه قوه می‌توانند فضای مثبت را در جامعه ایجاد کنند.

سیاست‌ورزی در ایران چرا صرفا منحصر به اصولگرایان و اصلاح‌طلبان شده است؟ آیا دچار یک انحصارطلبی هستیم؟
انحصار به معنای حقوقی وجود ندارد، در همین دو طیف اصولگرا و اصلاح‌طلب، گرایشات زیادی نیز وجود دارد که دارای مواضع متفاوت هستند.
در واقع ما در جامعه با ازدیاد احزاب و گروه‌های صوری و کمبود تفکر و برنامه‌ریزی در جامعه مدنی برای توسعه کشور مواجه هستیم و پس از افزایش کمّی تعداد احزاب وگروه‌ها، باید سطح کیفی این احزاب را بهبود ببخشیم تا جنبه حزب یک شبه و تابلوی تشریفاتی برای فعالیت‌های یک فرد را پیدا نکند به همین دلیل دو طرف نیاز به نهاد اجماع‌ساز دارند.

با توجه به اینکه مرحوم هاشمی در میان ما نیستند و نمی‌توانند در صحنه سیاسی حضور داشته باشند بنظر شما برای برون رفت از این بحران، شما به عنوان فرزند آیت الله هاشمی چه نقشی می‌توانید بازی کنید؟
شخصیت و خدمات آیت الله هاشمی رفسنجانی در تاریخ انقلاب منحصر به فرد و تاثیرگذار است، قطعا ما وظیفه داریم که در جهت حفظ سرمایه اجتماعی ایشان و تبیین رویکرد و نگاهشان به کشور در جهت حل مسائل انقلاب و تامین رفاه برای مردم، تلاش کنیم، ایشان در همه مقاطع و در هر شرایطی آبروی خود را برای حل مشکلات و تامین انتظارات مردم هزینه می‌کرد و از هیچ تهدید و مانعی واهمه نداشت.
چه ترور فیزیکی در ابتدای انقلاب و چه ترور شخصیت در دهه‌های اخیر، حتی ردصلاحیت و تخریب شدید هم مانع ایشان در پاسخ دادن به انتظارات مردم نبود و اعتقاد داشتند که ما اگر به سمت مردم و برای حل مشکلات مردم حرکت کنیم، حتما مسیر درست را انتخاب کرده‌ایم و هر هزینه و سختی در راه خدمت به انقلاب ومردم تحمل کنیم، نزد خداوند محفوظ خواهد بود. امیدوارم من هم بتوانم در مسیر تلاش‌ها ومجاهدت‌های ایشان گام کوچکی بردارم.