نباید در جنگ اوکراین، شریک روسیه شویم

ارسال تانک‌های آمریکایی و اروپایی و تخصیص صد میلیارد دلار برای جبهه اوکراین هنوز جنگ را به پایان نرسانده و گویی آمریکایی‌ها هم بدشان نمی‌آید اوکراین با مقاومت در برابر روسیه مقداری ارتش پوتین را تضعیف کند تا توجیهات سیاسی در جبهه بین‌المللی برای مقابله با پوتین بیابند. در آخرین اظهار نظرات درباره این تانک‌ها، دوگین مشاور پوتین، در سخنانی که برای تندروهای ایرانی جذاب و فریبنده است، اعلام کرد در مقابل اقدامات آمریکا باید روسیه به ایران بمب اتم بدهد و موشک‌هایی در سواحل کوبا و ونزوئلا مستقر کند! اقدامی که می‌تواند سال‌های جنگ سرد را با تنش بیشتری بازآفرینی کند.
 

جهت بررسی موضوع فوق گفتگو کردیم با اردشیر سنایی استاد دانشگاه و کارشناس روابط بین‌الملل که در ادامه مشروح آنرا می‌خوانیم:

آمریکا و برخی کشورهای اروپایی اقدام به ارسال تانک‌های پیشرفته برای تقویت جبهه اوکراین کرده‌اند. بنظر شما این اقدام جنبه تبلیغاتی برای تقویت روحیه اوکراینی‌ها دارد و یا جبهه غرب به دنبال بهم زدن صحنه جنگ و پیروزی زودهنگام اوکراین است؟

به هر حال قابل پیش بینی است که آمریکا و کشورهای اروپایی تمام تلاش خود را به کار ببندند تا اوکراین توان مقابله و ایستادگی در برابر حمله روسیه را داشته باشد. حتی اگر نتواند امکان بیرون کردن تمام سربازان روس را از تمام نقاط سرزمینش داشته باشد اما همینقدر که بتواند در مقابل پیشروی‌های ارتش روسیه مقاومت کند و اجازه‌ی کنترل موثر و دائمی مناطق مختلف در اوکراین از ارتش روسیه سلب شود همین برای اروپا و آمریکا کفایت می‌کند. یعنی در واقع تمام تلاش روسیه مبنی بر این است که بتواند در صحنه‌ی نظامی موفقیت قابل ملاحظه‌ای کسب کند و در آستانه یکسالگی حمله به اوکراین حداقل بتواند آن توان برتر نظامی خود را که همواره بر آن تاکید می‌کرد به عنوان یک قدرت بزرگ، به اثبات برساند. قاعدتا طرف مقابل باید تلاش کند تا مانع پیشروی‌های نظامی روسیه در اوکراین شود و اگر هم توانست ضربات جدی به این سیستم نظامی وارد کند و باعث عقب‌نشینی روسیه شود. بنابراین ارسال آخرین تسلیحات و امکانات پیشرفته نظامی از جمله تانک‌هایی که مورد تقاضای اوکراین است در این راستا قابل ملاحظه است. بنظر من صرفا بعد تبلیغاتی ندارد و بیشتر از آن برای این است که بتواند باعث تقویت مواضع اوکراین در این جنگ شود و اوکراین بتواند حداقل در عقب راندن نیروهای روسی در برخی مناطق دست بالاتر را داشته باشد و موقعیت خود را بهبود بخشد. بماند که اگر اوکراین بتواند توان نظامی خود را با تجهیزات آمریکایی بهبود بخشد این هم باعث افزایش و تقویت روحیه‌ی اوکراینی‌ها خواهد شد و از آن طرف متقابلا باعث تضعیف روحیه‌ی نیروهای روسی و سردمداران این جنگ خواهد بود.

واکنش روسیه در مقابل این اقدام چه خواهد بود؟ آیا افزایش تنش جنگ را شاهد خواهیم بود یا مذاکره روسیه با زلنسکی؟

روسیه قاعدتا تهدیدات خود را افزایش خواهد داد و تلاش خواهد کرد که؛ اولا مانع رسیدن این تجهیزات از نقاط مختلف به اوکراین شود و راه‌های ورودی و گذرگاه‌های احتمالی را از بین می‌برد. احتمالا سطح تهدیدات بیشتر می‌شود و علیه کشورهایی که این تجهیزات را داده‌اند اقداماتی صورت می‌گیرد. اما اینکه اقدام جنگی علیه آن‌ها انجام دهد بعید بنظر می‌رسد، برای اینکه هرچقدر سطح تنش از طرف روسیه و غرب مدیریت شود به نفع هر دو طرف است. کوچکترین برخورد نظامی قاعدتا می‌تواند باعث بروز جنگ گسترده بین ناتو و روسیه شود که بنظر نمی‌آید طرفین تمایلی برای این برخورد داشته باشند.

در پی این اقدام، دوگین مشاور فلسفی پوتین صحبتی درباره اتمی کردن ایران و استقرار موشک در ساحل کوبا و نزوئلا کرده است. این صحبت‌ها تا چه حد امکان اجرا دارد؟

این را بیشتر باید در راستای تبلیغات رسانه‌ای و تلاش برای ایجاد ترس و وحشت در طرف مقابل حساب کرد و شخصی که این حرف را زده است جایگاه رسمی در ساختار روسیه ندارد. اما بیشتر به عنوان یک چهره‌ی مخفی و با تفکرات افراطی خاص است که البته برخی مواقع به عنوان مشاور هم از او یاد می‌شود. بنظر نمی‌آید این دیدگاه‌ها خیلی وزن و سهم خاصی در ساختار رسمی سیاسی و نظامی روسیه داشته باشد. توسعه سطح منازعات مثل دوران جنگ سرد در نقاط مختلف دنیا، عملا با واکنش و احتمالا تنش‌های گسترده مواجه خواهد شد و سطح منازعه صرفا در منطقه شرق اروپا و اوکراین باقی نخواهد ماند. بماند که بحث اتمی کردن ایران یک بحث عجیب و غریبی است که این وسط مطرح می‌شود.
یادمان نرود که روسیه در بیست سال گذشته یکی از کشورهایی بوده که چندان تمایلی به اتمی شدن ایران نداشت و بعید بنظر می‌رسد در شرایط سخت و دشوارِ نظامی، روسیه به دنبال راه حلی مثل اتمی کردن ایران باشد.

اما احتمال اینکه روس‌ها برای مقابله با تهدیدات طرف مقابل سعی کنند کشورهای بیشتری را با خود همراه کنند و در پرونده اوکراین شرکای بیشتری برای خود جذب کنند این احتمال وجود دارد و بنظر می‌رسد که کشورهای دیگر از جمله ایران باید با درایت بیشتری با این موضوع برخورد کنند تا بی‌دلیل پای کشور به جنگ اوکراین باز نشود. در این صورت شاید این مسئله را بتوان تهدید تلقی کرد اما بعید می‌دانم ابتکارات دوگین عملیاتی شود.

بر فرض صحت، در مقابل طرح دوگین واکنش ایران چه خواهد بود و چه باید باشد؟

فکر نمی‌کنم ایران بخواهد موضع رسمی در این خصوص بگیرد چون شخصی این مسئله را مطرح کرده است که در ساختار رسمی روسیه جایگاهی ندارد. اما همانطور که در سوال قبل هم اشاره کردم به هر حال پرهیز از ورود به ماجراهایی که ارتباط مستقیم به ما ندارد مهم‌ترین کاریست که باید انجام شود در غیراین صورت اگر وارد جنگ اوکراین شویم با توجه به مشکلاتی که در نظام بین‌المللی داریم بنظر نمی‌رسد رفتار عاقلانه‌ای باشد، منفعتی نیز برای کشور ندارد و هزینه‌های ما را در نظام بین‌الملل افزایش خواهد داد. بنظر می‌رسد راه حل، پرهیز از ورود به موضوعاتی مانند جنگ اوکراین است که به عنوان شریک روسیه قرار نگیریم و خسارت‌هایی که تا الان خورده‌ایم بیش از این ما را درگیر مشکلات نکند.