دلایل واقعی رد صلاحیت روحانی چه بود؟

روحانی را سقیفه‌ساز خواندند، زیرا پس از رحلت پیامبر عده‌ای در سقیفه بنی‌ساعده جمع شدند تا برای انتخاب رهبر مسلمین تصمیم‌گیری کنند

گروه سیاسی – بیش از پنجاه روز قبل بود که خبرگزاری‌ها از ردصلاحیت حسن روحانی برای حضور در انتخابات خبرگان ششم پس از سه دوره نمایندگی مردم سمنان و تهران در مجلس خبرگان خبر دادند. خبری که هرچند که این ردصلاحیت شوکه کننده نبود اما انتظار می‌رفت که با توجه به فضای خاص کشور، شورای نگهبان برای بالارفتن میزان مشارکت مردم در انتخابات هم که شده شیخ اعتدالگرا را تایید کند.

اما با این وجود، حسن روحانی به این ردصلاحیت اعتراض هم نکرد. اما با انتشار پیامی خطاب به مردم اعلام کرد: «باید در انتخابات شرکت کرد و رای اعتراضی داد. به نامزدهایی که نسبت به شرایط موجود کشور نقد دارند.» اما برای روشن شدن ماجرای ردصلاحیتش با انتشار سه نامه در تاریخ‌های 17 / 25 و سوم اسفند از شورای نگهبان خواست که دلایل ردصلاحیتش را اعلام کند.

سخنگوی شورای نگهبان اما در واکنش به این درخواست روحانی در نشست خبری هشت اسفند خود مدعی شد: «اولویت ما فعلاً کسانی هستند که شکایت کردند. چراکه اگر شکایت‌شان پذیرفته شود می‌توانند به گردونه انتخابات وارد شوند. ایشان چون شکایت نکردند، درخواست‌شان بعد از بررسی شکایت‌ها مورد بررسی قرار خواهد گرفت.»

هر چند پیش از این هم، شورای نگهبان اعلام کرده بود که دلایل رد صلاحیت افراد را به دلیل حفاظت از آبرو و حریم خصوصی افراد به خود آنها ابلاغ می‌کند. عباس کدخدایی، سخنگوی وقت شورای نگهبان فروردین‌ماه سال‌90 با بیان اینکه «طبق قانون موظفیم دلایل کسانی که صلاحیت‌شان مورد تایید واقع نمی‌شوند را به خودشان اعلام کنیم»، گفت: «این دلایل طبق رویه منظمی که بین شورای نگهبان و وزارت کشور است، از طریق فرمانداری‌ها و از همان طریقی که ثبت‌نام انجام شده است، به افراد اعلام می‌شود. مثلا اعلام می‌شود که آقای فلانی به دلیل ماده دو بند 28 یا ماده 5 بند 28 صلاحیت‌شان مورد تایید واقع نشده است.» 

شورای نگهبان بعدتر قانون را اینگونه تفسیر کرد که ما دلیل ردصلاحیت افراد را به آن‌ها اعلام می‌کنیم، اما «فرد مورد نظر نمی‌تواند دلایل رد صلاحیت خود را به دلیل درج مهر محرمانه بر آن رسانه‌ای کند.» اما در ماجرای ردصلاحیت علی لاریجانی در انتخابات ریاست جمهوری دو سال قبل، نامه شورای نگهبان به لاریجانی که دلایل ردصلاحیت او اعلام شده بود، در رسانه‌ها منتشر شد که نه تنها حاوی نکات عجیبی بود، بلکه حواشی بسیاری را هم به دنبال داشت. 

در بند چهارم و پنجمِ نامه محرمانه شورای نگهبان به علی لاریجانی آمده بود که یکی از دلایل ردصلاحیت او، اقامت و ادامه تحصیل برخی منسوبین درجه یک در کشور معاند انگلیس و سفرهای متعدد اعضای خانواده به اروپا و‌ آمریکا و اقامت دختر لاریجانی در آمریکاست.

دلیلی که شورای نگهبان در آخرین انتخابات برگزار شده در 11 اسفندماه حداقل برای محمدباقر قالیباف لحاظ نکرد. چرا که ماجرای درخواست اقامت فرزندش در کانادا در هفته‌های منتهی به انتخابات حواشی زیادی را به دنبال داشت.

حالا حسن روحانی هم در بیانیه خود از شورای نگهبان پرسیده «اگر نیت جانبدارانه سیاسی ندارید و از ترس رأی‌آوری او دست به کار حذف پیشاپیش نشده‌اید، چرا این دلایل را با مردم در میان نمی‌گذارید؟

حسین شریعتمداری درباره همین موضوع در مصاحبه با خبرگزاری فارس مدعی شده که طبق نظر امام(ره) میزان حال فعلی افراد است و طبق این سخن بنیانگذار جمهوری اسلامی، حسب اینکه حسن روحانی چه سوابقی داشته نمی‌تواند باعث شود که شورای نگهبان او را تایید کند.

مدیرمسئول کیهان برخلاف ادعای شورای نگهبان گفت که: « شورای نگهبان دلایل رد صلاحیت نامزدها را در صورت درخواست آن‌ها به خود نامزدها اعلام می‌کند و انتشار آن از جانب نامزدها منع قانونی نداشته و کاملاً آزاد است. بنابراین اگر جناب روحانی آنگونه که در بیانیه مطرح کرده‌اند، معتقدند رد صلاحیت ایشان با نیت «جانبدارانه سیاسی» بوده است، می‌توانند دلایل رد صلاحیت خود را از شورای نگهبان بخواهند و آن را برای اطّلاع و قضاوت عموم منتشر کنند.

با این همه؛ محمد عطریانفر، عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی، با جمعه شب، با حضور در برنامه‌ تلویزیونی شیوه گفت: «بنده در چند روز گذشته از سرفصل‌های شورای نگهبان (در خصوص ردصلاحیت روحانی) مطلع شدم. من که مدعی هستم از سیاست چیزی می‌فهمم به کنار ولی استدلال شورای نگهبان را طبقه متوسط فهیم هم نمی‌پذیرد.»

روزنامه شرق هم اخیراً مدعی شده بود که بر اساس برخی شنیده‌ها فقهای شورای نگهبان صلاحیت علمی و اجتهاد روحانی را قبول داشته و با اتفاق آرا درباره تأیید او رأی داده‌اند؛ اما در جلسات بررسی وضعیت او با نگرانی درباره برخی ملاحظات نسبت به رد او اقدام کرده‌اند. علی جنتی، فرزند دبیر شورای نگهبان هم اخیراً اعلام کرده بود که: «دلیل ردصلاحیت روحانی این است که اعضای شورای نگهبان عموماً دیدگاه‌های سیاسی خاصی دارند که مغایر نظرات دکتر روحانی است؛ ازجمله درباره برجام و اف‌ای‌تی‌اف که آن را به‌عنوان دیدگاه‌های نظام مطرح می‌کنند و هرکسی را که نظری مغایر داشته باشد، با اهرم نظارت بر انتخابات ردصلاحیت می‌کنند. در دوره‌های مختلفی که من شاهد انتخابات مجلس خبرگان رهبری بوده‌ام، متأسفانه فقهای شورای نگهبان به همین نحو عمل کرده‌اند».

جواد کریمی‌قدوسی، نماینده‌ای که در این دور از انتخابات نتوانست راهی مجلس شود از جمله افراد مخالف روحانی بود که در واکنش به خبر ردصلاحیت روحانی در توییترش نوشت: « کسی که استعداد و اراده سقیفه سازی را داشت توسط شورای محترم نگهبان رد صلاحیت شد.»

اشاره او به واقعه سقیفه بنی‌ساعده نخستین واقعه پس از رحلت پیامبر در سال ۱۱ قمری است، که در آن ابوبکر به‌عنوان خلیفه مسلمین انتخاب شد. پس از وفات پیامبر، زمانی که حضرت علی (ع) و برخی از صحابه در حال تدارک مراسم تدفین بودند، عده‌ای از انصار و تعداد کمی از مهاجرین به رهبری یکی از بزرگان قبیله خزرج به نام سعدبن‌عباده، در سقیفه بنی‌ساعده جمع شدند تا برای انتخاب رهبر مسلمین تصمیم‌گیری کنند.

این ماجرا از وقتی گلوگیر مخالفان روحانی شد که او در اول آذرماه در اظهاراتی صریح گفت: « از خداوند برای مقام معظم رهبری عمر طولانی توام با توفیق بیشتر را طلب می‌کنیم، ولی هرچه زمان بگذرد احتمال آن روز مبادا بیشتر می‌شود که خبرگان بخواهد وارد بحث انتخاب ولی‌فقیه شود. ما در خبرگان سوم یک جمع کوچکی بودیم ولی توانستیم اقدامات خوبی انجام دهیم که موجب تحول در کارکرد خبرگان شد. در خبرگان چهارم که تندروها شعار می‌دادند خبرگان منهای هاشمی و روحانی، با تلاش دلسوزان هر دو نفر وارد خبرگان شدیم و مقطعی هم هر دو نفر در هیأت رئیسه بودیم. هیچوقت ما بی‌مشکل نبودیم. به هرحال اعتدال دشمن دارد.»

نکات حائز اهمیتی که به نظر می‌رسد حجت را برای ردصلاحیت روحانی بر اعضای شورای نگهبان تمام کرد.