یادداشت‌های روزانه جشنواره فیلم فجر - روز چهارم: خروج ناامیدکننده حاتمی‌کیا

هادی حقانی - سرویس فرهنگی مستقل آنلاین :

در چهارمین روز از سی و هشتمین جشنواره فیلم فجر فیلم‌های مختلفی در سینماهای جشنواره در تهران و شهرستان‌ها به نمایش درآمدند. در پردیس سینمایی چارسو سه فیلم مردن در اّب مطهر، قصیده گاو سفید و خروج ساخته پرسروصدای حاتمی‌کیا به نمایش درآمدند. نکته مهم امروز جشنواره فیلم ابراهیم حاتمی کیا بود که صفی طولانی برای تماشایش در سینما چارسو تشکیل شد اما نتیجه بسیار ناامیدکننده بود. باید دید واکنش داوران جشنواره به فیلم جدید حاتمی‌کیا که در دوره‌های مختلف جشنواره همواره دردانه هیئت داوران بوده چه خواهد بود. 

مردن در آب مطهر

• نویسنده و کارگردان: نوید محمودی

مردن در آب مطهر قصه نحیفی دارد. فضاسازی خاصی هم ندارد که فکر کنیم که اگر فیلمِ قصه نیست لااقل از طریق فضاسازی روایت می‌کند. شبیه گزارشی در روزنامه است از مشکلات مهاجران افغان در ایران و اروپا. آن‌هم گزارشی دم‌دستی که از این و آن نقل‌قول شده به جای عمیق شدن در آدم‌ها و مشکلات‌شان. آدم‌ها شعار می‌دهند، حرف‌های بدیهی و شاعرانه می‌زنند، اتفاق‌هایی که می‌افتد یا جذابیتی ندارد، یا خودمان از قبل می‌دانیم‌شان، یا اینکه نمی‌دانیم اما فیلمساز حتی به خودش زحمت نمی‌دهد ما را ملتفت کند. گره‌گشایی پایان‌ فیلم هم چنگی به دل نمی‌زند. انگار به زور در فیلم چپانده شده. فیلم مناسب جشنواره‌های فیلم اروپایی است و به‌نظر می‌آید که به همین قصد هم ساخته شده است.

• (امتیاز: نیم از 5)

قصیده گاو سفید

• کارگردان: بهتاش صناعی‌ها

• نویسنده: مریم مقدم

قصیده گاو سفید ایده مرکزی جذابی دارد، زنی که شوهرش به اشتباه اعدام شده بی‌آنکه بداند با قاضی پرونده شوهرش سروسری پیدا می‌کند. این ایده موقعیت‌های داستانی بسیاری جذابی می‌تواند در اختیار فیلمساز قرار دهد. اما فیلمساز زورش به این ایده نرسیده است. فیلم پیرنگ ساده و یک خطی دارد و ریتم ماجراها کند است، برای اینکه چنین فیلمی ملال‌آور نشود به جزییاتی نیاز است که تغییر رفتارها و تصمیم‌های آدم‌ها را قابل‌باور کند. فیلم قصیده گاو سفید از این لحاظ ضعف دارد. بسیاری از موقعیت‌های جذاب داستانی درنیامده‌اند، فیلمساز به خیلی از موقعیت‌های دیگر حتی نتوانسته نزدیک شود. اتفاق‌های بی‌دلیل در جایی غیرقابل باور از فیلم می‌افتد، گره‌های ساده به شکلی ساده‌تر و معمولی‌تر باز می‌شوند، چیزی شگفت‌زده‌مان نمی‌کند، حتی آن پایانی که می‌توانست شوک‌آور و تکان‌دهنده باشد و حالا به‌خاطر چرداخت ضعیف در جزییات دیگر جذاب نیست.

فیلم اما جسورانه است، تابوهایی را شکسته که امیدوارم باعث ایجاد مشکل برای فیلم نشود، به قول مریم مقدم نویسنده و بازیگر اصلی فیلم: «تابو برای شکستن است»،  اما لزوما باعث موفقیت یک فیلم نمی‌شود.

• (امتیاز : 1.5 از 5)

خروج

• نویسنده و کارگردان: ابراهیم حاتمی‌کیا

فیلم خروج سند قطعی اضمحلال سینمایی حاتمی‌کیاست. چند فیلم اخیر او نه ایده‌های مرکزی خوبی داشتند و نه اجرای موفقی. فیلم خروج ایده بدی ندارد. سفر جاده‌ای چند کشاورز با تراکتور به تهران برای دیدن رییس‌جمهور و طلب عدالت. فیلم می‌توانست فیلمی جاده‌ای و جذاب از چند پیرمرد بامزه و کله‌شق باشد که به دنبال عدالت به سمت پاستور به راه می‌افتند، اما شعارهای آبکی حاتمی‌کیا در باب شهادت و وطن و آرمان و عدالت، این ایده جذاب را نابود کرده است. پرداخت حاتمی‌کیا آنقدر ‌احساساتی، آبکی، شعاری و باسمه‌ای است که انگشت به دهان می‌مانیم چطور ممکن است کسی از فیلمی درخشان و موجز چون روبان قرمز تا همچین جایی بتواند به این سرعت پسرفت کند.

سکانس ابتدایی نشستن ورود رییس جمهمور به مزرعه پیرمرد کاملا ضعیف و بی‌فایده است و فقط بار اضافی روی بقیه فیلم می‌گذارد. آدم‌ها اغلب در فیلم دیالوگ نمی‌گویند دل‌مشغولی‌های کارگردان را به زبان می‌آورند، شخصیت‌ها جان ندارند، کلاژی شلخته‌وار هستند از همه چیزهایی که برای ساخت یک فیلم ایدئولوژیک و شعارزده لازم است. شخصیت زن فیلم مانند همه زن‌های فیلم‌های حاتمی‌کیا بلاتکلیف است انگار در فیلم تعبیه شده که فیلم در کنار آن همه مرد و ریش‌سفید یک زن هم حضور داشته باشد به نمایندگی از همه زن‌های شجاع و صبور این سرزمین که مردهایشان را در خلق حماسه‌های مردانه حمایت کرده‌‌اند!

بازی‌ها عموما بد از کار درآمده‌اند، تنها فرامرز قریبیان بازی قابل‌قبولی ارائه کرده که با وجود کاراکتر ضعیفی که برای نقشش نوشته شده بازی او از سر فیلم هم زیاد است.

بزرگترین دافعه فیلم خروج  این است که به شکلی واضح حامل پیام‌ها و شعارهای ایدئولوژیک سازندگانش است. اما آنقدر ضعیف از کار درآمده که در عمل بر ضد همه آن‌ها عمل می‌کند.

یک شکست مسلم دیگر در کارنامه کارگردان سابقا خوشنام و همیشه طلبکار سینمای ایران.

• (امتیاز: 1 از 5)