10 نامزد برتر دومین دوره جایزه جهانی ترجمه ایران در مرحله نهایی

سرویس فرهنگی مستقل آنلاین: پس از اعلام فراخوان دومین دوره جایزه جهانی ترجمه ایران در شهریور ۹۸ حدود ۳۰ اثر ترجمه شده در سال ۹۷ از زبان فارسی به سایر زبان‌ها که در خارج از ایران منتشر شده‌اند، به دبیرخانه جایزه ارسال شد و براساس آئین‌نامه آثاری که در کشور مقصد منتشر و توزیع شدند برمبنای چهار مولفه کیفیت ترجمه، تولید، توزیع و بازخورد مخاطبان بررسی شدند. پس از داوری اولیه 10 مترجم به مرحله داوری نهایی راه یافتند. در ادامه به بررسی این آثار می‌پردازیم.
 

«ماه من ماه ما»
کتاب «ماه من ماه ما» نوشته آناهیتا تیموریان است که در سال 1389 از سوی انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در ایران منتشر شد. سپس در سال 1398 با ترجمه نسلیهان تاش‌سلی به زبان ترکی استانبولی از سوی انتشارات داملا منتشر شد.
 
«ماهِ من‌... ماهِ ما» از سری داستان‌های تخیلی برای گروه سنی «ب» (سال‌های دوم و سوم دبستان) است که تصویرسازی آن را نیز خود آناهیتا تیموریان برعهده داشته است. نویسنده در این کتاب از زبان  پیرمردی مهربان سؤالی ساده را از مخاطب و کودکان نقش آفرین در کتاب می‌پرسد مبنی بر اینکه «بچه‌های من! اگر روزی ماه مال شما بود، با آن چه می‌کردید؟» بچه‌های کتاب هرکدام با توجه به آرزوهای خود جوابی به پیرمرد می‌دهند و نویسنده به دنبال پاسخ مخاطب است. بچه‌ها با خواندن این کتاب به یک نکته جادویی می‌رسند، نکته‌ای که درهای قلب سایر افراد را به روی آن‌ها می‌گشاید و نام‌شان را در قلب‌ها زنده نگه می‌دارد. نکته مهمی که هنوز خیلی از آدم بزرگ‌ها آن را یاد نگرفته‌اند.
 

کتاب «ماهِ من‌... ماهِ ما» در شمارگان 15000 نسخه و 26 صفحه رنگی از سوی انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در ایران منتشر شد. این کتاب در قالب طرح گرنت از سوی آژانس ادبی کیا به ناشر ترکیه‌ای پیشنهاد شده بود. دبیرخانه گرنت برای انتشار این کتاب مبلغ 214 یورو به عنوان حمایت در نظر گرفته بود.
 

«الف دال میم»
«الف دال میم» نوشته مهدی حجوانی است که در سال 1386 از سوی انتشارات افق راهی بازار کتاب شد، سپس در سال 1396 با ترجمه نورجان آلتون به زبان ترکی استانبولی در 164 صفحه از سوی انتشارات دِماوند منتشر شد.
 
عنوان این رمان اشاره‌ای است به حروف سازنده‌ کلمه‌ «آدم» و همچنین، کتاب آسمانی را به یاد می‌آورد. نویسنده با انتخاب این نام آگاهانه می‌کوشد از محدود شدن رمان و نتایج آن به مکان و زمانی خاص پرهیز کند و آن را بیش از اینکه توصیف‌کننده‌ آدم‌هایی خاص در دوره‌ تاریخی خاص معرفی کند، توصیف‌کننده‌ انسان معرفی کند.
 
فضای رمان «الف دال میم» اسطوره‌ای و تاریخی است. شخصیت اصلی آن نیز یک شخصیت تلفیقی است به نام هومان. ماجراهایی که برای او رخ می‌دهد، ماجراهای آشنایی است و برخی از آن‌ها همان ماجراهایی است که در زندگی پیامبران نیز اتفاق افتاده، اما او پیامبر نیست، یک انسان است. انسانی که انگار حامل همه‌ ماجراهایی است که بر همه‌ انسان‌ها رفته است، یا حداقل مهم‌ترین ماجراهای انسانی.
 
مهدی حجوانی برای «الف دال میم» جایزه‌ سوم جشنواره‌ ادبی فردا (1386) و تندیس جایزه‌ سوم نمایشگاه دوسالانه‌ تصویرگری (1387) را کسب کرده است. همچنین، این کتاب از سوی مجله‌ سروش نوجوان نیز در سال 1376 تقدیر شده است.
 
«الف دال میم» در 168 صفحه و با قیمت 3200 تومان از سوی نشر افق منتشر شده است.
 

«خواب زمستانی»
رمان کوتاه «خواب زمستانی» » از آثار گلی ترقی است که در سال 1351 نوشته و از سوی انتشارات نیلوفر منتشر و دفعات زیادی تجدید چاپ شده است. این کتاب که اتفاقات اوایل قرن چهارده را پوشش می‌دهد را «دُرتا سوآپا»، نویسنده، مترجم و منتقد لهستانی و فارغ‌التحصیل رشته‌ ایران‌شناسی، به زبان لهستانی ترجمه کرده و از سوی انتشارات شمع و مه منتشر شده است.
 
رمان خواب زمستانی از داستان‌های معاصر فارسی محسوب می‌شود که در آن، نویسنده از نماد، اسطوره و کهن‌الگو بهره برده است. این داستان در 10 فصل تدوین شده و در آن خاطرات زندگی پیرمردی تنها مرور می‌شود. پیرمرد در دوران مدرسه با چند همکلاسی‌اش عهد کرده‌اند که تا آخر عمر در کنار یکدیگر باشند اما از یکدیگر دور افتاده‌اند و حالا پیرمرد تنهاست و هر روز منتظر است تا کسی به دیدارش بیاید. هر فصل داستان خاطرات و زندگی یکی از دوستان پیرمرد را روایت می‌کند. آقای هاشمی نقاش و همسر ریزه میزه‌اش شیرین. آقای انوری و مهدوی که همیشه باهمند تا زمانی که طلعت خانم وارد زندگی مهدوی می‌شود. آقای جلیلی که دچار جنون می‌شود. آقای حیدری که به نوعی سردسته است و در اثر حصبه فوت می‌کند. عزیزی که فرزندش در خارج ازدواج می‌کند و او را چشم به راه می‌گذارد. احمدی راوی و عسکری که مادر مریضی دارد.
 
مجله اکسپرس درباره‌ این اثر گفته است: «خواب زمستانی با شیوه‌‌ای ساده و کلماتی دقیق و طنزی خاص و با قدرت قلم، به ما تذکر می‌دهد که بدون درد زیستن، عشق به زندگی امکان ندارد». انجمن نویسندگان رادیو فرانسه نیز آورده است: «خواب زمستانی بیانگر زندگی همگانی و قبیله‌ای آدم‌‌هایی است که حضور ناگزیر مدرنیته را احساس می‌‌کنند و از الزام فردیت و قبول فردی و تنهایی و مسئولیت، هراسان هستند».
رمان «خواب زمستانی» در قالب 137 صفحه از سوی انتشارات نیلوفر منتشر شده است.
 

«قصه‌های کوتی کوتی»
مجموعه «قصه‌های کوتی کوتی» از آثار فرهاد حسن‌زاده است که با تصویرگری هدی حدادی از سوی انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان برای کودکان منتشر شده و داستان یک هزارپا را که ماجراهایش هم به اندازه پاهایش بسیار زیاد است، روایت می‌کند. این کتاب در سال 1398 با ترجمه تمام مهیوب به زبان عربی از سوی انتشارات کیوان منتشر شده است.
 
نخستین جلد «قصه‌های کوتی کوتی» با عنوان «شام سرد شد کوتی کوتی» سال 1386 از سوی انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان منتشر شد. این ناشر دومین و سومین جلد آن با عنوان‌های «سرما نخوری کوتی کوتی» و «دنیا را بلرزان کوتی کوتی» را در سال 1393 منتشر کرد و در این سال‌ها به یکی از پرمخاطب‌ترین کتاب‌های کودکان تبدیل شد.
 
این داستان‌ها با درون مایه‌ای طنزآمیز، بچه‌ها را با مشکلات و گرفتاری‌های بی‌شمار این هزارپای بامزه، آشنا می‌کند و فضایی خیال‌انگیز برای آن‌ها فراهم می‌کند. کتاب با طرح سوال از خواننده در خصوص کفش‌های شخصیت اصلی قصه و تصویرسازی مناسب خواننده را با خود همراه می‌کند.
 
این اثر به همت کانون پرورش فکری تاکنون به زبان‌های کردی، انگلیسی، چینی و مالایایی منتشر شده تا هزار پای قصه‌های این نویسنده ایرانی راه ورود به خانه‌های کودکان دیگر کشورهای جهان را نیز پیدا کند.
 

«قصه‌های کوتی کوتی» برگزیده جشنواره سلام در سال ۱۳۸۷، تقدیری جشنواره ادبی اصفهان در سال ۱۳۸۸، برگزیده جایزه تصویرگری در جشنواره ملی کتاب ۱۳۸۸ و نامزد جشنواره شهید غنی‌پور ۱۳۹۴ شده است.
 
«شام سرد شد کوتی کوتی»، «سرما نخوری کوتی کوتی» و «دنیا را بلرزان کوتی کوتی» با شمارگان 15هزار نسخه از سوی انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان منتشر شده است.
 

«برزخ اما بهشت»
«برزخ اما بهشت» از آثار نازی صفوی است که در سال 1383 از سوی انتشارات ققنوس راهی بازار کتاب شد. این داستان ساده عاشقانه با ترجمه ‌برنا کاراگوزاوغلو‌ به زبان ترکی استانبولی از سوی انتشارات مهنا منتشر شده است.

«برزخ اما بهشت» تصویری از زندگی زنی به نام ماهنوش است با روحی زخم خورده،‌ که پس ازپایان دادن به زندگی مشترک سراسر رنجبارش، به نزد خانواده‌اش باز می‌گردد تا در آن مامن مالوف، آلالم گذشته‌اش را به فراموشی بسپارد. غافل از اینکه تنهایی زن، رنج مضاعفی است که برشمار زخم‌های روحش می‌افزاید، با این همه این بار روزگار جفاکار گویی برآن است تا آرامش از دست رفته را با حضور عزیزانش به اوباز گرداند. در این هنگام دخترخاله‌ ماهنوش، رعنا که حتی نسبت به خواهرهایش بیشتر احساس صمیمیت و راحتی می‌کند همراه با دخترش کیمیا به ایران می‌آید و وضعیت ماهنوش رو به بهبودی می‌رود اما مدتی بعد مشخص می‌شود که رعنا سرطان دارد و بعد از مرگ رعنا، ماهنوش سرپرستی کیمیا، دختر رعنا را به عهده می‌گیرد، در این راه حسام، برادر رعنا و پسرخاله‌ی ماهنوش به او کمک می‌کند.
 
«برزخ اما بهشت» در قالب 288 صفحه با قیمت 180 هزار ریال از سوی انتشارات ققنوس در نوبت چاپ سیزدهم راهی کتابفروشی‌ها شده است.
 

«من او»
«من او» از آثار رضا امیرخانی است که در سال 1378 از سوی انتشارات افق منتشر شده است، سپس با ترجمه احمد آدی گوزل‌ به زبان ترکی استانبولی در سال 1398 از سوی انتشارات مهنا راهی کتابفروشی‌ها شد. شورای گرنت وزارت ارشاد نیز حمایتی 1500 یورویی از این کتاب داشته است.

«منِ او» شامل 23فصل است. فصل‌های «من» و فصل‌های «او». راویِ فصل‌های «من» نویسنده یا همان دانای کل است و راوی فصل‌های «او» شخص اول داستان یعنی علی فتاح.
 
«منِ او» قصه ماجرایی است عاشقانه از فرزند یکی از خانواده‌های اصیل و قدیمی تهرانِ دهه 1310-1320 خورشیدی. عشق فرزند خانواده‌ای ثروتمند، خانواده فتاح، به دختر خانواده‌ای که خدمتکاری این خانواده را می‌کنند. در اینجا نکته مهم این است که نگاه شخصیت اول داستان و کسی که او را تربیت کرده، ناشی از نگاه امیرخانی به اخلاق، بسیار انسانی است. امیرخانی باز هم نشان می‌دهد که ارزش انسان، خواه ثروتمند مثل خانواده فتاح، یا مثل خانواده اسکندر، از نظر سطح مالی نسبتا فقیر، به انسانیت اوست و نه میزان ثروتش و این باور را امیرخانی نه در قالب کلمات و عبارات مستقیم که در رفتار و رویه خانواده فتاح به خواننده منتقل می‌کند.
 
داستان منِ او، در عین حال که تم اصلی‌اش عاشقانه است، به موارد دیگری نیز در خلال داستان می‌پردازد. از جمله با توجه به اینکه ابتدای داستان در زمان سلنطت رضاشاه پهلوی بر این می‌گذرد، وی به نقد سیاست کشف حجاب و چالشی که خانواده‌های مذهبی در این بین با آن مواجه می‌شوند، اشاره می‌کند و اینکه، شخصیت‌های قصه، برای در امان ماندن از چنین چالش‌هایی، به کشوری غربی، فرانسه، مهاجرت می‌کنند. اما شاید مهمترین بخش داستان، ارتباط شخصیت اول، علی فتاح با درویشی به نام مصطفی است. درویشی که به نوعی نمادی از حقیقت، آگاهی و دانایی است، در عین اعتقاد به دین(ذکر او دائما یا علی مدد است)، به اخلاق تاکید فراوان دارد و در طول داستان مانند معلمی به علی درس زندگی می‌دهد.
 
این کتاب از سوی باستیان زولینو عضو هیئت علمی دانشگاه UI اندونزی، به زبان اندونزیایی ترجمه شده است. همچنین ترجمه روسی این کتاب با ترجمه الکساندر اندروشکین از سوی انتشارات وچه در روسیه و ترجمه عربی آن با ترجمه محمدجواد علی و عقیل خورشا از سوی مرکز ترجمه حوزه هنری منتشر شده است.
 
انتشارات افق، کتاب «من او» را با قیمت 450 هزار ریال راهی کتابفروشی‌ها کرده است.
 

«زیبا صدایم کن»
«زیبا صدایم کن» از آثار فرهاد حسن‌زاده است که در سال 1389 از سوی انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان منتشر شده سپس با ترجمه گئورگ آساتریان‌ در سال 1398 به زبان ارمنی از سوی انتشارات ادیت پرینت پابلیشینگ هاوس راهی کتابفروشی‌ها شده است.
 
فرهاد حسن‌زاده در کتاب «زیبا صدایم کن» دختر ۱۵ ساله‌ای را به تصویر می‌کشد که در موسسه‌ای زیر نظر بهزیستی زندگی می‌کند. پدر این دختر به سبب بیماری روانی در آسایشگاه بیماران روانی بستری است. ماجرای این دو نسل متفاوت با نقشه‌ای شیطنت‌آمیز از سوی آن‌ها به اوج می‌رسد. زیبا در روز تولدش به پدر کمک می‌کند تا از آسایشگاه فرار کند.
 
نویسنده تلاش کرده‌ در این اثر، متفاوت بودن زندگی انسان‌ها را به مخاطبان نشان دهد و نگاهی متفاوت به موضوعات و اتفاقات پیرامونی‌اش داشته باشد.
 
این کتاب که برگزیده جشنواره کتاب کودک و نوجوان کانون پرورش فکری سال ۱۳۹۵، برگزیده شورای کتاب کودک سال ۱۳۹۵ و نامزد دریافت جایزه‌ کتاب سال جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۹۵ نیز بوده است، از سوی دفتر بین‌المللی کتاب برای نسل جوان تقدیر شده و در فهرست کتاب‌های کلاغ سفید کتابخانه بین‌المللی مونیخ آلمان ۲۰۱۷ و فهرست افتخار دفتر بین المللی کتاب برای نسل جوان ۲۰۱۸ قرار گرفته است.
 
این کتاب به دو زبان انگلیسی و ترکی استانبولی نیز ترجمه شده است.
 
چاپ هشتم کتاب «زیبا صدایم کن» در ۱۹۲ صفحه و قیمت ۱۲هزار تومان از سوی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به انتشار رسیده است.
 

«دیگر اسمت راعوض نکن»
«دیگر اسمت راعوض نکن» از آثار مجید قیصری است که در سال 1389 از سوی انتشارات چشمه راهی کتابفروشی‌ها شده است، ترجمه فرانسوی این رمان با عنوان «Ne change plus ton nom» با ترجمه رویا ویسه در سال 1395 از سوی انتشارات شمع و مه منتشر شد.
 
داستان بلند «دیگر اسمت را عوض نکن» روایت دیگری است بر اتفاقاتی که بر سر مناسبات اجتماعی و عاطفی انسان‌ها در خلال جنگ رخ می‌دهد. داستان «دیگر اسمت را عوض نکن» که نشر چشمه آن را منتشر کرده این گونه روایت می‌شود که نامه‌ای نوشته می‌شود و در چندین نسخه در مرز ایران گذاشته می‌شود و اتفاقی این نامه به دست یک سرباز وظیفه‌ ایرانی می‌افتد. سرباز ایرانی که باور ندارد نامه از طرف یک عراقی نوشته شده ‌باشد، برای فرستنده خیالی نامه جواب می‌نویسد. نامه‌نگاری بین افسر عراقی و سرباز ایرانی شروع و دوستی بین این دو آغاز می‌شود. دوستی که از راه دور و به صورت مبهم شکل می‌گیرد و هرگز نمی‌توانند همدیگر را ببیند. آن‌چه مانع دیدار این دو می‌شود نقشی است که آن‌ها به عنوان نگهبانان مرزی قبول کرده‌اند و نمی‌تواند از این وظیفه شانه خالی کنند. انگیزه نامه‌نگاری افسر عراقی، گمشده‌ای است که در خاک ایران دارد و آن گمشده چیزی نیست مگر مادر و دختری که به هنگام اشغال خرمشهر جان آن‌ها را نجات داده است. افسر عراقی هیچ از سرنوشت این مادر و دختر آگاه نیست. و از سرباز ایرانی می‌خواهد که او را در پیدا کردن این مادر و دختر کمک کند. سرباز با داشتن سر نخ‌های بسیار اندکی که افسر عراقی برای او می‌گوید موفق به پیدا کردن مادر و دختر می‌شود.
 
 
انتشارات چشمه کتاب «دیگر اسمت راعوض نکن» را در قالب 95 صفحه با قیمت 110 هزار ریال منتشر کرده است.
 

«چه کسی آقای صورتی را می‌شناسد؟»
«چه کسی آقای صورتی را می‌شناسد؟» از آثار مژگان کلهر است که با تصویرگری رضا دالوند در سال 1394 از سوی انتشارات افق منتشر شده سپس با ترجمه رقیه امینی‌ به زبان ترکی استانبولی در سال 1398 از سوی انتشارات موسیلمر راهی کتابفروشی‌ها شده است.
 
کتاب مصور «چه کسی آقای صورتی را می‌شناسد؟» جلد هفتم از مجموعه کتاب‌های تصویری و داستانی تخیلی نشر افق است که با زبانی ساده و روان برای گروه سنی (ب) نگاشته شده است.
 
این کتاب افتخارات زیادی به دست آورده است که از میان آنها می‌توان به برنده پلاک طلایی دوسالانه‎ تصویرگری قلم طلایی (بلگراد – ۲۰۱۳)، برنده جایزه‌ تشویقی دوسالانه‌ بین‌المللی تصویرگری (کره جنوبی – ۲۰۱۵)، نامزد بهترین کتاب آسیایی از شورای ملی کتاب (سنگاپور – ۲۰۱۳) و نامزد دوسالانه‌ تصویرگری براتیسلاوا (اسلواکی – ۲۰۱۵) اشاره کرد.
«چه کسی آقای صورتی را می‌شناسد؟» با شمارگان دو هزار نسخه و قیمت 50 هزار ریال از سوی نشر افق منتشر شده است.
 

«روزشمار یک عشق»
«روزشمار یک عشق» اثری از افشین یداللهی است که در سال 1394 از سوی انتشارات نگاه راهی کتابفروشی‌ها شده است، سپس با ترجمه میترا فرزاد‌ به زبان فرانسوی در سال 1395 از سوی انتشارات شمع و مه منتشر شده است.
 
کتاب «روزشمار یک عشق» مجموعه‌ای از اشعار آزاد است که یک عشق را روایت می‌کند. برخی از عناوین این کتاب عبارتند از: «تاکی/می خواهی»، «لبخند/ بی‌فایده‌اس»، «انگار به دوربین نگاه می‌کنی»، «به داد شعرم برس»، «اشک ریخت»، «کاش بودی»، «غمگین که می‌شوی» و «هوای ابری را».

 

کتاب «روزشمار یک عشق» مشترکاً تـوسط دکتر الهه کسمایی و عزیزمراد اصلانیان به زبان روسی و سیریلیک ترجمه شده و شهریور 1394 همزمان با چاپ کتاب در ایران، در نمایشگاه بین المللی کتاب مسکو و نمایشگاه بین المللی کتاب تاجیکستان، شهر دوشنبه رونمایی شده است. این اثر، همچنین به زبان های انگلیسی و فرانسه در حال ترجمه است.
 
موسسه انتشارات نگاه کتاب «روزشمار یک عشق» را با قیمت 145 هزار ریال تجدید چاپ کرده است.
 
مترجم برگزیده دومین دوره جایزه جهانی ترجمه در جریان پنجمین جشن ملی مترجمان، جمعه 24 آبان 98 معرفی خواهد شد.