قربان اوغلی کارشناس بین‌الملل در گفتگو با مستقل:
با برداشتن تحریم‌ها اتفاق بزرگی در کشور نمی‌افتد
قربان اوغلی می‌گوید: من تصور نمی‌کنم که با برداشتن تحریم‌ها اتفاق بزرگی در کشور ما بیفتد. بخش عظیمی از مشکلات اقتصادی ما درون خودمان است؛ مسئله دزدی و اختلاس و رانت‌خواری و فاصله طبقاتی بسیار زیاد، ربطی به برجام ندارد.
با برداشتن تحریم‌ها اتفاق بزرگی در کشور نمی‌افتد
امیرحسین جعفری
مذاکرات احیای برجام از روز ۸ آذر شروع شد و تا چند روز دیگر پنجاه روز می‌شود که ایران و قدرت‌های جهانی برای احیای توافق هسته‌ای در حال تلاش‌اند.
اما آنگونه که اخبار منتشر می‌شود در این مدت مذاکرات پیشرفت چندانی نداشته است، در ۷۲ ساعت گذشته لحن نمایندگان کشورهای غربی عوض شده و می‌توان گفت شمارش معکوس شکست مذاکرات شروع شده است.
برای بررسی این موضوع با جاوید قربان اوغلی دیپلمات پیشین وزارت امور خارجه گفتگو کردیم و نظر او درباره نتیجه مذاکرات وین را جویا شدیم:
این روزها بحث بازگشت آمریکا به میز مذاکره و تمایل ایران برای حذف واسطه‌ها به گوش می‌رسد. بنظر شما تا چه حد احتمال دارد که شاهد حضور آمریکا در دور بعدی مذاکرات باشیم؟
من فکر می‌کنم با توجه به مطالبی که رهبری چند روز قبل گفتند امکان این اتفاق وجود دارد، چون قبل از این به دلیل خروج آمریکا شرایط جدیدی در برجام داشتیم و مذاکرات طولانیتر شد.
اما سخنان رهبری مبنی بر اینکه "تعامل موقت با دشمن مشکلی ندارد، اما تسلیم نمی‌شویم"، مجوزی بود که آمریکایی‌ها در مذاکرات حضور داشته باشند. اما اینکه چگونه اتفاق بیفتد مشخص نیست. با توجه به سفر امیر عبداللهیان به عمان و توجه به اینکه عمان عمدتا رابط ایران و آمریکا بوده است بنظر می‌رسد که این اتفاق یا افتاده و صلاح نمی‌دانند خبری‌اش کنند یا به زودی اتفاق می‌افتد.
اما به هر حال باید به فال نیک گرفت چون زمان زیادی را با توجه به واسطه‌ها از دست دادیم و معلوم نیست حرفهای ما را به آمریکا برسانند اساسا واسطه‌گری راهبرد خوبی برای گفتگو نیست. بنابراین امیدوارم با رفع موانعی که توسط رهبری صورت گرفت این اتفاق زودتر تحقق یابد.
واسطه‌گری روسیه در مذاکرات باعث خشم افکار عمومی شده است. این روس‌ستیزی تا چه حد واقعی و تا چه حد ناشی از احساسات تاریخی ایرانی‌هاست؟
آدم باید واقع بین باشد. روس و انگلیس و آمریکا و فرانسه همه به دنبال گرفتن ماهی خود از این برکه برجام هستند، روس‌ها هم همینطور. ما اگر روایت آقای ظریف را به عنوان یک مذاکره کننده حرفهای بشنویم در نوار صوتی ایشان گفته شده که نقش روسیه تا چه حد در مذاکرات منفی بوده است.
روس‌ها همان روس‌ها هستند و این مسئله روس‌ستیزی نیست بلکه رفتارهای احمقانه اولیانوف مردم را عصبی می‌کند وقتی می‌گوید من گزارش مذاکرات را به عربستان و آمریکا داده‌ام. مردم ما مردم با غیرت و احساسات بالای ملی هستند و نمی‌توانند تحمل کنند.
من اعتقاد دارم روس‌ها خودشان اینقدر مشکل دارند که برجام در آن گم است. قزاقستان و سوریه و اوکراین و مشکلات اقتصادی داخلی‌شان هر یک برای روسیه چالش است. روسیه بعد از شوروی یک کشور در حد متوسط است و تاثیرگذاری بالایی ندارد و فقط با (اهرم) مذاکرات هسته‌ای می‌تواند به کشورها فشار بیاورد.
اگر چنانچه ما روی روسیه شرط‌بندی کنیم بزرگترین اشتباه است، زیرا آن‌ها اصلا نمی‌توانند کاری برای ما انجام دهند؛ آمریکایی‌ها نیز از طریق هیچ کشوری به ما امتیاز نخواهند داد و مستقیم با ما طرف هستند. برخی از کارهایی که تیم مذاکراتی ما انجام می‌دهد برخلاف غرور ملی ماست، روس‌ها نیز دغدغه اتمی نشدن ایران را همراه خود دارند و با اسرائیل نیز تضادی ندارند. یعنی هرچه در پرونده روسیه با ایران نگاه کنیم یک نقطه روشن وجود ندارد. فرض کنید این نفتی هم که از ما با تخفیف می‌خرند؛ گرچه تمام کشورها نفت با تخفیف را می‌خرند، اما چه منفعتی برای ما دارد؟ من در قضیه مذاکرات واقعا فکر نمی‌کنم روس‌ها بتوانند کاری برای ما بکنند.
آیا با رفع تحریم‌ها و امضای قرارداد، وضعیت اقتصادی و سیاست خارجی کشور بهبود می‌یابد یا با آزادسازی منابع دچار مشکلات و بحران‌های اقتصادی و سیاسی خواهیم شد؟
بنظر من هرگونه وعده دادن سراب‌گونه به مردم ظلم بزرگ به ملت است. من تصور نمی‌کنم که با برداشتن تحریم‌ها اتفاق بزرگی در کشور ما بیفتد. البته تفاوت‌هایی خواهد داشت، اگر منابع مالی آزاد شود، کسری بودجه زیادی که داریم و توسط مالیات و فشار به مردم در حال تامین است، نیز می‌تواند بهبود یابد.
فشار تورم و گرانی که مردم تحمل می‌کنند در صورت رفع تحریم‌ها کاهش می‌یابد. البته منابع آزاد شده باید درست مدیریت شود تا شرایط بهتر شود. مشکل اقتصاد ما فقط برجام و تحریم‌ها نیست شما اگر چنانچه برجام نباشد در حالت کما هستید ولی اگر برجام احیا شود معالجین می‌توانند اقتصاد را از کما بیرون آورند و بهبود وضعیت بستگی به اصلاحات اقتصادی دارد ربطی به برجام ندارد.
بخش عظیمی از مشکلات اقتصادی ما درون خودمان است؛ مسئله دزدی و اختلاس و رانت‌خواری و فاصله طبقاتی بسیار زیاد، ربطی به برجام ندارد. تورم گرفتن از جیب مردم فقیر و ریختن به جیب پولدارهاست. البته این مسئله را من نباید بگویم و اقتصاددان‌ها باید نظر دهند اما عمده اقتصاددان‌ها معتقدند بدون برجام ما در حال سقوط هستیم اما اگر برجام به سرانجام برسد می‌توانیم حداقل بخش خارجی اقتصاد و تحریم و انزوای سیاسی را در شرایط بهتری اداره کنیم.
باید از منابع آزاد شده در روان‌سازی چرخ اقتصاد استفاده کنیم، اگر قرار باشد این منابع در هر بخش تقسیم شود که در ده سال مصرف شود این روان‌سازی انجام نخواهد شد. برجام بخشی از مشکل است منتهی بخش اصلی مشکل درون کشور است و متاسفانه اراده‌ای نیز برای مقابله با فسادها وجود ندارد.
در صورتیکه مذاکرات به نتیجه نرسد و دوباره دشمنی‌ها به حالت قبل ادامه یابد؛ موقعیت ایران را در صحنه جهانی چگونه ارزیابی می‌کنید؟
چناچه توافق به هر دلیلی صورت نگیرد گزینه‌های پیش رو باید بررسی شود. ما تفاوت‌هایی با دوران ترامپ داریم که پس از خروج او از برجام ما در رفتاری عاقلانه در برجام ماندیم و همراهی کردیم، زمانی به سمت گام‌های پنج‌گانه عملیاتی بازگشت از تعهدات رفتیم که دیدیدم اروپایی‌ها نیز نمی‌توانند کاری بکنند.
اگر خاطرتان باشد ترامپ برای اینکه به ایران فشار بیاورد مکانیزم ماشه را پیگیری کرد و به شورای امنیت برد اما نتوانست حتی همراهی کشورهای اروپایی را جلب کند. علت آن این بود که در موضع مشروعیت بین المللی بودیم و این باعث شده بود که ما از منطق حقوق بین الملل برخوردار بشویم. اما الان اوضاع عوض شده است و توپی که در زمین آمریکا بود، حالا که شش دور مذاکرات قبلی را نفی کردیم توپ در زمین ما است. اگر چنانچه به سمت توافق نرویم این دفعه مثل دفعه قبل نیست و پرونده به شورای امنیت نمی‌رود و مکانیزم ماشه از طریق کشورهای همراه آمریکا پیگیری خواهد شد و به راحتی علیه ما در شورای امنیت قطع‌نامه تصویب می‌کنند، و چین و روسیه نیز وتو نخواهند کرد.
فضای وحشتناکی علیه ایران ساخته خواهد شد و کشورها دیگر با ما همکاری نخواهند کرد. بخصوص که در شرایط قبل هم نیستیم که وضع اقتصاد ما نسبتا خوب باشد بلکه در دو سال اخیر وضع اقتصاد اینقدر بد شده که توانمان را از دست می‌دهیم اگر هم نهایتا بتوانیم کمی نفت صادر کنیم با قیمت‌های بسیار کم این اتفاق می‌افتد.
ارسال نظر