سیاست شُل کن سفت کن دولت مردم را سرگردان کرده است

"دکتر سید موید علویان" پزشک فوق تخصص گوارش و دانشمند برتر در زمینه هپاتیت است. او نویسنده بیش از ۸۰ جلد کتاب در زمینه‌های مختلف بیماری‌های کبدی و موسس نهادها و انجمن‌های پزشکی متعدد بوده، همچنین مشاغل مدیریتی و اجرایی بسیاری در حوزه بهداشت و درمان را به عهده داشته است. وی هم اکنون عضو فرهنگستان علوم پزشکی و رئیس شبکه هپاتیت ایران است. مستقل آنلاین  با دکتر علویان درباره کرونا و تبعات آن گفتگو کرده است: 

آیا دولت ایران توانسته در حد استانداردهای جهانی وظایف خود را انجام دهد؟

در پاسخ به این سوال باید ابتدا گفته شود که دولت‌های موفق در برخورد و کنترل بیماری کرونا بسیار اندک هستند و اکثر کشورها به دلیل تاخیر در اقدامات محدود کننده، رفت و آمدها و یا نبودن زیر ساخت‌های برخورد با بحرانی به این وسعت نمره قبولی نمی‌گیرند. دولت ایران نیز از ابتدای بحران تمام تلاش خود را جهت مهار بیماری به کار بسته است. محدودیت‌های ناشی از تحریم‌های ظالمانه در حق ملت ایران و ناکارآمد و نابلد بودن مسئولین کشورها سبب آسیب جدی به برنامه مهار بیماری شده است، ولی تلاش نظام سلامت بسیار قابل تقدیر است. انتخاب وزیر محترم بهداشت به عنوان رئیس ستاد در کشور برای مدتی خلاف مقررات و قوانین موجود در برخورد با بحران بود و دیدیم که ناهماهنگی‌ها هم در ابتدا زیاد بود.

 عملکرد مردم در قیاس با کشورهای دیگر را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

مردم ایران ثابت کرده‌اند که همراه هستند. عدم حضور در ۱۳ فروردین در خارج از منزل ثابت کرد که مردم ما با همه مشکلات اقتصادی و عدم حمایت واضح و عملی مالی از طرف دولت که احتمالا به دلیل کمبود منابع مالی کافی است، همراه برنامه‌ها هستند. متاسفانه سیاست شل کن سفت کن دولت مردم را سرگردان و سردرگم کرده است.

 اصلی‌ترین وظیفه حکومت‌ها در شرایط پاندمی چیست؟

بیماری کرونا در نتیجه غفلت دولت‌ها و خصوصا دولت چین منجر به یک پاندمی جهانی شده است. در مواردی که یک بیماری عفونی سبب انتقال (سرایت) زیاد در یک جامعه و مرگ و میر شود، اولین و مهمترین اقدام مهار آن بیماری در منطقه‌ای است که بیماری در آن دیده شده. با توجه به سیر بیماری در دنیا و اقدامات کشور چین در مهار آن، به نظر می‌رسد که چین در ارائه دقیق آنچه در آن کشور رخ داده صداقت کافی نداشته است. از طرف دیگر سازمان بهداشت جهانی نیز بسیار دیر عمل کرد و اعلام پاندمی و اقدامات توصیه شده نیز دیر بوده است. در حال حاضر باید بحران را کنترل کرد ولی بعد از آن از نظر علمی و حقوقی و نه سیاسی باید ریشه این بیماری و اقدامات کشورها مورد ارزیابی قرار گیرد.

بیشترین کمبود‌ را در کدام حوزه می‌دانید: آموزش‌های عمومی و پیشگیری، بودجه، لوازم بهداشتی، نیروی انسانی سیستم درمانی، نیروی انسانی داوطلب در حوزه‌های اجتماعی یا فاکتورهای دیگر...

کمبود بودجه به دلیل تحریم‌های ظالمانه یکی از موانع است. خوشبختانه مدتی بعد از شروع بحران بالاخره ریاست محترم جمهور ریاست هلال احمر را منصوب فرمودند و هلال احمر بی‌سرپرست دارای رئیس شد که همین تاخیر انتصاب، ضعف مدیریتی دولت است. عدم پیش بینی جهت اقلام بهداشتی و عدم وجود سیاست واضح در این رابطه هم مهم هستند ولی حضور مردم در تولید ماسک، شیفت برخی تولیدی‌ها به سمت مواد و اقلام مورد نیاز مثل مواد ضدعفونی، موارد قوت در برنامه‌ی مقابله با اپیدمی در ایران است. متاسفانه شعارهایی مثل اینکه با برنامه‌های خود جهانیان را شگفت‌زده می‌کنیم نشان‌دهنده خودشیفتگی مسئولین است. اجرای برنامه بسیج عمومی و زنگ زدن به مردم اگر از یک نمایش به یک مداخله واقعی تبدیل می‌شد تاثیرگذارتر می‌گردید.

در حالیکه اطلاع‌رسانی دقیق و مقابله با انتشار اخبار دروغین یا ناقص به دغدغه رهبران سیاسی تبدیل شده، آمار مبتلایان جدید در ایران روند نزولی را نشان می‌دهد، آیا این نمودارها قابل استناد و اعتماد هستند؟

آمارها به اشکال مختلف ارائه می‌شوند. موارد تست مثبت پی سی ار، سی تی اسکن ریه در موارد مشکوک یا قطعی؛ به نظر می‌رسد که نظام ثبت و گزارش‌دهی مطابق استانداردهای جهانی نیست ولی روند کاهشی موارد ابتلا در حال حاضر قابل قبول و استناد است چون مردم با فاصله گرفتن سبب کاهش بروز بیماری شده‌اند. حتی هنوز به طور دقیق موارد مرگ و میر ناشی از بیماری کرونا به طور مستقیم و یا غیر مستقیم در کشور را نداریم و شواهد نشان دهنده حداقل سه برابر اعلامی توسط ستاد کرونا است. البته در دنیا هم این مشکلات وجود دارد و مثلا در انگلستان مرگ در مراکز مراقبتی سالمندان گزارش نمی‌شود.

شرایط اپیدمی در دو ماه آینده را چطور پیش‌بینی می‌کنید؟

سیر بیماری و اپیدمی در هاله‌ای از ابهام است. اگر این بیماری مثل سارس باشد باید در مدت سه ماه آینده با مهار بیماری، برگشت به زندگی عادی را شاهد باشیم. ولی اگر سیر بیماری متفاوت باشد و ویروس در جامعه بماند به صورت یک بیماری ماندگار با افت و خیزهایی همراه خواهد شد. به نظر می‌رسد که کنترل بیماری تنها با ورود واکسنِ موثر صورت خواهد گرفت. آیا این بیماری ایمنی می‌دهد؟ سیاست ایمنی گله‌ای که همه مردم بگیرند یکی از سیاست‌های غلط دولت‌های کم‌تعهد در دنیاست.

آسیب‌های کوتاه مدت و بلندمدت اپیدمی را چه مواردی می‌دانید؟

در مورد آسیب‌ها به شکل کلی باید گفت علاوه بر آسیب‌های جسمی و سلامتی، به سلامت روان آسیب می‌زند. هم چنین موجب آسیب‌های اجتماعی و اقتصادی و افت تحصیلی دانش آموزان هم خواهد شد.

ایران پس از کرونا را چگونه می‌بینید؟

ایران پس از کرونا باید خودش را با شرایط جدید دنیا تطبیق دهد و تغییر کند. از نظر حوزه سلامت تغییر جدی در CDC (یا مرکز مدیریت بیماری‌ها) در وزرات بهداشت باید صورت گیرد تا بتواند با بحران‌های آتی مناسب‌تر برخورد و مقابله نماید. نظام پزشک خانواده و تقویت شبکه بهداشتی جزو ضروریات زمانه است. نظام سیاسی و اجتماعی و مدیریتی کشور باید در جهت حل نقاط ضعف خود وارد عمل شود. مولوی فرموده :

آن یکی بازی که بد من باختم

خویشتن را در بلا انداختم

در بلا هم می‌چشم لذات او

مات اویم مات اویم مات او