" بیرون از "برجام" هر مذاکره‌ای منتفی است 

مستقل آنلاین/ گروه سیاسی - هرمز شریفیان - به جز حمله به پهپاد آمریکایی که قرارگاه پدافند نیروهای مسلح جمهوری اسلامی اعلام کرد که آن را به دلیل تجاوز به حریم هوایی ایران سرنگون کرد، دولت‌های آمریکا، سعودی و اسرائیل در تلاشند که سایر حملات به اهداف نفتی منطقه از جمله، حمله به نفت‌کش‌ها و ...که توسط "حوثی‌ها" صورت گرفته به گردن جمهوری اسلامی بیندازند و تصور می‌کنند که این راه در کنار "فشار حداکثری"، راهی برای آوردن مقام‌های جمهوری اسلامی پای میز مذاکره است. در همین حال رهبر انقلاب دیروز و بدون اشاره به حملات انجام شده به تاسیسات "آرامکو" ی عربستان، گفتند: "...اگر آمریکا حرف خودش را پس گرفت، معاهده هسته‌ای (برجام) را که نقض کرده بود، اگر توبه کرد و برگشت به این معاهده؛ شد عضو کشورهای معاهده کننده، آنوقت در جمع کشورهای معاهده کننده که شرکت می‌کنند، او هم شرکت کند. بدون آن (بازگشت به برجام) هیچ مذاکره‌ای در هیچ سطحی بین مسئولین جمهوری اسلامی و آمریکایی‌ها اتفاق نخواهد افتاد نه در سفر نیویورک (سفر پیش روی حسن روحانی) نه در غیر سفر نیویورک...". شاید در واکنش به همین سخنان رهبری بود که "دانلد ترامپ" رئیس جمهوری آمریکا در مصاحبه‌ای گفت: "دیداری با او (روحانی) نخواهم داشت. فکر نمی‌کنم آماده باشند اما آماده خواهند شد. من هیچوقت احتمال هیچ چیز را رد نمی‌کنم اما ترجیح می‌دهم که دیداری با او نداشته باشم". این درحالی است که پیش از این، ترامپ دائما سخن از گفت‌وگو با مقام‌های جمهوری اسلامی به میان می‌آورد و احتمال دیدار خود با رئیس جمهور ایران در مجمع سالانه آتی سازمان ملل را منتفی ندانسته بود. در همین حال مقام‌های ارشد آمریکا به شبکه "سی‌بی‌اس" گفتند که حمله علیه تاسیسات نفتی عربستان سعودی، از منطقه‌ای در جنوب ایران و در شمال خلیج‌فارس انجام شده است. مقام‌های ارشد آمریکا روز سه‌شنبه ۲۶ شهریور گفتند از آنجا که دفاع هوایی عربستان سعودی برای جلوگیری از حمله حوثی‌های یمن به سمت جنوب نشانه‌گیری شده بودند، نتوانستند با حمله‌ پهپادها و موشک‌ها مقابله کنند. در همین حال  "مایک پنس"، معاون "دانلد ترامپ"، اعلام کرد در پی حملات اخیر به تاسیسات نفتی عربستان سعودی، آمریکا در حال بررسی شواهد این حملات و آماده است از منافع و متحدان واشینگتن در خاورمیانه دفاع کند. پنس در سخنرانی در «بنیاد هریتج» گفت: « ما در حال بررسی شواهد و مشورت با متحدان‌مان هستیم و رئیس‌جمهوری آمریکا تعیین می‌کند که بهترین شیوه اقدام در روزهای آینده چیست». پیش‌تر ترامپ هشدار داده بود که آمریکا آماده اقدام نظامی برای واکنش به حمله علیه تاسیسات نفتی عربستان سعودی است. پنس تاکید کرد آمریکا «هر اقدامی را که لازم باشد برای دفاع از کشورمان، سربازان‌مان و متحدان‌مان در خلیج (فارس) انجام می‌دهیم، مطمئن باشید». همچنین در روز سه‌شنبه، "ملک سلمان"، پادشاه عربستان سعودی، در جلسه هفتگی هیات دولت از کشورهای جهان خواسته بود با مسببین حمله اخیر به تاسیسات نفتی این کشور «علنا برخورد» کرده و مسئولیت خود را در «محکومیت عاملان» این حملات ایفا کنند. رسانه‌های رسمی عربستان سعودی گزارش دادند ملک سلمان در جلسه هیات دولت گفت کشورش توان مقابله با چنین «حملات بزدلانه»ای را دارد. دولت عربستان سعودی مجددا تاکید کرد که حمله روز شنبه با سلاح‌های «ایرانی» انجام شده است، اما توضیح بیشتری ارائه نداد. حوثی‌های یمن در روز حمله، مسئولیت آن را بر عهده گرفتند، اما مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا، مشخصا ایران را مسئول این حملات دانست.

این حمله‌ها تولید نفت عربستان سعودی را به نصف کاهش داده است. ایران هرگونه دست داشتن در این حملات را رد کرده و آن را نتیجه «دفاع مشروع مردم یمن» در مقابل جنگ جاری در یمن از سوی ائتلاف تحت رهبری عربستان سعودی دانسته است. در همین رابطه، نانسی پلوسی، رییس مجلس نمایندگان آمریکا، خواستار توضیح مقام‌های دولتی این کشور در مورد حملات روز شنبه به تاسیسات آرامکو و نقش احتمالی ایران در آن شده است. خبرگزاری رویترز به نقل از سخنگوی پلوسی گزارش داد که او خواستار ارائه اطلاعات به‌دست‌آمده از حملات پهپادی به تاسیسات این غول نفتی عربستان سعودی است. شیخ صباح الخالد الصباح، وزیر خارجه کویت، از نیروهای مسلح این کشور خواست به حالت آماده‌باش دربیایند. او همچنین گفت کشورش در کنار عربستان سعودی برای مقابله با مسببین حملات روز شنبه ایستاده است. اما جان-ایو لودریان، وزیر خارجه فرانسه، گفت کشورش به هیچ ادله‌ای در مورد منشا حملات روز شنبه به تاسیسات نفتی عربستان سعودی دست نیافته است. لودریان تاکید کرد: «فرانسه تا این لحظه ادله‌ای ندارد که بگوید این پهپادها از اینجا یا آنجا آمده بودند و من نمی‌دانم کسی شواهدی در این زمینه دارد یا خیر.» از طرفی آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان، گفته است قصد دارد منع فروش سلاح به عربستان سعودی را به قوت خود باقی نگه دارد. او در مصاحبه خبری گفت: «در حال حاضر هیچ نیازی نمی‌بینم که دولت تغییر موضع بدهد.» او بازگشت به توافق هسته‌ای برجام با ایران را تنها راه کاهش تنش‌ها در خاورمیانه خواند و گفت: «ما معتقدیم توافق برای منع ایران از دستیابی به توانایی هسته‌ای تسلیحاتی سنگ بنایی است که باید به آن برگردیم.» از چهار سال پیش، یک ائتلاف نظامی به رهبری عربستان سعودی درگیر جنگ با شورشیان حوثی است که از سوی جمهوری اسلامی ایران حمایت می‌شوند. برخی ناظران این نبرد را جنگی نیابتی بین ایران و عربستان سعودی می‌دانند.  مرکل همچنین گفت تحولات جاری در یمن نشانگر نیاز فوری به یافتن راه‌حل سیاسی است. حوثی‌های یمن هم روز سه‌شنبه هشدار دادند در مقابله با کشورهای درگیر جنگ در یمن «هیچ خط قرمزی» نمی‌شناسند و در صورت تداوم  حملات و محاصره ، «عملیات دفاعی بعدی سخت‌تر و دردناک‌تر» خواهد بود.

"بازگشت به "برجام"، بهترین راه!

با گذشت چهار روز از حملات بامداد شنبه به تاسیسات نفتی عربستان سعودی، رسانه‌های آمریکایی همچنان بخش مهمی از سرتیترهای خود را به پیامدهای این حملات اختصاص داده‌اند. طی این چند روز تحلیل‌گرانی چون "بهنام طالب‎‌لو" از موسسه محافظه‌کار دفاع از دموکراسی به شبکه خبری فاکس‌نیوز گفتند حمله به تاسیسات نفتی عربستان گواه دیگری بر درستی خروج آمریکا از برجام بوده و ناظران دیگری چون "دیوید سنگر"، روزنامه‌نگار کهنه‌کار به نیویورک تایمز گفتند که اگر برجام برجا مانده بود شاید این حملات هرگز روی نمی‌داد.

مدارک بدون قطعیت

"سدریک لایتون"، سرهنگ بازنشسته که متخصص ارزیابی اطلاعات در ارتش آمریکا بوده روز دوشنبه به سی‌ان‌ان گفت تصاویر هوایی از ادعای کاخ‌سفید مبنی بر این که حملات از عراق یا ایران صورت گرفته پشتیبانی می‌کنند "هر چند قطعیتی وجود ندارد". "این دست‌پخت یک عملیات بسیار دقیق است که احتمالا یک دولت پشت آن بوده. دقتی که در یافتن موقعیت جفرافیایی اهداف، نشانه‌گیری دقیق آنها و چگونگی رادارگریزی و همچنین انتخاب اهداف همگی از یک عملیات فوق دقیق نظامی حکایت دارد که باید یا کار یک دولت باشد یا گروهی که یک دولت از آن حمایت می‌کند".

حملاتی با دقت بالا

با این حال، "مارک هرتلینگ"، ژنرال بازنشسته به این شبکه آمریکایی گفت: "این تصاویر در حقیقت هیچ چیز را نشان نمی‌دهند به جز این که چه قدر حمله با دقت صورت گرفته است." جان کربی، دریادار سابق آمریکایی هم به سی‌ان‌ان گفته: "من در این تصاویر هیچ چیزی نمی‌بینم که موید این باشد سرمنشاء این حملات کجا بوده." "من از میزان دقت این حملات در حیرتم. دقیقا نقطه‌زنی کردند. کاملا محتمل است که کار اشیاء پرنده بدون سرنشین بوده اما باز هم تاکید می‌کنم که اینها (تصاویر) هیچ چیزی را ثابت نمی‌کند."

کنایه سنگین "پوتین" به آمریکا

در میانه جنب و جوشی که واشنگتن، پایتخت آمریکا طی سه روز گذشته از سر گذارنده، بلومبرگ نوشته "ولادیمیر پوتین"، رئیس جمهوری روسیه که برای دیدار با "حسن روحانی" و "رجب طیب اردوغان"، همتایان ایرانی و ترک خود به آنکارا سفر کرده بود روز دوشنبه به عربستان سعودی پیشنهاد کرد برای محافظت بهتر از تاسیسات نفتی خود سامانه ضدموشکی اس ۴۰۰ روسی بخرد. پیشنهادی که می‌تواند متلکی سنگین به کاخ‌سفید تعبیر شود چرا که ریاض همین چند سال پیش بزرگ‌ترین قرارداد خرید تسلیحات نظامی را با آمریکا منعقد کرد.

واشینگتن در دام ریاض

در همین حال، دیوید سنگر معتقد است اگر چه ممکن است این حملات موجب نزدیک‌تر شدن واشنگتن و ریاض شود اما همزمان در پنتاگون این نگرانی وجود دارد که محمد بن سلمان آمریکا را به جنگی ناخواسته بکشاند. "همین هفته گذشته بود که بسیاری در پنتاگون و کاخ‌سفید با اخراج جان بولتون نفس راحت کشیدند و حالا این واقعه دوباره سایه جنگ را سنگین کرده" است و بسیاری نگرانند که اگر عربستان تصمیم به موضع تخاصمی علیه ایران بگیرد آن وقت ممکن است آمریکا برای حمایت از متحد اصلی خود در خاورمیانه وارد جنگ رویاروی با ایران شود.