دست نیاز آمریکا به سوی ایران

سرویس ترجمه: مستقل آنلاین/امیرحسین نظری: در آستانه اجلاس عمومی سازمان ملل در ماه جاری، احتمال زیادی وجود دارد که تنش زدایی محدودی میان ایران و ایالات متحده اتفاق بیافتد. اگرچه ممکن است این نظر رایجی نباشد، اما نشانه‌های زیادی برای مساعد بودن شرایط وجود دارند.

قوی‌ترین نشانه تمایل کاخ سفید به توافق مجدد، اخراج بولتون توسط دونالد ترامپ است. ترامپ با بسیاری از سیاست‌های پیشنهادی بولتون مخالف بود. بولتون طرفدار تغییر رژیم در ایران بود، اما ترامپ مکررا اعلام کرده است که دولتش خواهان تغییر حکومت نیست. در مقابل، ترامپ تاکنون توافق‌ساز بوده و از خروج نیروهای ایالات متحده از مداخلات نظامی فرامرزی استقبال می‌کند. او احتمالاتوافق با ایران را بر درگیری ترجیح می‌دهد. درحقیقت، بلافاصله پس از اخراج بولتون، روحانی حمایت خود از تصمیم ترامپ را اعلام کرد و به رئیس جمهور آمریکا پیام داد «جنگ‌طلبان باید کنار روند».

لغو مذاکرات صلح با طالبان، گفتگو میان ایران و آمریکا را تسهیل خواهد کرد. جهت مقابله با حملات برق‌آسا و قریب‌الوقوع طالبان، ایالات متحده به دنبال همکاری با ایران برای مقابله با تروریست‌ها خواهد بود. ایران، سابقا با طالبان ارتباط برقرار کرده است، اما از قدرت گرفتن طالبان استقبال نمی‌کند. پس از کسب پیروزی در سوریه، ایران می‌تواند لشکر فاطمیون –متشکل از هزاره‌های افغان- را بازسازی کند و برای حفظ منافع ایران و منطقه آن‌ها را به مرکز و شرق افغانستان بفرستند.

در حقیقت، ایران تنها بازیگر منطقه است که آمریکا برای حمایت از اشرف غنی، متحد خود در افغانستان، می‌تواند به آن رو آورد. روسیه و چین، مدت‌ها است که با طالبان ارتباطاتی برقرار کرده‌اند. آن‌ها برای جلوگیری از نفوذ داعش در آسیای مرکزی و ژین جیانگ، به کمک طالبان نیاز دارند. ژین جیانگ منطقه‌ای خودمختار در شمال غرب چین است که مسلمانان اویغور در آن زندگی می‌کنند [و چین از حمایت برخی از اویغورها از داعش نگران بود]. ایالات متحده تهدید کرده فشار بیشتری بر طالبان وارد خواهد کرد، درنتیجه، روسیه و چین نیز احتمالا به آمریکا کمک نمی‌کنند. نهادهای امنیتی پاکستان نیز به نزدیکی به طالبان مشهورند. اخیرا هم ایالات متحده اقدامات هند در کشمیر را بدون اعتراض پذیرفته است. بنابراین پاکستان هم به ایالات متحده کمک نمی‌کند. علی‌رغم  درخواست ترامپ، هند نیز ترجیح می‌دهد به جای کمک نظامی به دولت غنی، به توسعه افغانستان کمک کند.

بنابر گزارش اخیر پنتاگون، پس از تضمین پیروزی اسد در سوریه، ایران بیش از پیش، مشتاق است با بازگشت داعش مقابله کند. ایالات متحده نیز علاقه دارد نفوذش در [دولت] دمشق را افزایش دهد تا از منافع متحدان کرد خود حمایت کند و با بی‌ثباتی مجدد در سوریه مقابله کند. از دید آمریکایی‌ها، رهاسازی نفت‌کش ایرانی توسط مقامات بریتانیایی جبل الطارق، نشانه این است که آمریکا، سیاستی برای مهار ایران در حوزه اقیانوس اطلس ندارد. دیدار مکرون و ظریف در حاشیه اجلاس گروه ۷، نشان می‌دهد اروپایی‌ها خواهان حفظ توافق با ایرانند. درحوزه خلیج [فارس] نیز، مذاکرات ایران و امارات درخصوص مشکلات دریایی، نشانه خواست طرفین مبنی بر کاهش تنش‌ها است.

در تقویم سیاسی، سال گذشته آمریکا وارد روند انتخاباتی می‌شود. بنابراین ترامپ برای موفقیت در این انتخابات، نیاز به پیروزی بزرگی در حوزه سیاست خارجی دارد. روحانی نیز از مذاکره احتمالی سود می‌برد. گفتگویی با ایالات متحده که توافق را ترمیم کند، به سود هردو طرف است تا اعلام پیروزی سیاسی کنند. اگر این امر محقق شود، متحدان روحانی در انتخابات سال آینده از آن سود می‌برند.

نزدیک شدن به انتخابات جامع اسرائیل در هفدهم سپتامبر نیز یعنی، ترامپ آزاد خواهد بود بدون ناراحت کردن نتانیاهو با ایران مذاکره کند. نتانیاهو نیز برای انتخابات به پیام‌های ضد ایران متوسل شده است.

توافق احتمالی، بخشی از منافع هردو کشور را تامین می‌کند. اما تحریم‌های اقتصادی علیه ایران باید لغو شوند.

لازم به ذکر است که واشنگتن اخیرا پیشنهاد فرانسه مبنی بر اعتبار پانزده میلیارد دلاری به ایران را رد کرده است. این طرح فرانسه برای اجرا نیاز به تایید آمریکا دارد. با توجه به این مسئله، اخراج بولتون، قدمی مهمی برای لغو عمده تحریم‌ها پیش از دیدار احتمالی ترامپ و روحانی خواهد بود.

اگرچه ترامپ اشتیاقش برای دیدار با روحانی در سازمان ملل را نشان داده است، روحانی بسیار محتاط بوده است. علت این امر نیز، پیچیده بودن ساختار قدرت در ایران است. به هرحال چشم‌انداز روابط ایران و آمریکا، اکنون روشن‌تر از همیشه است.