پاسخ فلاحت پیشه به آیت‌الله یزدی: قرار نیست پسماندهای هسته‌ای دیگر کشورها را بپذیریم

اواخر تیرماه بود که نمایندگان مجلس با الحاق جمهوری اسلامی به کنوانسیون مشترک مدیریت و امنیت پسماندهای هسته ای موافقت کردند. در زمان بررسی این لایحه در صحن علنی، حسین نقوی حسینی، سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس تصویب چنین معاهده ای را در راستای تایید صلح آمیز بودن برنامه هسته ای ایران دانسته و تاکید کرده بود:« این کنوانسیون کاملاً اقتصادی است و بعد سیاسی ندارد و کنوانسیونی فرامرزی و فرانسلی است.»

اما اظهارات آیت الله یزدی از فقهای شورای نگهبان ابهاماتی را متوجه این کنوانسیون کرد. او چند روز پیش عنوان کرد: «اخیراً طرحی که مورد تصویب مجلس قرار گرفته بود به شورای نگهبان آورده شد. این طرح عبارت است از آنکه دولت‌های استکباری بتوانند پسماندهای انرژی اتمی خود را در کشور دفن کنند؛ استکبار همیشه این پسماندها را در کشورهای عقب مانده دفن می‌کند و همه می‌دانیم که اشعه‌های این نوع پسماندها برای افراد کشور ضرر خواهد داشت. مجلس تصویب کرده بود که توافق نامه صورت گرفته، پسماندهای سوخت اتمی می‌تواند در کشور دفن شود، اما بنده اعلام کردم که این مورد خلاف شرع، خلاف قانون و خلاف مصلحت است و سایران نیز این را پذیرفتند.»

در همین راستا هم روز گذشته شورای نگهبان با تایید نکردن این مصوبه اعلام کرد این کنوانسیون دارای ابهاماتی است و مشخص نیست که آیا شروط آن الزام آور است یا خیر.

حشمت‌الله فلاحت پیشه، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در گفت و گو با خبرآنلاین از پیش‌بینی سازوکاری برای رفع ابهام نزد شورای نگهبان گفت. او  تاکید دارد این کنوانسیون هیچ بندی مبنی بر التزام سیاسی دولت ها ندارد و برای کاهش ریسک نگهداری از پسماندهای هسته ای در کشور امری ضروری است. در ادامه شرح این گفت و گو آمده است: 

*******

آقای فلاحت پیشه! نمایندگان مجلس در اواخر تیرماه به لایحه الحاق جمهوری اسلامی ایران به کنوانسیون مشترک ایمنی و مدیریت پسماندهای هسته ای رای مثبت دادند. آیت الله محمد یزدی از اعضای شورای نگهبان به تازگی عنوان کردند که به سبب آنکه با تصویب این کنوانسیون ممکن است مسیر برای دفن زباله های هسته ای کشورهای دیگر در ایران باز شود، بنابراین چنین معاهده ای از اساس شرعی و قانونی نیست. از نظر شما آیا این کنوانسیون چنین امکانی به دیگر کشورهای باشگاه هسته ای خواهد داد؟

کشورهایی که برنامه هسته ای دارند در زمینه مدیریت پسماندهای هسته ای نیز دارای حقوق و تکالیف ویژه ای هستند. روند اجرای الحاق دولت جمهوری اسلامی ایران به کنوانسیون مدیریت و ایمنی پسماندهای هسته ای، صیانتی است و اینگونه نخواهد بود که تصویب آن به مثابه پذیرش پسماندهای هسته ای کشورهای دیگر باشد. 

در متن این کنوانسیون نیز به هیچ وجه چنین موردی مطرح نشده است. حقیقت ماجرا آن است که هرچند انرژی هسته ای از پاک ترین و پرکاربردترین منابع تامین انرژی در جهان است با این حال اگر مدیریت درستی در رابطه با پسماندهای آن صورت نگیرد می تواند چالشی خطرناک برای محیط زیست و بشر را ایجاد کند. از همین رو نیز دولت پذیرفته است تا به این کنوانسیون ملحق شود. بخش اعظمی از کشورهای دیگری که از این انرژی استفاده میکنند نیز به آن پیوسته اند. در هیچ یک از مفاد این کنوانسیون هیچ اشاره ای به اینکه کشورهای عضو ملزم به پذیرش پسماندهایی از کشورهای دیگر باشد دیده نمی شود.

شورای نگهبان نیز لایحه مذبور را رد نکرده بلکه بر ضرورت رفع ابهام تاکید کرده است. می توان ساز و کارهایی در مجلس در جهت رفع ابهامات شورای محترم نگهبان لحاظ کرد. حتی اگر به منظور رفع ابهام شورای نگهبان لازم باشد تا تصویب این لایحه مشروط شود، این اقدام عملی خواهد شد. بنابراین اگر تردیدی مبنی بر اینکه ممکن است به سبب تصویب کنوانسیون یادشده کشورهای عضو باشگاه هسته ای از آن سوءاستفاده کنند، می توان با لحاظ کردن حق شرط در تصویب آن روند رفع ابهامات را تسهیل کرد. 

سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی تاکید کرده که این کنوانسیون اقتصادی است و وجه سیاسی ندارد. با این حال شورای نگهبان در اطلاعیه خود آورده که باید مشخص شود که آیا تصویب این کنوانسیون موجب التزام به مفاد آن برای ایران خوهد شد یا خیر، فکر چه تمهیداتی از سوی مجلس برای رفع بیشتر ابهام باید اندیشیده شود؟

متن کنوانسیون های بین المللی شفاف و مشخص است. ما اعتقاد داریم در متن این کنوانسیون صیانت وجود دارد. با این وجود ابتدا ابهامات مورد نظر شورای نگهبان را بررسی خواهیم کرد و در صورت نیل به تفاهم با شورا تصویب این کنوانسیون نهایی خواهد شد در غیر این صورت می توانیم با حق شرط آن را تصویب کنیم. 

تصویب این کنوانسیون در شفاف سازی برنامه هسته ای ایران و تاکید بر صلح آمیز بودن آن چه اهمیتی دارد؟

براساس فصل نخست توسعه هزاره ، کشورهای باشگاه هسته ای باید موضع و تکلیف خود را برای مدیریت پسماندهای هسته ای مشخص کنند. جمهوری اسلامی ایران نیز در رابطه با اجرای مقررات ایمنی آژانس بین المللی انرژی اتمی کشوری خوشنام است و به طور طبیعی در این رابطه نیز باید تمهیدات لازم را اجرایی کنیم تا از برنامه هسته ای ایران که البته صلح آمیز بودنش به اثبات رسیده رفع ابهام نیز صورت بگیرد.