فرصتی جدید برای احیای برجام فراهم شده است - گزارش المانیتور

به گزارش مستقل آنلاین؛ به نقل از ایلنا، المانیتور نوشت: کسانی در غرب که همیشه از برجام انتقاد کرده‌اند، با این پیشنهاد که می‌توان نقض‌های گذشته ایران را نادیده گرفت، زوزه می‌کشند. با این حال، آنها خود عواقب خروج از توافق ۲۰۱۵ را نادیده می‌گیرند.

پس از ماه‌ها بن‌بست و نزدیک به مرگ، توافق هسته‌ای ایران فرصت جدیدی برای احیای مجدد دارد. در ۸ آگوست، اتحادیه اروپا که در ۱۶ ماه گذشته به عنوان میانجی بین ایران و ایالات متحده در مذاکرات برای بازگرداندن توافق عمل کرده است، آنچه را که متن نهایی یک بسته سازش نامید، ارائه کرد که امیدوار است همه چیز را برآورده کند.

متن اتحادیه اروپا مستلزم مصالحه برای هر دو بازیگر اصلی مذاکرات است. ماهیت یک مذاکره چنین است، همانطور که در مورد توافق ۲۰۱۵ (که المانیتور در مقدمه این هفته اشاره کرد ) معروف به برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) بود. با حذف آنچه به عنوان مانع اصلی مذاکرات تلقی می‌شود، ظاهراً ایران پذیرفته است که سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از فهرست سیاه آمریکا حذف نشود، در عوض موافقت کرده است که این موضوع را برای بحث بعدی به تعویق بیندازد. اتهامات ادعایی مطرح شده در ۱۰ اوت علیه یکی از اعضای سپاه  برای توطئه ترور جان بولتون، مشاور سابق امنیت ملی، نشان می‌دهد که چرا رئیس‌جمهور جو بایدن نمی‌تواند نسبت به این گروه نرمش نشان دهد.

به نظر می‌رسد ایران همچنین درخواست خود برای تضمین عدم خروج ایالات متحده از این توافق را متوقف کرده است. از آنجایی که برجام یک تفاهم سیاسی است، نه یک معاهده که نیاز به رای تایید غیرممکن توسط سنای ایالات متحده دارد، هیچ مبنایی برای تضمین قانونی وجود ندارد. در هر صورت، ایران یک تضمین ضمنی در قالب اهرم خود دارد؛ اگر ایالات متحده دوباره از توافق خارج شود، ایران می‌تواند دوباره به سرعت غنی‌سازی اورانیوم را افزایش دهد.

نکته باقیمانده مربوط به درخواست ایران از آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) است که به تحقیقات خود درباره ذرات اورانیومی که آژانس ادعا می‌کند در سه سایت در سال ۲۰۱۹ پیدا کرده است، پایان دهد. همانطور که توسط وال استریت ژورنال گزارش شده است، آخرین متن اتحادیه اروپا تضمین می‌کند که اگر ایران پاسخ دهد، ایالات متحده و سایر طرف‌های توافق از آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌خواهند که تحقیقات خود را به پایان برساند. این بند احتمالاً همان چیزی است که محمد مرندی، مشاور تیم مذاکره‌کننده ایران، وقتی به المانیتور گفت که ایران امتیازات کلیدی را به دست آورده است، منظورش بوده است.

به همان اندازه که آژانس مایل است تصویر کاملی از چگونگی رسیدن ذرات اورانیوم مورد بحث  داشته باشد، موضوع مهم‌تر به محل فعلی اورانیوم و هرگونه تجهیزات مرتبط مربوط می‌شود. این موضوعی است که مسئولیت پادمانی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را کاهش می‌دهد تأیید اینکه تمام مواد و فعالیت‌های هسته‌ای در ایران برای استفاده نظامی منحرف نمی‌شوند. اگر ایران بتواند ثابت کند که اورانیوم ادعایی که قبلا گزارش نشده بود اکنون تحت پادمان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است، ماموریت اصلی آژانس انجام خواهد شد.  

اطمینان از هدف صلح‌آمیز فعالیت هسته‌ای فعلی و آینده در ایران، تز اصلی توافق ۲۰۱۵ بود. در آن زمان، توافق آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای پایان دادن به تحقیقات خود درباره فعالیت‌های هسته‌ای گذشته با «بعد نظامی احتمالی» (PMD) شرط ایران برای اجرای برجام بود. اگرچه پاسخ‌های ایران در مورد فعالیت‌های گذشته ناکافی بود، اما یک قضاوت سیاسی برای بسته شدن پرونده انجام شد، زیرا آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و آژانس‌های اطلاعاتی غربی در هر صورت تصویر خوبی از آن فعالیت‌های گذشته داشتند.

تفاوت بین موضوع PMD و تحقیقات امروز آژانس در مورد ذرات اورانیوم این است که مورد دوم به نقش اصلی آژانس در حفاظت از مواد هسته‌ای مربوط می‌شود. هر تصمیمی که در مورد بررسی گذشته انجام دهد، نمی‌تواند از دانستن اینکه اورانیوم در حال حاضر کجاست، صرف نظر کند.

این احتمال وجود دارد که اورانیوم مورد بحث متعاقباً به ذخایری که در حال حاضر تحت نظارت آژانس هستند، راه پیدا کند. در این صورت، ایران باید بتواند پاسخ‌هایی را ارائه دهد که امکان احیای برجام را فراهم می‌کند. در هر صورت ممکن است مطالبات قبلی در مورد تضمین در مورد رفع تحریم‌ها و سایر موارد را احیا کند. با این حال، ایران باید بدون اعتراف به نقض‌های گذشته، مکان فعلی اورانیوم را روشن کند.

کسانی در غرب که همیشه از برجام انتقاد کرده‌اند، با این پیشنهاد که می‌توان نقض‌های گذشته ایران را نادیده گرفت، زوزه می‌کشند. با این حال، آنها خود عواقب خروج از توافق ۲۰۱۵ را نادیده می‌گیرند. ترامپ با نادیده گرفتن آن، ایران را به کنار گذاشتن محدودیت‌های غنی‌سازی اورانیوم تشویق کرد، تا جایی که زمان «گسست» برای شناسایی به‌موقع کمتر از حد خطا است. ظرف چند هفته، ایران می‌تواند اورانیوم غنی شده کافی برای بمب هسته‌ای تولید کند. غرب برای اینکه بتواند یک دوره تشخیص به موقع را بازگرداند، به ناچار باید برای خروج ترامپ جریمه بپردازد.  

اگر ایران به محدودیت‌ها و شفافیت غنی‌سازی برجام بازگردد، امنیت منطقه‌ای و جهانی به بهترین وجه تامین خواهد شد. در حالی که در جهان جایگزین ممکن است ترجیح داده شود که ایران اصلاً مواد هسته‌ای نداشته باشد، تأیید آژانس بین‌المللی اتمی مبنی بر اینکه تمام مواد هسته‌ای ایران در استفاده صلح آمیز است ارزش پذیرش مصالحه در متن نهایی اتحادیه اروپا را دارد.