تکمیل سیکل حافظه چگونه از آلزایمر پیشگیری می‌کند؟

دکتر احمد ایزدی طامه_ روانشناس و دانشیار دانشگاه 

جمعیت ایران رو به پیری است و در آینده‌ای نه چندان دور قاعده هرم جمعیتی ایران به سمت زنان و مردان سالمند حرکت خواهد کرد.

این مرحله از سن هم مانند سایر مراحل همچون کودکی، نوجوانی، جوانی و میانسالی مسائل و چالش‌های طبیعی مربوط به خود را دارد که اگر درباره آن‌ها پیشگیری صورت نگیرد می‌تواند سالمندان را با مشکلات جدی روانی و اجتماعی مواجه سازد. مسائل درمانی، بهداشتی، اقتصادی، روان شناختی و اجتماعی مهمترین مسائل افراد سالمند به شمار می‌آیند.

مسائل شناختی مانند فراموشی، آلزایمر و ضعف در حافظه یکی از دغدغه‌های سالمندی است که می‌تواند پیامدهای روانی و اجتماعی مانند گوشه گیری و افسردگی برای آن‌ها به همراه داشته باشد.

مطالعات صورت گرفته نشان می‌دهد که به جز افرادی که اختلالات حافظه را بصورت ژنتیکی به ارث برده‌اند، لزوماً با افزایش سن، حافظه انسان دچار مشکلات جدی نخواهد شد.

بطور کلی ساختار بدنی و روانی انسان بگونه‌ای طراحی شده است که اگر انسان بصورت صحیح و مداوم از آن‌ها بهره‌برداری کند، مرور زمان به تنهایی نمی‌تواند برای انسان مشکلات جدی فراهم آورد.

برای مثال، میانسالانی که ورزشی منظم ، مداوم و مناسبی را انجام می دهند، اگر بیماری ژنتیکی نداشته باشند، در دوران پیری با مشکلات جدی بدنی روبرو نخواهند شد. 

 قوای شناختی مانند درک، استنباط، استدلال و حافظه نیز از این قاعده مستثنی نیستند.

یعنی اگر افراد بصورت مداوم از حافظه خود استفاده کنند و آن را بکار بگیرند، لزوماً با افزایش سن، حافظه آن‌ها دچار مشکل نخواهد شد. برای این منظور میانسالان باید با مفهوم «تکمیل سیکل حافظه» و روش‌های آن آشنا باشند.

توضیح اینکه که حافظه انسان فعالیت خود را طی سه مرحله انجام می‌دهد:

۱_ بخاطر سپردن اطلاعات: در این مرحله، ما با کمک یکی از حواس، اطلاعات جدیدی مانند آدرس منزل جدید یکی از دوستان را به حافظه می‌دهیم.

۲_ نگهداری اطلاعات: در این مرحله، آدرس منزل دوست مان را بصورت رمز های کلامی یا تصویری در حافظه ذخیره می کنیم.

۳_ بازیابی اطلاعات: در این مرحله آدرس ذخیره شده را به یاد می آوریم و آن را به فرد دیگری منتقل می کنیم.

به این سه مرحله، سیکل حافظه گفته می‌شود و جالب است که بجز افرادی که مشکلات ژنتیکی دارند، اگر تا دوران پیری این سه فعالیت بصورت مداوم بکار گرفته شوند، با ضعف جدی حافظه روبرو نخواهیم شد .

 مشکل بزرگ سالمندان و افراد بازنشسته آن است که یا اطلاعات جدیدی را به حافظه نمی‌دهند ( مرحله یک) یا اطلاعات جدیدی را به حافظه می‌دهند، اما فقط ذخیره می‌کنند و آن‌ها را بازیابی نمی‌کنند (مرحله سوم) و در نتیجه سیکل حافظه خود را تکمیل نمی کنند.

به میانسالان و سالمندان توصیه می‌شود که برای فعال نگه داشتن حافظه خود: 

۱_ کتاب بخوانید و فیلم تماشا کنید و خلاصه آن را بنویسید و یا به دیگران بگویید.

۲_ مهارت‌های جدیدی مانند نقاشی، هنرهای دستی ، کامپیوتر و نظایر آن را یاد بگیرید. اطلاعات جدید، حافظه را زنده نگه می‌دارد.

۳_ در هفته چند بار جدول حل کنید. در حل جدول، هم اطلاعات جدیدی به حافظه داده می شود ( مرحله یک) و هم حافظه ، اطلاعات قدیمی را بازیابی (مرحله سوم) می کند.

۴_ با افراد جدید ، رابطه رفاقت و دوستی برقرار کنید و نام و خصوصیات آن‌ها را بخاطر سپرده و برای دیگران بازگو کنید.

۵_ محیط‌های جدیدی را تجربه کنید.

۶_ خاطرات روزانه خود را یادداشت و برای دیگران نقل کنید.

۷_ مطالعات نشان می‌دهد که ورزش مناسب و منظم در سالمندی به تقویت دستگاه شناختی انسان کمک می کند.

۸_ اگر توان و امکان تدریس دارید، حتما این کار را انجام دهید. برای تدریس باید هم اطلاعات جدید به حافظه بدهید و هم اطلاعات قدیمی را بازیابی کنید.

۹_ همکاری با سازمان های خیریه ضمن اینکه از لحاظ عاطفی و احساسی لذت بخش است، ما را وادار به استفاده از حافظه می کند.

منبع کانال هستی یادگیرنده