برجام احیا نخواهد شد

 امیرحسین جعفری/خبرنگار

آینده سیاست خارجی دولت رئیسی بخش مهمی از دغدغه‌ی امروز کشور است. اینکه در این دوره چگونه خواهیم توانست شرایط سیاست خارجی و اقتصاد داخلی را بهبود بخشیم و یا برخی نگرانی‌ها بابت عدم ارتباط موثر ایران با کشورهای دیگر بخش تولید را نگران ساخته است. دولت رئیسی در مواجهه با یک چالش عظیم و کهنه قرار دارد که حل و رفع مشکلات جاری در این مسیر می‌تواند منجر به امتیازات بسیار خوبی برای کشور شود و حتی به اعتبار سیاسی رئیسی نیز بیفزاید. از سوی دیگر قدرت‌گیری طالبان در شرق ایران نیز احتمالا یکی از مواردی است که در میان مذاکرات بین ایران و آمریکا مطرح شده و باید ببینیم در ماه‌های آینده چه موضع‌گیری‌هایی از سوی ایران و آمریکا در برابر یکدیگر صورت خواهد گرفت. به جهت بررسی آینده سیاست خارجی دولت رئیسی گفتگو کردیم با حسن بهشتی پور، کارشناس و تحلیلگر روابط بین الملل که مشروح آن را می‌خوانیم:

 سیاست خارجی دولت رئیسی در‌ مواجهه با آمریکا را چطور تحلیل می‌کنید؟

بنظر می‌رسد که دولت آقای رئیسی سیاست تعامل و تقابل در مورد آمریکا را در پیش خواهد گرفت. تقابل در آنجایی است که آمریکا عملا فشار بر ایران وارد کند. اما تعامل می‌کند از این جهت که آماده گفتگو و مذاکره است، یعنی هم وزیر خارجه و رئیس جمهور اعلام کرده‌اند آماده مذاکره هستند.

منتهی مذاکره برای مذاکره را نمی‌خواهند بلکه به دنبال یافتن راه حل هستند که بتوانند به تحریم‌ها پایان دهند. اما بحث این است که آیا واقعا این سیاست با گفتن حل می‌شود یا باید اقداماتی صورت گیرد. به‌نظر من اصلی‌ترین اقدام این است که آقای رئیسی از طریق اصلاح نظام بانکداری و مالیات در کشور تحریم‌ها را بی‌اثر کند تا منجر به افزایش تولید شود. الان تولید کننده به خاطر مشکلات بیمه، مالیات و بانکداری بهره‌وری‌اش برای تولید پایین است و ما نمی‌توانیم در حال حاضر تحریم‌ها را بی‌اثر کنیم. اگر رئیسی بخواهد دستش در مذاکرات باز باشد باید حتما بتواند در داخل کشور از طریق اصلاحات نظام اقتصادی به ویژه در بانک‌ها تحریم‌ها را بی‌اثر کند آن موقع می‌تواند تاثیرگذار باشد.

آیا طالبان نیز بخشی از مذاکرات خواهند بود؟

بعید می‌دانم چون بحث طالبان در حال حاضر یک بحث امنیتی در مرزهای ایران است و بیش از اینکه با آمریکا کار کند در حال همکاری با پاکستان و قطر و عربستان است. البته ممکن است آمریکا نیز نقش داشته باشد. در سال ۱۳۸۰ طالبان هم دشمن ایران هم دشمن آمریکا بود و بنابراین حذف طالبان به ایران کمک می‌کرد اما در شرایط فعلی عملا طالبان از نظر ایران دارای یک نقش دیگری هستند. اگرچه من منتقد این نقش هستم اما می‌خواهم بگویم که بعید می‌دانم در روند مذاکرات ایران و آمریکا طالبان نقشی داشته باشند.

 با توجه به اینکه سه قوه در یک طیف سیاسی قرار دارند آیا امکان احیای برجام وجود دارد؟

امکان احیای برجام وجود دارد اما رویکردها و سیاست‌های کلان باید تغییر کند. تا زمانی‌که ما می‌گوییم آمریکا باید تمام تحریم‌ها را لغو کند و راستی‌آزمایی هم بشود، عملا تاکنون این اتفاق نیفتاده و اینگونه نشده است، حالا آن‌هایی که می‌گویند امکان‌پذیر است ما منتظریم ببینیم چگونه امکان‌پذیر است. اگر واقعا می‌خواهند برجام را احیا کنند به این معناست که تحریم‌های اصلی مثل نفت لغو شود و تحریم بانک مرکزی و کشتیرانی نیز لغو شوند که در آن صورت خیلی می‌تواند به احیای اقتصاد ایران کمک کند. اما تا زمانیکه ما و طرف مقابل حرف خودمان را بزنیم برجام احیا نخواهد شد. باید رویکردها و سیاست‌گذاری‌هایمان در کم‌اثر کردن تحریم‌ها و در بخش توان هسته‌ای ایران و انجام اصلاحات اقتصادی فضایی ایجاد کند که با دست پر در مذاکرات امتیاز بگیریم و امتیاز بدهیم.

ارتباط این دولت با روسیه و چین همانطور که گفته می‌شود به بستن قراردادهای درازمدت می‌رسد یا دوباره به سمت آمریکا خواهیم رفت؟

این‌ها حرف‌های عوامانه است که در رسانه‌ها مطرح می‌شود. نه دولت روحانی صد درصد به سمت آمریکا رفت نه رئیسی. رابطه دولت روحانی نیز با روسیه و چین قابل توجه بود و من نیز بعید می‌دانم آقای رئیسی تمام تمرکز خود را به یک سو بگذارد و قطعا سعی خواهد کرد ارتباطات خود را با اروپا و آفریقا برقرار کند. هر چند دولت ترجیح می‌دهد با ژاپن و روسیه و چین ارتباط برقرار کند اما با دیگر کشورها نیز ارتباط را شکل می‌دهد. من نمی‌دانم به سمت آمریکا رفتن یعنی چی اما ممکن است روابط به سویی برود که تنش میان ایران و آمریکا کاهش پیدا کند و تلاش کنند از این حالت خصمانه بیرون بیاید اما اینکه دولت رئیسی به سمت دوستی با آمریکا برود را بعید می‌دانم.