توافق موقت یا خطر جنگ؟ نگاه‌ها به مذاکرات ایران و آمریکا

احتمال رسیدن به یک توافق موقت برای کاهش تنش‌ها وجود دارد، اما خطر درگیری نظامی نیز همچنان بالاست

در ۱۷ اسفند سال ۴۰۳ خبری منتشر شد که حاکی از نامه ترامپ به رهبر ایران بود. همین مختصر کافی بود تا موجی از گمانه‌زنی و تحلیل و کارشناسی، براه افتاده و مخالفان و موافقان جبهه خود را مشخص کنند. 

کم کم و به مرور زمان بخش‌هایی از نامه در فضای مجازی مطرح شد ولی کمتر خبری از پاسخ ایران به این نامه در دست است.

در هر حال این نامه‌نگاری در وهله اول منجر به اظهار نظر سیاسیون، همسایگان و ذی نفعان و سپس تشکیل تیم مذاکرات شد. 

در جمع‌بندی نظرات سیاسیون کفه موافقان مذاکره بر مخالفان، غلبه دارد. البته که هم موافقان و هم مخالفان بر خطیر بودن این مذاکرات و روی لبه تیغ حرکت کردن، اشتراک نظر دارند. 

اما واکنش مردم در کف خیابان‌های ایران به گونه‌ای دیگر است. ظاهرا چشم‌انتظاری طولانی برای توافق، چشم‌انداز نهایی را محو کرده و مردم ترجیح می‌دهند با محافظه‌کاری از ابراز خوش‌بینی و رضایت، خودداری کنند. 

اما برخلاف بازارهای جهانی، بازارهای داخلی خوش‌بینانه در حال ریزش‌های ملایم است. 

ابراهیم نظری کارشناس بازارهای مالی به خبرنگار ما گفت: ریزش قیمت‌ها و اینکه این روزها کسی طلا و سکه نمی‌خرد نشانه این است که خریداران و فروشندگان در حال انتظارند. امروز سکه از ۱۰۳ میلیون تومان سقوط کرد تا ۸۹ میلیون رسید. 

این کارشناس اقتصادی می‌گوید: خوش بینی به نتیجه مذاکرات یعنی امید به توافق نهایی، درحالیکه قیمت‌ها در بازارهای بین‌المللی به پیش از خبرِ نامه ترامپ بازگشته و انس جهانی و تتر افزایش یافته است. 

این فعال بازارهای مالی تاکید می‌کند که تاثیر تعرفه‌های ترامپ بر بازارهای بین‌المللی بسیار بیشتر از مذاکرات ایران و آمریکا بوده و امواج صعودی قیمت‌های جهانی همچنان ادامه دارد. 

وی می‌گوید: در این سال‌ها و پس از ناکامی تیم‌های مذاکراتی دولت قبل، مردم ایران به سختی و با درنگ، اظهار نظر می‌کنند ولی شاید بتوان از سیر نزولی قیمت‌های طلا و سکه و دلار، خوش‌بینی و امید را استنباط کرد.

اما سوال اصلی این است که اگر مذاکرات منجر به توافق نشود چه خواهد شد؟

سؤال مهمی است، چون به سرنوشت منطقه و حتی بازارهای جهانی هم گره خورده است. واقعیت این است که آینده مذاکرات ایران و آمریکا بستگی به چند فاکتور دارد:

1. منافع سیاسی داخلی هر دو کشور: در آمریکا، بسته به اینکه چه حزبی در قدرت باشد، نوع نگاه به ایران فرق می‌کند. در ایران هم شرایط سیاسی و اقتصادی داخلی تأثیر زیادی بر تصمیم‌گیری‌ها دارد و جناح‌های سیاسی برای خود، منافع متفاوت و متضادی را تعریف کرده‌اند.

2. وضعیت منطقه‌ای و تنش‌ها: اگر تنش‌ها در منطقه زیاد شود، احتمال برخورد نظامی بیشتر می‌شود، ولی معمولا هر دو طرف از جنگ پرهیز دارند، زیرا هزینه‌هایش بسیار زیاد است.

3. مسائل اقتصادی: در این زمینه هم ایران تحت فشار تحریم‌هاست و هم آمریکا نمی‌خواهد تنش با ایران بازار نفت و امنیت تردد کشتی‌ها و نفتکش‌های منطقه را به هم بزند.

با این شرایط، فعلاً احتمال توافق محدود یا موقت بیشتر از جنگ است، چون هم ایران و هم آمریکا به دنبال مهار تنش، بدون درگیری نظامی هستند. ولی اگر گفتگوها شکست بخورد یا یکی از طرفین اقدام تحریک‌آمیزی انجام بدهد، خطر تقابل همچنان وجود دارد.

در این رابطه رسانه‌های بین المللی نیز تحلیل‌های خود را ارائه کرده‌اند که بخشی از آن‌ها را جهت نمونه می‌خوانیم:

گاردین نوشته: با توجه به تحلیل‌های اخیر رسانه‌های بین‌المللی، وضعیت مذاکرات بین ایران و آمریکا پیچیده و حساس است. در حالی که برخی گزارش‌ها از احتمال مذاکرات غیرمستقیم در عمان خبر می‌دهند، مقامات ایرانی تأکید کرده‌اند که این مذاکرات به‌صورت غیرمستقیم خواهد بود، برخلاف اظهارات دونالد ترامپ که از مذاکرات مستقیم صحبت کرده بود. 

نشریه بریتانیایی سان نوشت: در همین حال، تنش‌ها در منطقه به اوج خود رسیده است. سر ریچارد دالتون، سفیر سابق بریتانیا در ایران، هشدار داده که خطر جنگ بین آمریکا و ایران بیش از هر زمان دیگری است و ایران تمایلی به تسلیم در برابر خواسته‌های آمریکا ندارد. 

آسوشیتدپرس نیز نوشت: با این حال، برخی تحلیل‌گران معتقدند که ایران به دلیل فشارهای داخلی و منطقه‌ای، ممکن است به سمت توافق موقت یا "تفاهم" با آمریکا حرکت کند تا از تشدید تنش‌ها جلوگیری شود. 

در مجموع، تحلیل‌ها نشان می‌دهد که احتمال رسیدن به یک توافق موقت برای کاهش تنش‌ها وجود دارد، اما خطر درگیری نظامی نیز همچنان بالاست. همه چیز به نحوه پیشرفت مذاکرات و تصمیمات رهبران دو کشور بستگی دارد.