تصمیم غیرمنتظره پوتین و زلنسکی برای اروپا

سران اوکراین و روسیه، تمدید قرارداد ترانزیت گاز به اروپا را رد کردند که در پی آن، قیمت‌های آتی گاز اروپا، بیشترین جهش را در بیش از یک ماه گذشته یافت.

ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، اعلام کرد که کشورش، گاز روسیه را ترانزیت نمی‌کند؛ مگر اینکه تضمین یابد کرملین تا زمانی که جنگ ادامه دارد، از نظر مالی سود نخواهد برد. ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه هم اعلام کرد کی‌یف، از تمدید قرارداد پنج ساله ترانزیت گاز که در پایان سال ۲۰۲۴ منقضی می‌شود، خودداری کرده است.

پوتین در کنفرانس مطبوعاتی سالانه خود در مسکو گفت: اکنون روشن است که هیچ قراردادی وجود نخواهد داشت. این سوال مطرح است که اکنون چه باید کرد، اما این مشکل ما نیست و غول گازی گازپروم روسیه، دوام خواهد آورد.

این اظهارات در حالی بیان شد که رهبران اتحادیه اروپا با زلنسکی در بروکسل دیدار کردند و گاز، یکی از چند موضوع مورد بحث میان دو طرف بود. کشورهای مشتری گاز روسیه به خصوص اسلواکی، در روزهای اخیر، تلاش‌های خود را برای حفظ جریان سوخت از شرق افزایش داده‌اند، اما موضع کی‌یف در فرصت اندکی باقی مانده، مذاکرات را پیچیده‌تر کرده است.

در حالی که کمتر از دو هفته تا سال جدید باقی مانده است، مشکلاتی برای مصرف‌کنندگانی مانند اسلواکی وجود دارد که تلاش می‌کنند معامله‌ای را انجام دهند که مورد موافقت اوکراین واقع شود؛ اوکراینی که بارها از ادامه انتقال گاز روسیه و تقویت درآمد کرملین خودداری کرده است.

شرکت‌های انرژی اروپایی، هفته جاری، به دنبال راه‌حلهایی بودند تا ترانزیت گاز روسیه از خاک اوکراین ادامه یابد، زیرا منابع دیگر تامین گاز، برای کشورهای اروپای مرکزی پرهزینه خواهد بود. اما در نهایت صرف نظر از اینکه شرکت‌ها به دنبال چه هستند، این یک تصمیم سیاسی خواهد بود.

صعود قیمت گاز

قیمت پایه بازار گاز اروپا، پس از افت ۳ درصدی در ابتدای معاملات، با ۵.۱ درصد افزایش بسته شد که بیشترین میزان از ۱۴ نوامبر بود و ادامه نوسانات بازار را منعکس کرد.

نتیجه مذاکرات طولانی، یا یک راه‌حل جایگزین در آخرین لحظه، یا توقف عرضه و بسته شدن مسیر چندین دهه ای گاز روسیه به اروپا خواهد بود. جایگزین‌های مختلفی از جمله خرید گاز در مرز روسیه و اوکراین یا سواپ گاز با مشارکت یک کشور ثالث مانند جمهوری آذربایجان، مطرح شده است.

 اما زلنسکی روز پنجشنبه گفت: پیشنهادهایی که در آن، گاز روسیه توسط کشور دیگری قبل از عبور از اوکراین خریداری شود، همچنان به منزله تامین مالی مسکو است. اگر کشور دیگری باشد اما از روسیه گاز دریافت کند و سپس گاز خود را ترانزیت کند، مانند دریافت پول از این جنگ و انتقال پول به روسیه است.

با وجود جنگ تقریبا سه ساله، اوکراین هنوز حدود ۱۵ میلیارد متر مکعب گاز روسیه را به تعدادی از کشورهای اروپایی ارسال می‌کند. مشتریان باقی‌مانده گازپروم در منطقه به دنبال یافتن راه‌حلی هستند که از قطعی عرضه در زمستان امسال جلوگیری شود.

پیتر سیجارتو، وزیر خارجه مجارستان، روز پنجشنبه گفت: در صورت دستیابی به توافق، یک مانع احتمالی برداشته شده است و آمریکا برای پرداخت پول گاز، برای تحریم‌های اخیر خود علیه گازپروم بانک، معافیت می‌دهد. مجارستان عمده گاز مورد نیاز خود را از روسیه و از طریق خط لوله ترک استریم، دریافت می‌کند.

آمریکا در اواخر نوامبر، با هدف تشدید فشار بر مسکو بر سر جنگ اوکراین، گازپروم بانک را تحریم کرد. این وام دهنده، بانک مجاز برای پرداخت پول گاز روسیه به روبل است. بر اساس اصلاحیه‌هایی که پوتین امضا کرد، کرملین اواخر پنجشنبه، به خریداران خارجی گاز روسیه اجازه داد تا آوریل سال ۲۰۲۵، پول خریدشان را به حساب گازپروم در هر بانک روسی پرداخت کنند.

مذاکرات دشوار

ماسیمو دی اودواردو، معاون تحقیقات گاز و ال ان جی شرکت وود مک کنزی در این باره گفت: حصول هر توافقی که شامل خرید گاز از گازپروم در مرز روسیه و اوکراین از سوی شرکت‌هایی از مجارستان یا اسلواکی باشد، دشوار خواهد بود. اگر اوکراین حاضر به پذیرش واسطه‌ها برای ادامه جریان‌ گاز نباشد، دستیابی به توافق، تقریبا غیرممکن می‌شود.

برخی از کشورهای اروپای مرکزی، آماده کنار گذاشتن گاز روسیه هستند که از طریق اوکراین دریافت می‌کنند. یک مقام ارشد دولتی روز پنجشنبه به خبرنگاران گفت: اتریش بخشی از تلاش‌ها برای حفظ جریان گاز نیست و آماده است تا تمام تقاضای خود را از طریق ایتالیا و آلمان تامین کند.

بر اساس گزارش بلومبرگ، یورگن اشنایدر، رئیس بخش انرژی در وزارت انرژی اتریش، اظهار کرد: مشتریان بزرگ در اتریش هزینه های اضافی حاصل از مسیرهای عرضه بیشتر را ارزیابی می‌کنند، اما هیچ یک از آنها از دولت نخواسته اند که برای توافق با اوکراین، فشار بیاورد.