متنوع‌سازی محصولات آلومینیومی با مدیریت ابرچالش‌ها

 شرکت آلومینای ایران به عنوان تنها تولیدکننده پودر آلومینا در سطح خاورمیانه، به خوبی توانسته است با مدیریت هوشمندانه و برنامه‌ریزی بلندمدت بر این مشکلات غلبه کند و اقدامات چشمگیری را در حوزه بومی‌سازی انجام دهد. در این رابطه، خبرنگار پایگاه خبری و تحلیلی «فلزات آنلاین» با تورج زارع، مدیرعامل شرکت آلومینای ایران گفت‌وگویی انجام داده است که متن کامل آن را در ادامه خواهید خواند:

ارزیابی شما از ابرچالش‌های بخش معدن در کشور چیست و چه راهکارهایی را جهت رفع آن‌ها پیشنهاد می‌کنید؟

در حال حاضر یکی از مهم‌ترین مشکلات بخش معدن، تامین مواد ناریه مورد نیاز معدن‌کاران است و بسیاری از فعالان این بخش در تامین چاشنی به منظور اجرای عملیات انفجار و آتش‌باری با مشکل مواجه شده‌اند. این معضل از حدود دو سال قبل شکل گرفته است و پیش از آن، چالشی در این زمینه وجود نداشت. معدن‌کارانی که عملیات‌های مختلف معدنی را در بزرگ‌مقیاس انجام می‌دهند، از تابستان سال قبل با چالش تامین مواد ناریه روبه‌رو شده‌اند. اگرچه شرکت آلومینای ایران تلاش کرده است ظرفیت‌های مختلفی را در حوزه معدن فعال کند تا ضرر کمتری متوجه شرکت در این زمینه شود؛ چراکه صنعت آلومینیوم، یک صنعت توقف‌‌ناپذیر است و باید مواد اولیه کافی همواره در دسترس تولیدکنندگان این صنعت قرار داشته باشد. مشکل دیگری که معدن‌کاران کشور طی سالیان اخیر با آن دست‌و پنجه نرم کرده‌اند، استفاده از تجهیزات و ماشین‌آلات فرسوده معدنی است. اعمال تحریم‌های اقتصادی از یک سو و قانون منع واردات ماشین‌آلات معدنی از سوی دیگر، باعث شده است بسیاری از معدن‌کاران ناچار به استفاده از دستگاه‌های قدیمی شوند. اگرچه هدف‌گذاری جهت تولید تجهیزات و ماشین‌آلات معدنی توسط تولیدکنندگان داخلی مانند هپکو به نفع صنعت و معدن کشور خواهد بود اما لازم است یک بازنگری در قوانین تجارت خارجی همچون واردات ماشین‌آلات نو و حتی کارکرده از جانب مسئولان ذی‌ریط صورت پذیرد تا شاهد کاهش تاثیر هرچه بیشتر این ابرچالش در بخش معدن باشیم. تامین سوخت ماشین‌آلات معدنی، یکی دیگر از معضلات مهم در این بخش است و فعالان معدنی کشور در تامین گازوئیل مورد نیاز تجهیزات با مشکل روبه‌رو هستند و در حال حاضر گازوئیل کافی به منظور رفع نیاز معدن‌کاران وجود ندارد.

از سوی دیگر، معدن‌کاران کشور از دانش و تکنولوژی روز دنیا در عملیات‌های معدنی استفاده نمی‌کنند؛ در حالی که شاهد وقوع انقلاب صنعتی چهارم در سطح جهان هستیم و معدن‌کاری در دنیای مدرن، در راستای مکانیزاسیون و دیجیتالی شدن حرکت می‌کند که از ماشین‌آلات با حجم استخراج بسیار زیاد برای کاهش قیمت تمام شده مواد معدنی در این بخش استفاده می‌شود. در چنین شرایطی، متاسفانه معدن‌کاران داخلی از ماشین‌آلات قدیمی که ساخت حدود 50 سال قبل است، استفاده می‌کنند و از تکنولوژی روز دنیا در معادن استفاده نمی‌شود. اگرچه قیمت پایین انرژی در داخل کشور تا مدتی پیش یک مزیت محسوب می‌شد اما به مروز زمان شاهد از بین رفتن این مزیت هستیم و به نظر می‌رسد بخش معدن کشور در ادامه با مشکلات دیگری نیز مواجه خواهد شد. با این وجود اگر می‌خواهیم  همچنان در بخش معدن فعالیت کنیم، باید اجرای هدفمند عملیات اکتشاف را در دستور کار خود قرار دهیم و تکنولوژی معدن‌کاری را به روزرسانی کنیم. اگرچه چالش‌های زیست‌محیطی و منابع طبیعی نیز در این بخش مطرح می‌شود و گاهی اوقات سازمان محیط زیست اقدام به تعطیل کردن یک معدن که باید به فعالیت خود ادامه دهد، می‌کند. متاسفانه دانش و اطلاعات کافی در خصوص حفظ محیط زیست و منابع طبیعی در بخش معدن وجود ندارد و بنابراین باید یک بازنگری اساسی در قانون‌ معادن مرتبط با حوزه محیط زیست و منابع طبیعی صورت پذیرد تا بتوانیم در راستای توسعه هرچه بیشتر معادن حرکت کنیم. بر همین اساس باید مطالعات کافی در ارتباط با معدن‌کاری در بزرگ‌مقیاس صورت پذیرد و اگر ارزش معدن‌کاری در یک منطقه وجود داشته باشد، باید تمهیدات لازم در خصوص مسائل زیست‌محیطی و منابع طبیعی در آن منطقه اندیشیده شود و اگر معدن‌کاری در یک منطقه از ارزش چندانی برخوردار نیست، باید اقدامات بازدارنده نسبت به تخریب منابع طبیعی انجام شود.

در حال حاضر صنایع معدنی کشور با چه ابرچالش‌هایی مواجه هستند و چگونه می‌توان با آن‌ها مقابله کرد؟

قطعی برق، مهم‌ترین معضلی است که در حال حاضر در بخش صنایع معدنی با آن روبه‌رو هستیم. در واقع ظرفیت‌سازی لازم برای پیک مصرف برق که همان فصل تابستان محسوب می‌شود، در بخش صنایع معدنی صورت نپذیرفته است که بخشی از آن، می‌تواند مرتبط با تنوع‌‍بخشی در تولید برق باشد. برای مثال، می‌توانیم از انرژی خورشیدی همزمان با پیک مصرف برق در روزهای گرم سال برای تامین برق مورد نیاز صنایع استفاده کنیم که متاسفانه برنامه‌ریزی‌های لازم در این زمینه نیز انجام نشده است و باید تمهیدات لازم برای تامین برق صنایع معدنی اندیشیده شود. مگر حاشیه سود واحدهای صنعتی چقدر است که ناچار به کاهش تولید 20 تا 30 درصدی خود به دنبال قطعی برق می‌شوند؟ کاهش تولید واحدهای صنعتی، تبعات خود را به همراه خواهد داشت و منجر به غیر اقتصادی شدن صنایع خواهد شد. 

از سوی دیگر، دانش فنی مورد استفاده در صنایع معدنی به روز نیست و ضرورت دارد که اقدامات لازم برای به روزرسانی دانش و تکنولوژی این صنایع انجام شود. اگر ما به دنبال رقابت‌پذیری با کشورهای صنعتی و توسعه یافته در سطح جهان هستیم، باید دانش فنی و تکنولوژی تولید را به روزرسانی کنیم. اگرچه نقش تحریم را در این زمینه نمی‌توان نادیده گرفت و این معضل، امکان دسترسی به دانش روز تولید را از فعالان صنعتی کشور سلب کرده است.

 البته باید در نظر داشت که در این شرایط، شرکت آلومینای ایران موفق به بومی‌سازی بسیاری از قطعات مورد نیاز خود زیر سایه تحریم شده است. 

اگر به دنبال توسعه و پیشرفت صنایع معدنی کشور هستیم، باید مراودات تجاری و اقتصادی سازنده با سایر نقاط جهان داشته باشیم که در ادامه مسیر تولید، امیدوار هستیم این مهم محقق شود. حمل و نقل مواد معدنی ، یکی دیگر از موانعی است که تولیدکنندگان صنایع معدنی با آن مواجه هستند. شرکت آلومینای ایران در منطقه جاجرم واقع شده است و ما با چالش حمل و نقل بوکسیت مورد نیاز کارخانه در این منطقه روبه‌رو هستیم؛ چراکه زیرساخت‌های لازم و کافی برای دسترسی به محل کارخانه تامین نشده است و تحقق این امر، همکاری سازمان‌های دولتی را می‌طلبد.

نقش صادرات را در کاهش اثرگذاری ابرچالش‌های بخش معدن و صنایع معدنی چگونه ارزیابی می‌کنید و استراتژی شرکت آلومینای ایران در این حوزه چیست؟

اقتصاد هر کشوری برای ادامه حیات خود، نیازمند برقراری ارتباط تجاری با سایر نقاط جهان و صادرات انواع مواد معدنی و فلزی است زیرا همزمان با توسعه صادرات، ارزآوری بیشتری به داخل کشور انجام خواهد شد و باید اقدامات لازم جهت تثبیت قوانین در این حوزه مهم صورت پذیرد. اگر به دنبال تغییر قوانین در حوزه صادرات هستیم، باید یک برنامه‌ریزی جامع در بلندمدت داشته باشیم و نسبت به اعمال قوانین جدید در پایان برنامه زمان‌بندی شده اقدام کنیم. برای مثال، اگر قرار است میزان مشخصی از آلایندگی صنایع در پنج سال آینده در نظر گرفته شود، باید از هم‌اکنون ابلاغ آن به فعالان بخش معدن و صنایع معدنی صورت پذیرد تا تولیدکنندگان بتوانند طی این مدت در راستای تحقق این مهم برنامه‌ریزی کنند. خوشبختانه میزان تولید آلومینیوم در داخل کشور، بیش از نیاز واحدهای تولیدی است و بر همین اساس تولیدکنندگان، نسبت به صادرات محصولات خود اقدام می‌کنند. شرکت آلومینای ایران نیز برنامه‌ریزی جامع و مدونی را در این حوزه داشته است و بیش از 50 درصد محصولات این شرکت به منظور تامین مواد اولیه مورد نیاز وارداتی و همچنین تامین ارز ، به خارج از کشور صادر می‌شود . شرکت آلومینای ایران عملکرد قابل قبولی را در این حوزه از خود به ثبت رسانده است.

آیا دولت حمایت‌های لازم را به منظور کاهش ابرچالش‌های بخش معدن و صنایع معدنی از تولیدکنندگان داخلی به عمل می‌آورد؟

در ابتدا باید مشخص شود که مفهوم واژه حمایت چیست و آیا برنامه‌ریزی‌های لازم جهت حمایت از تولیدکنندگان انجام شده است یا خیر. به نظر می‌رسد که هیچ حمایتی از تولیدکنندگان صورت نمی‌پذیرد و تغییری در بخش‌های مرتبط با تولید ایجاد نشده است. اخذ مالیات بیشتر از تولیدکنندگانی که نقش بسزایی در اشتغال‌زایی و ارزآوری برای کشور داشته‌اند، یکی از معضلاتی است که در این زمینه وجود دارد. اگرچه برنامه‌ریزی‌هایی در وزارت صنعت، معدن و تجارت برای حمایت از تولید انجام شده است اما در عمل از تولیدکنندگان حمایت نمی‌شود و تولیدکنندگان باید ضمن تحمل شرایط سخت اقتصادی، روی پاهای خود بایستند. در حال حاضر امکان تامین ماده اولیه برای شرکت آلومینای ایران از بزرگ‌ترین معدن بوکسیت کشور به دلایل واهی زیست‌محیطی فراهم نیست و متاسفانه هیچ حماتی از ما در این زمینه نشده است.

شرکت آلومینای ایران چه تمهیداتی را برای مقابله با ابرچالش‌های صنایع معدنی در سال جاری اندیشیده است؟

شرکت آلومینای ایران، هدف‌گذاری و استراتژی مشخصی را در بلندمدت برای مقابله با این ابرچالش‌ها در نظر گرفته است. ما تمامی نقاط ضعف و قوت شرکت را طی این مدت شناسایی کرده‌ایم و توانسته‌ایم ضمن ارزیابی ابرچالش‌های موجود، به تولید خود ادامه دهیم. باید توجه داشت که صنعت آلومینیوم، متفاوت از صنعت فولاد به شمار می‌آید و این صنعت از مزایای کمتری نسبت به فولاد برخوردار است. برای مثال، بخش عمده‌ای از مواد اولیه مورد نیاز شرکت آلومینای ایران، وارداتی است؛ در حالی که امکان دسترسی آسان به مواد اولیه مورد نیاز فولادسازان در داخل کشور وجود دارد. پودر آلومینا، آند و کریولیت که مواد اولیه اصلی مورد نیاز تولیدکنندگان آلومینیوم هستند، به داخل کشور وارد می‌شود و خوشبختانه شرکت آلومینای ایران به عنوان تنها تولیدکننده پودر آلومینا، از واردات این ماده اولیه بی‌نیاز است اما در زمینه تامین بوکسیت، با چالش جدی مواجه هستیم و این در حالی است که فولادسازان به راحتی سنگ‌آهن مورد نیاز خود را از معادن داخلی کشور تامین می‌کنند. بر همین اساس شرکت آلومینای ایران، منابع تامین ماده اولیه خود را در گذر زمان افزایش داده است و در حال حاضر در پنج استان کشور فعالیت داریم. ضمن اینکه دانش فنی مورد نیاز معدن‌کاری را در اختیار بخش خصوصی قرار داده‌ایم و هم‌اکنون 15 تا 20 درصد مواد اولیه مورد نیاز شرکت، از معادن بخش خصوصی تامین می‌شود.

همچنین توسعه در بخش‌های مختلف کارخانه را در دستور کار خود قرار داده‌ایم و اقدامات چشمگیری در حوزه بومی‌سازی انجام شده است. در حال حاضر بیش از 95 درصد قطعات مورد نیاز شرکت آلومینای ایران در داخل کشور تولید می‌شود و بیش از 52 شرکت داخلی در حال همکاری با مجموعه برای ساخت این قطعات هستند. بر همین اساس همواره برنامه‌ریزی‌های لازم را برای آینده شرکت در دستور کار خود قرار داده‌ایم و به دنبال متنوع‌سازی در سبد محصولات تولیدی شرکت هستیم و تمام تلاش خود را جهت تولید محصولات جدید به کار خواهیم گرفت. شرکت آلومینای ایران طی هشت سال اخیر، عملکرد خیره‌کننده‌ای را در بخش‌های مختلف اعم از اکتشاف، راه‌اندازی معادن و اجرای طرح‌های توسعه داشته است و امیدوار هستیم بتوانیم با برنامه‌ریزی کارشناسانه با وجود تورم و افزایش هزینه‌های تولید، همچنان به روند روبه‌رشد خود ادامه دهیم.