حتی بانک‌های تحت سلطه طالبان هم عضو FATF هستند

سلیمی:بانک‌های افغانستان عضو اف‌ای‌تی‌اف هستند و با ما مبادله ندارند

کشورهایی که حجم بسیار زیادی از کالاهای موردنیاز افغانستان را تامین می کردند و حالا، در کشاکش وضعیت آشفته سیاسی این کشور با اندکی تامل به ازسرگیری مناسبات اقتصادی خود با سران جدید این کشور یعنی طالبان می اندیشند. با حسین سلیمی، رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و افغانستان که سالهای متمادی در بازار این کشور حضور داشته و ارزیابی دقیقی از آینده مناسبات تجاری تهران و کابل دارد، گفت و گویی صورت گرفته که بدین شرح است:

دست برتر در افغانستان با کدام کشورهاست؟ گفته می شود در مرزبندی های جدید کشورهای مشارکت کننده در بازسازی زیرساخت های اقتصادی افغانستان، ایران و هند در یک جبهه و چین و پاکستان در جبهه دیگری قرار دارند. ترکیه نیز گاهی در این سو و گاهی در سوی دیگر است.

شک نداشته باشید که ارتباطات ایران با مردم افغانستان برقرار بوده و هست و در آینده هم این چنین خواهد بود. در حال حاضر و در این مقطع به دلیل تغییر یک رژیم و جایگزینی رژیم دیگر وقایعی در افغانستان رخ داده است اما هر روندی هم مستلزم سپری کردن زمان است و در هر کشور دیگری با این حجم تغییرات وضعیت به همین شکل است. اما در پاسخ به سوال شما باید گفت که افغانستان کشوری هم مرز با ایران است که مواد خوراکی و مصالح ساختمانی خود را عمدتا از ایران تهیه می کند.

هیچ کشور دیگری از امکانات جغرافیایی و ژئوپلتیکی ایران برای ارتباط با افغانستان برخوردار نیست و برهمین اساس هم معمولا ۳۰ تا ۴۰ درصد از کالاهای وارداتی افغانستان از ایران تامین می شود و این عدد نمی تواند به صفر برسد. قطعا وابستگی ها و تمایلات فرهنگی، طبع غذایی و هم زبان بودن فاکتورهای مهمی هستند که در روابط میان دو کشور تاثیرگذارند. اینکه ارتباطات تجاری ما چه زمانی به روال گذشته باز می گردد هم نیازمند بازگشایی تمامی مرزهای مشترک میان دو کشور است. الان ما علاوه بر مرز دوغان، از سیستان و بلوچستان و هرات هم مرزهایی با افغانستان داریم و برای بازگشت به تجارت ۳ میلیارد دلاری باید تمامی این مرزها باز شوند که این چنین هم خواهد شد چرا که نیازهای غذایی مردم افغانستان موضوعی نیست که بتوان از کنار آن به راحتی  عبور کرد و نسبت به آن بی تفاوت بود. این مردم هم طبع غذایی شان با ما  یکی است و هم استفاده از  کالاهای ایرانی را می پسندند.

اشاره کردید که مصالح ساختمانی افغانستان عمدتا از ایران تامین می شود.

بله همینطور است. از سیمان و آجر و مصالح ساختمانی تا ورق آهن افغانستان از ایران تامین می شود . به نسبت کشورهای دیگر هم ما کالاها را با هزینه حمل و نقل کمتری در اختیار طرف افغانی قرار می دهیم و به همین جهت هم برخی از کالاها تنها در انحصار ایران قرار دارند. اگر طرف افغان بخواهد این کالاها را از چین و یا ترکیه وارد کند نه امکانپذیر است و نه توان رقابت با ما را دارند. چرا که از نظر میزان کرایه، ارزان ترین کرایه ها به ایران تعلق دارد. نه چین می تواند با ایران رقابت کند و نه پاکستان. هزینه حمل و نقل حدود ۳۰درصد از قیمت تمام شده کالاها را تعیین می کند و این ۳۰ درصد برای ایران ۱۰ درصد است  یعنی ما کالای تمام شده را با هزینه حمل و نقل ۲۰ درصد کمتر از کشورهای دیگر به افغانستان میرسانیم. بنابراین معتقدم تلاطمی که اخیرا در افغانستان به وجود آمده است تغییری در میزان نیازهای مردم افغانستان ایجاد نمی کند که موجبات نگرانی ما را فراهم آورد.

بیشترین حجم محصولات صادارتی ایران به افغانستان شامل چه کالاهایی می شود؟

بیشترین حجم کالاها شامل محصولات ساختمانی و فولاد و مواد غذایی است. نیاز افغان ها به مواد غذایی اساسی ترین موضوعی است که موجب می شود تا طالبان به حفظ روابط تجاری خود با ایران ادامه دهند. افغان ها حتی پپسی و کوکاکولا را هم از ایران وارد می کنند و ممکن نیست حتی یک روز در مسیر ارسال این محصولات به افغانستان خللی ایجاد شود. هیچ کشوری هم نمی تواند به یکباره جایگزین ایران شود مگر اینکه همانطور که اشاره کردم بخواهد کالاهای خود را به صورت رایگان در اختیار افغان ها قرار دهد.

همکاری های اقتصادی ایران و افغانستان  پس از طالبان را چگونه ارزیابی می کنید. براساس چندین دهه تجربه حضور در افغانستان، این روابط را چطور می‌بینید؟ رقیبان جدی ایران را کدام کشورها می دانید؟

 همانطور که خودتان هم اشاره داشتید رقیبان جدی ایران چینی ها و البته بیشتر ترک ها هستند. چینی ها از مرزهای شرقی افغانستان و استان های مسلمان نشین این کشور با افغانستان هم مرز هستند. اما در این میان، ما بیشترین چالش را با ترک ها به جهت قیمت و عرضه کالا داریم. ترک ها امکانات بسیار زیادی را در اختیار کشورهای دیگر قرار می دهند. آنها پیش از روی کار آمدن طالبان قرار داد تجهیز فرودگاه کابل را با دولت پیشین افغانستان منعقد کرده بودند. این کشور تجهیز فرودگاه های کشورهای تاجیکستان و ترکمنستان را هم برعهده گرفته بود و از تخصص فرودگاه سازی بسیار زیادی برخوردار شده است. آنها در قرادادهایشان به گونه ای عمل می کنند تا تجارت فرودگاه های کشور های موردنظر را هم بر عهده داشته باشند. سیاستمداران ترک تنها به کشورهایی تسهیلات می دهند که کالاهایشان را هم از کشور ترکیه تهیه کنند. متاسفانه ما در این زمینه همواره کوتاهی کرده ایم یعنی وام را به کشوری می دهیم اما آن کشور می رود و از کشور دیگری خرید می کند. اما ترک ها اینطور نیستند و به هر کشوری که تسهیلات دادند آن را در جهت منافع بخش خصوصی شان به راه  انداخته اند. دولت ایران هم می تواند به همین شکل عمل کند. بخش خصوصی ایران کار خود را بلد است اما ببینید ما در حال حاضر مشکل نقل و انتقال پول هم داریم این در حالی است که تجار ترک مجبور نیستند با این مشکلات دست و پنجه نرم کنند. بانک هایشان سیستم FATF را قبول کرده اند. چینی ها و پاکستانی ها هم همینطور. اما ما در ارتباطات مان با همین کشور افغانستان هم مشکل داریم . یعنی باید از طریق صرافی نقل و انتقالات مالی مان را انجام دهیم و ۱۰ تا ۱۵ درصد تجارت انجام شده را به صرافی ها بپردازیم. اجازه بدهید این موضوع را با ذکر مثالی برایتان توضیح دهم. بیشتر افغانی ها با ریال خرید می کنند اما بانک مرکزی می گوید باید تعهد برگشت ارزی بدهید. این یکی از مشکلات ما است. دولت با بخش خصوصی  کنار نمی آید. آنها باید هموارکننده امور بخش خصوصی باشند. مثلا در همین موضوع FATF من کار خود را در امر صادرات به سرانجام می رسانم اما امکان بازگشت پول را ندارم، به بانک مرکزی هم تعهد ارزی داده ام، حال چه کاری باید انجام دهم؟ می گویم که از طریق صرافی اقدام می کنیم اما می گویند صرافی مورد تایید ما نیست حتما باید از طریق بانک باشد. شما ببنید همین کشور افغانستان FATF را پذیرفته و نقل و انتقال بانکی را با همین سیستم انجام می هد اما ما هنوز از این امکان برخوردار نیستیم.

خلاصه کلام اینکه ما با ابزارهای کمی می خواهیم اقتصاد بزرگی را اداره کنیم اما نمی شود. تا وقتی همه ابزارها را وارد عمل نکنیم، راهی از پیش نمی بریم. این امر در تجارت با تمامی کشورها از جمله پاکستان، افغانستان و ترکمنستان هم صادق است. هیچ از خود پرسیده ایم چرا صادرات ما به  ترکمنستان که در گذشته در بالاترین سطح قرار داشت الان به صفر رسیده است. من به شما می گویم برای اینکه سیاست هایمان در جهت رشد بخش خصوصی نیست./خبرآنلاین